Trên những ngọn đồi tại làng Chasiv Yar, ngoại ô thành phố Bakhmut, các binh sĩ Ukraine đang miệt mài đào chiến hào, bố trí thêm công sự bằng gỗ. Đây là một phần của tuyến phòng thủ mới được tăng cường ở phía tây Bakhmut, điểm nóng giao tranh khốc liệt nhất ở Ukraine lúc này.

Cách đó khoảng 8 km, quân đội Nga vẫn không ngừng tấn công nhằm vào Bakhmut, nơi hai bên đã giằng co suốt nhiều tháng qua, gây thương vong chưa từng thấy kể từ đầu chiến sự.

Một xe bọc thép Ukraine núp dưới tán cây ở thành phố Bakhmut, tỉnh Donetsk. Ảnh: WSJ.

Khi cố thủ tại thành phố này, Ukraine có thể bào mòn lực lượng Nga trong những trận chiến giằng co ở từng căn nhà, góc phố, đồng thời kéo dài thời gian nhằm chờ những vũ khí hiện đại hơn từ phương Tây được chuyển đến chiến trường.

Câu hỏi lớn nhất mà các chỉ huy Ukraine đối mặt hiện nay là họ nên tiếp tục cố thủ ở Bakhmut, hay chủ động rút quân để bảo toàn lực lượng. Các chỉ huy Ukraine cho hay Bakhmut không mang nhiều giá trị chiến lược, nhưng việc thành phố này thất thủ sẽ là một diễn biến mang tính biểu tượng, có thể tạo ra động lực mới để lực lượng Nga xốc lại tinh thần sau loạt thất bại liên tiếp.

Trận chiến tiêu hao đẫm máu ở Bakhmut có thể báo trước thế trận của cuộc xung đột sắp tới. Theo các chuyên gia quân sự phương Tây, Nga đang tận dụng lợi thế về quân số để phát động chiến dịch tấn công mới, nhằm chiếm thêm lãnh thổ ở miền đông Ukraine, dù tổn thất trong tác chiến đô thị là rất lớn.

Nhưng trận chiến bảo vệ Bakhmut cũng gây thiệt hại lớn cho Ukraine. Nếu các binh sĩ ở đây bị bao vây và hứng chịu thương vong nặng nề, điều này có thể làm xói mòn niềm tin ở trong nước và quốc tế đối với năng lực kháng cự của chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky, chuyên gia nhận định.

Pavlo Kyrylenko, lãnh đạo cơ quan quân sự tỉnh Donetsk của Ukraine, nơi có thành phố Bakhmut, cho biết Kiev đang nỗ lực để trụ vững nhưng không hy sinh binh lính một cách vô ích. "Chúng tôi sẽ không nướng quân của mình tại đây", ông khẳng định.

Kyrylenko không nói rõ Ukraine sẽ bảo toàn lực lượng ở Bakhmut thế nào, khi Nga đang tăng cường đáng kể quân số cho mũi tiến công vào thành phố, nhờ đợt động viên quân hồi năm ngoái.

Ukraine gần đây liên tục cảnh báo Nga đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới nhằm đánh dấu một năm phát động chiến dịch quân sự ngày 24/2. Lực lượng Nga đã dồn dập tấn công nhằm chọc thủng các tuyến phòng thủ của Ukraine tại miền đông, không chỉ ở Bakhmut mà còn xa hơn về phía bắc, quanh Lyman, và phía nam ở Ugledar.

Mykhailo Podolyak, cố vấn cho Tổng thống Ukraine, tuần trước còn tuyên bố rằng chiến dịch tấn công mới của Nga đã bắt đầu. "Chính là nó", ông nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình. "Nó đã bắt đầu rồi".

Các binh sĩ dọc theo một đoạn chiến tuyến phía nam ở Donetsk cho biết lực lượng Nga đang tấn công thăm dò phòng tuyến của họ, song vẫn tỏ ra hoài nghi về việc Moskva có thể triển khai một chiến dịch tiến công quy mô lớn.

Phương Tây đã cam kết cung cấp cho Ukraine vũ khí mới, trong đó có xe tăng chiến đấu chủ lực, song phải mất nhiều thời gian để chuyển giao và huấn luyện binh sĩ. Quân đội Ukraine đang được huấn luyện tại Đức và dự kiến hoàn thành khóa đào tạo vào cuối tháng ba.

Kiev từng đối mặt tình huống tương tự. Tại thành phố Severodonetsk, quân đội Ukraine hồi tháng 6 năm ngoái đã phải vượt sông rút lui để tránh bị lực lượng Nga bao vây, sau những trận giao tranh ác liệt trong đô thị gây thiệt hại nặng nề. Nhưng sau đó, các cuộc tấn công của Nga nhanh chóng mất đà, tạo lợi thế giúp Ukraine phản công.

Ở Bakhmut, một lần nữa, Ukraine đang đối mặt tình thế "cân não" khi phải đứng giữa hai lựa chọn, giữa giữ vững vị trí hay rút lui chờ thời cơ.

