Donald Trump và Kamala Harris sẽ tranh luận lần đầu tiên vào 21h ngày 10/9 (8h ngày 11/9 giờ Hà Nội) tại Trung tâm Hiến pháp Quốc gia Philladelphia. Cuộc đối đầu sẽ kéo dài 90 phút, diễn ra 75 ngày sau khi Tổng thống Joe Biden thể hiện kém trong cuộc tranh luận khiến ông phải kết thúc cuộc đua Nhà Trắng. Phó tổng thống Harris, ứng viên mới đại diện đảng Dân chủ, hiện có động lực tranh cử rất tốt, song cựu tổng thống Trump cũng đang ấp ủ nhiều kế hoạch nhằm chấm dứt "tuần trăng mật" của bà.

Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris (trái) và cựu tổng thống Donald Trump. Ảnh: AP

Bà Harris liệu có thể ghi điểm?

Trong cuộc tranh luận hôm 27/6, ông Biden không thể tung ra những đòn tấn công sắc bén nhằm vào đối thủ. Ông thậm chí phải chật vật chỉ để đưa ra những lập luận mạch lạc. Phe Dân chủ thất vọng khi ông không thể tận dụng những điểm yếu chính trị rõ ràng của Trump, như vấn đề phá thai, bạo loạn Đồi Capitol, những vấn đề đạo đức hay rắc rối pháp lý, để nhấn chìm đối thủ.

Bà Harris, người từng là công tố viên và tổng chưởng lý, được kỳ vọng sẽ làm tốt hơn nhiều. Các cuộc thăm dò cho thấy Phó tổng thống đảng Dân chủ đang cạnh tranh sít sao hoặc vượt qua cựu tổng thống đảng Cộng hòa ở một số bang chiến trường.

Nhưng ngay cả với những lợi thế như vậy, việc ghi điểm trước Trump trên sân khấu tranh luận cũng không phải nhiệm vụ dễ dàng. Ông được đánh giá là người tranh luận giàu kinh nghiệm nhất lịch sử tổng thống hiện đại. Từng là một ngôi sao truyền hình thực tế, Trump biết cách khiến sự chú ý tập trung vào mình. Và rõ ràng là ông thích tranh đấu, giới chuyên gia nhận định.

Harris gần đây ngụ ý rằng bà đang mong đợi một cuộc đối đầu quyết liệt. "Donald Trump, nếu ông có điều gì muốn nói, hãy nói thẳng vào mặt tôi", Phó tổng thống Mỹ tuyên bố trước đám đông khán giả reo hò tại sự kiện vận động chính trị ở Atlanta hồi tháng trước.

Trump có kiềm chế được không?

Trump không được biết đến với tính kỷ luật hay khả năng tuân theo kịch bản. Các màn tranh luận của ông thường được thúc đẩy nhiều hơn bởi bản năng hơn là những phân tích thấu đáo.

Do đó, không quá nhiều người tin rằng cựu tổng thống sẽ đưa ra một màn công kích rõ ràng, ngắn gọn và súc tích. Tuy nhiên, để giành thắng lợi trong tranh luận, ông cần nhiều hơn là cách tiếp cận "bộc phát" thường thấy của mình.

Trump đã đặt ra những câu hỏi về chủng tộc, về hồ sơ làm việc của Harris. Ông thường xuyên nhắc nhở cử tri rằng bà đã phục vụ trong chính quyền Tổng thống Biden gần 4 năm và chắc chắn sẽ tiếp tục những chính sách cũ mà người tiền nhiệm theo đuổi nếu thắng cử.

Nhiều đảng viên Cộng hòa tin rằng công kích vào mối liên hệ giữa Harris với Biden là cách làm hiệu quả nhất. Họ muốn ông gợi lại câu hỏi của ứng viên Ronald Reagan trong cuộc tranh luận năm 1980: "Các bạn có khá giả hơn thời 4 năm trước không?", khi đối đầu với tổng thống đương nhiệm Jimmy Carter. Ông Reagan cuối cùng đã chiến thắng cuộc bầu cử.

Vấn đề đặt ra là liệu Trump có thể truyền tải thông điệp đó mà không khiến nó bị lu mờ bởi những tuyên bố quá gay gắt, gây tranh cãi hay không.

Ngôn ngữ cơ thể và tuổi tác

Trong cuộc tranh luận giữa một người đàn ông và một người phụ nữ, ngôn ngữ cơ thể và giọng điệu sẽ là vấn đề đặc biệt gây chú ý. Trong mùa bầu cử năm 2016, ông Trump liên tục đứng phía sau lưng bà Hillary Clinton khi bà đang hướng về phía khán giả. Clinton đã mô tả bà "sởn gai ốc" khi ông Trump "rình rập".