Tổng thống Zelensky từng thề không đầu hàng ở "pháo đài Bakhmut". Mykhailo Koval, chỉ huy cấp cao quân đội Ukraine, khẳng định các binh sĩ sẵn sàng chiến đấu trên từng con phố nếu cần thiết.

Sau nhiều tháng thất bại trong nỗ lực tấn công trực diện vào Bakhmut, Nga bắt đầu chuyển sang chiến thuật bao vây thành phố. Các tay súng Wagner, nhóm được cho là "lính đánh thuê" của Nga, đã mở một mũi tấn công về phía đường cao tốc dẫn vào thành phố từ phía đông bắc. Ở phía nam, hai bên giao tranh quyết liệt nhằm chiếm ngôi làng Ivanivske, nằm trên tuyến đường tiếp tế khác dẫn vào Bakhmut.

Khi cả hai con đường này đều nằm trong tầm bắn của pháo binh Nga, làng Chasiv Yar hiện là cửa ngõ cuối cùng để chuyển hàng tiếp tế và viện binh vào Bakhmut. Trên những ngọn đồi phủ đầy tuyết ở phía tây thành phố, các chiến hào đã được đào để lực lượng Ukraine thiết lập phòng tuyến mới.

Các binh sĩ Ukraine tại đây vẫn tự tin vào khả năng giữ được Bakhmut. "Nhiệm vụ của chúng tôi là không để thành phố thất thủ", một binh sĩ nói. "Nơi đây là của chúng tôi".

Hai phụ nữ đến từ Bakhmut cho hay quân đội Ukraine bên trong thành phố cũng thề sẽ cầm cự. Sau khi nhận lương hưu ở Chasiv Yar, nơi chính quyền Ukraine đã chuyển phần lớn dịch vụ hành chính từ Bakhmut về đây, họ nói rằng vẫn sẽ trở về thành phố, hầu như không nao núng trước tiếng rít của đạn pháo.

Theo Kyrylenko, nếu tuyến hậu cần của Ukraine được đảm bảo, việc tiếp tục chiến đấu tại Bakhmut là phương án hợp lý. Ông ước tính hàng trăm binh sĩ Nga đã thiệt mạng mỗi ngày trong giao tranh. "Mục đích là làm tiêu hao và tiêu diệt càng nhiều sinh lực đối phương càng tốt", ông nói.

Các binh sĩ Ukraine nghỉ ngơi dưới hầm sau một đêm chiến đấu với quân đội Nga ở Bakhmut. Ảnh: AP.

Ukraine và Nga đều giữ kín quy mô tổn thất ở Bakhmut. Tuy nhiên, quyết định huy động khoảng 300.000 quân dự bị vào mùa thu năm ngoái đã mang lại cho Nga lợi thế về nhân lực. Quân đội Ukraine phòng thủ ở Bakhmut đang bị áp đảo trước những tân binh Nga được điều tới, các binh sĩ cho biết.

Tổn thất nặng nề của cả hai bên chỉ góp phần làm tăng giá trị biểu tượng của Bakhmut, khiến rút lui trở thành quyết định khó khăn hơn bao giờ hết.

Tướng Koval thừa nhận Ukraine đang gặp một số vấn đề về nhân sự. Ông cho hay một tiểu đoàn đã tự ý rút quân hồi tháng 12 năm ngoái, để lại khoảng trống nguy hiểm trong phòng tuyến. Quân đội Ukraine đã nhanh chóng điều quân tiếp viện đến bịt lỗ hổng kịp thời.

Theo Koval, mục tiêu của việc điều động lực lượng nhanh chóng này là nhằm ngăn Nga xuyên thủng phòng tuyến, đồng thời tránh tình trạng đổ vỡ kiểu "domino", gây sụp đổ tinh thần chiến đấu trên cả mặt trận.

"Nếu bạn để mọi người tự do từ bỏ vị trí, nó sẽ diễn ra như một cơn sóng", ông lưu ý.

Tại căn cứ phía tây Bakhmut, chỉ huy một đơn vị pháo binh thuộc lực lượng Phòng vệ Lãnh thổ Ukraine cho biết hỏa lực áp đảo của Nga đã buộc họ phải rút lui gần một km. "Đáng buồn là chúng tôi đang ở thế bất lợi", ông nói.

Ông phát một video quay bằng máy bay không người lái (UAV) cho thấy cảnh hai con phố tan hoang ở rìa phía đông bắc Bakhmut, nơi lực lượng Nga đã kiểm soát hai tuần trước.

Theo chỉ huy này, đơn vị của ông đã ngăn Nga tiến sâu hơn vào thành phố, dù để mất khu vực ở ngoại ô. Quãng thời gian họ cầm cự đã giúp các đơn vị Ukraine khác có thêm thời gian chuẩn bị. "Mỗi một ngày đều giá trị", ông nói.

Giống như nhiều thành phố khác ở Donbass, Bakhmut nằm trong một vùng trũng, địa hình không thuận lợi cho phòng thủ.

"Giữ Bakhmut chắc chắn là một nhiệm vụ rất khó khăn", Oleksandr Kruglyk, binh sĩ thuộc Lữ đoàn Xung kích số 3 của Ukraine, cho biết. "Tuy nhiên, nếu để mất, giành lại thành phố sẽ còn vất vả hơn".