Điều này sẽ không thể lặp lại trong sự kiện ngày 10/9, vì Harris và Trump, những người chưa từng gặp mặt trực tiếp, sẽ được yêu cầu đứng yên tại bục phát biểu của họ. Đảng Cộng hòa hy vọng ông Trump có thể tránh bất kỳ hành động khiêu khích nào khác như chỉ tay, hét lên hay công kích Harris theo cách có thể gây khó chịu cho các cử tri nữ hay những cử tri dao động khác.

Phó tổng thống Harris cũng phải đối mặt với những thách thức liên quan đến chủng tộc và giới tính của bà, khi cử tri cân nhắc liệu có nên bầu bà làm nữ tổng thống đầu tiên của quốc gia hay không. Một số cử tri vẫn nói họ không thoải mái với ý tưởng này. Do đó, Harris cũng cần thận trọng trong ngôn ngữ cơ thể, vì nếu tỏ ra tức giận, Phó tổng thống có nguy cơ bị gán với những định kiến phân biệt chủng tộc về phụ nữ da màu.

Ngoài vấn đề giới tính, khác biệt về tuổi tác giữa hai ứng viên cũng có thể tác động mạnh mẽ tới cuộc tranh luận. Harris, 59 tuổi, trẻ rất nhiều so với Trump, 78 tuổi. Tuổi tác từng là lợi thế của Trump khi ông đối mặt với Tổng thống Biden, 81 tuổi, nhưng tình hình hiện đã đảo ngược. Nếu đắc cử, Trump sẽ là tổng thống Mỹ lớn tuổi nhất từng được bầu.

Chính sách

Có khác biệt đáng kể giữa Trump và Harris về các vấn đề quan trọng mà hàng triệu cử tri quan tâm. Đảng Cộng hòa hy vọng ông Trump sẽ đưa nhập cư trở thành vấn đề quyết định của cuộc tranh luận. Họ đã lên án mạnh mẽ cách chính quyền Biden xử lý vấn đề nhập cư bất hợp pháp tại biên giới Mỹ - Mexico trong suốt 4 năm qua.

Trước đây, vấn đề này chủ yếu thu hút phe Cộng hòa, nhưng nhập cư bất hợp pháp và những lo ngại liên quan đến ma túy, tội phạm, an ninh quốc gia, hiện là vấn đề được quan tâm hàng đầu đối với gần như tất cả nhóm cử tri.

Bà Harris nhiều khả năng sẽ nhắc nhở cử tri rằng ông Trump đã tác động để dự luật nhập cư không được thông qua hồi đầu năm. Dự luật bao gồm những thay đổi sâu rộng đối với hệ thống tị nạn của quốc gia và cơ chế đóng cửa biên giới đối với hầu hết người di cư khi số lượng người vượt biên đặc biệt cao. Phe Cộng hòa tại Thượng viện hồi tháng 2 chặn dự luận sau áp lực từ ông Trump, người chỉ trích nó "thiếu hiệu quả".

Nhưng nhìn chung, bà Harris vẫn có thể phải ở thế thủ khi vấn đề được nêu ra. Dưới thời Tổng thống Biden, số người vượt biên bất hợp pháp qua đường biên giới dài hơn 3.000 km ngăn cách Mỹ với Mexico đã tăng kỷ lục, với mức đỉnh điểm hồi tháng 12/2023 là 300.000 người, tức 10.000 người mỗi ngày.

Trong khi đó, đảng Dân chủ muốn tập trung vào vấn đề phá thai. Trump đã bổ nhiệm ba thẩm phán Tòa án Tối cao, những người sau đó đã lật ngược phán quyết Roe v. Wade bảo vệ quyền phá thai của phụ nữ. Cựu tổng thống nhiều lần nói rằng ông tự hào vì điều này. Nhưng khi nhận thấy rằng quan điểm như vậy không được nhiều phụ nữ ưa chuộng, ông đã cố gắng điều chỉnh lập trường.

Dù vậy, Phó tổng thống Harris chắc chắn sẽ không để câu chuyện trôi qua dễ dàng. Là phụ nữ, bà có khả năng truyền đạt vấn đề này hiệu quả hơn so với Tổng thống Biden. Về phía cựu tổng thống Trump, với tình hình hiện tại, ông không thể để mất thêm nhiều cử tri nữ hơn nữa.