Một trong những Nhà máy nhiệt điện than lớn nhất Australia. Ảnh: abc.net.au

Theo trang mạng abc.net.au, Cơ quan Khí tượng Australia (BOM) mới đây tuyên bố khả năng xảy ra hiện tượng El Nino trong năm nay là 70%. Điều này có nghĩa là ngành điện của Australia sắp phải đối mặt với quãng thời gian khó khăn do tình trạng gián đoạn nguồn cung và giá năng lượng biến động.

Hiện tượng El Nino có thể dẫn đến nhiệt độ tăng cao và các đợt sóng nhiệt. Đây là những yếu tố có thể thúc đẩy nhu cầu sử dụng điện, đặc biệt là vào mùa Hè, đồng thời dẫn tới việc một số nhà máy điện sẽ không đảm bảo cung cấp đủ công suất. Trong khi đó, ngành điện của Australia cũng sẽ phải vật lộn với những "cơn gió ngược" nghiêm trọng khác.

Tạm thời, mạng lới điện của Australia vẫn có thể hoạt động ổn định vào mùa Hè năm nay. Tuy nhiên, đối với những gì sắp diễn ra trong thời gian tới, Australia cần lên kế hoạch để đối phó với những điều tồi tệ nhất. 

Nguồn cung điện sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Việc sử dụng điều hòa nhiều hơn vào mùa Hè có thể khiến nhu cầu sử dụng điện tăng cao, đặc biệt là trong các đợt sóng nhiệt.

Bên cạnh đó, các nhà máy phát điện – trong đó các nhà máy điện sử dụng than, khí đốt, năng lượng Mặt Trời và gió – có thể hoạt động kém hiệu quả hơn khi nhiệt độ nóng lên và do đó cung cấp ít năng lượng hơn cho hệ thống lưới điện. Hơn nữa, đường dây truyền tải càng nóng thì việc truyền tải điện càng trở nên kém an toàn.

Điều này làm giảm khả năng truyền tải điện.

Khi lưới điện trong tình trạng quá tải, điều này có thể dẫn đến hiện tượng tạm cắt điện ở một số đường dây, khi nhu cầu tổng thể cao hơn nguồn cung, nhằm ngăn chặn nguy cơ toàn bộ hệ thống hoạt động thiếu ổn định và dẫn tới rủi ro.

Điều này đã xảy ra ở bang Victoria vào đầu năm 2019, khi hơn  200.000 khách hàng bị mất điện trong quãng thời gian nắng nóng khắc nghiệt.

Hiện tượng El Nino cũng dẫn đến tình trạng khô hạn và thiếu mưa. Điều này có thể làm giảm công suất của các nhà máy thủy điện. Bang Tasmania đã phải đối mặt với vấn đề này vào năm 2016 và dẫn đến một đợt khủng hoảng điện tại đây.

Những "cơn gió ngược" khác

Ngoài việc phải đối mặt với El Nino, ngành điện ở Australia còn phải đối phó với những khó khăn khác. Đầu năm 2023, Cơ quan Điều hành Thị trường Năng lượng Australia (AEMO) cảnh báo nhu cầu về điện có thể vượt quá công suất cung cấp điện trong thập kỷ tới do các yếu tố như hình thái thời tiết khắc nghiệt hoặc sự cố hư hỏng tại các nhà máy phát điện.

AEMO cũng đã chỉ ra sự chậm trễ trong tiến độ triển khai dự án thủy điện Snowy 2.0 và nhà máy điện Kurri Kurri chạy bằng khí đốt, cả hai đều ở bang New South Wales (NSW). Dự án Kurri Kurri đã bị trì hoãn trong 1 năm qua. Dự án này trước đó dự kiến khánh thành vào tháng 12/2023  - vào đúng thời điểm mùa Hè đầu tiên chứng kiến nhà máy điện than Liddell lâu đời nhất của Australia đóng cửa.

AEMO cho rằng hệ thống lưới điện của bang NSW dự kiến sẽ vẫn đáp ứng nhu cầu về điện cho các khu vực tại đây một cách ổn định trong vòng 5 năm tới. Một hệ thống cung cấp điện ổn định có nghĩa là đáp ứng ít nhất 99,998% nhu cầu được dự báo hàng năm.  Việc không đáp ứng nhu cầu có thể sẽ dẫn đến gián đoạn nguồn cung hoặc tình trạng mất điện. Tuy nhiên, AEMO cho rằng sự chậm trễ trong tiến độ dự án Kurri Kurri có thể gây rủi ro cho sự ổn định của lưới điện tại bang NSW vào mùa Hè tới.

Hệ thống lưới điện quốc gia càng phải đối mặt với áp lực khi nhà máy nhiệt điện than Callide C ở bang Queensland vẫn chưa hoạt động trở lại sau hơn 2 năm kể từ khi xảy ra vụ nổ tại đây. Chủ sở hữu của nhà máy hồi tuần trước đã thông báo rằng nhà máy này sẽ không hoạt động đủ công suất cho đến giữa năm 2024.

Với những khó khăn trên, kết hợp với nguy cơ cao xảy ra El Nino, ngành điện của Australia có thể phải đối mặt với một mùa Hè đầy thách thức.

El Nino diễn biến bất thường trong những năm tới

Vào tháng Tám tới, AEMO sẽ công bố một báo cáo đánh giá mới về mức độ độ ổn định của lưới điện trong thời gian tới. Báo cáo cũng công bố về các tiêu chuẩn về độ ổn định của lưới điện mà Australia sẽ cần phải đạt được trong giai đoạn này.

Nếu thoạt nhìn, đây có vẻ là động thái tốt. Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá, có thể báo cáo sẽ có thể không phản ánh hết những rủi ro thực sự trong thời kỳ El Nino.

Báo cáo đánh giá xem xét một số kịch bản, dựa trên những dự báo khác nhau về nhu cầu sử dụng điện. Các các kịch bản trên dựa vào điều kiện thời tiết cơ bản.

Trong khi đó, nếu El Nino xảy ra vào mùa Hè năm nay, các điều kiện thời tiết sẽ không còn ở mức trung bình cơ bản. Australia có khả năng sẽ phải trải qua giai đoạn thời tiết khô và nóng, yếu tố có thể dẫn đến nhu cầu sử dụng điện cao hơn và tình trạng mất điện trên hệ thống có nguy cơ xảy ra. Do vậy, báo cáo sẽ không phản ánh đúng điều này và nguồn cung cấp điện đang phải chịu áp lực rất lớn, trong khi báo cáo cho rằng hệ thống vẫn đáp ứng tiêu chuẩn về ổn định.

Australia cần phải làm gì?

Những rủi ro trên rất đáng lo ngại. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ và một số giải pháp phù hợp có thể sẽ giúp giảm thiểu rủi ro.

Hiện tại AEMO đang áp dụng một cơ chế có tên là Giao dịch dự trữ khẩn cấp và ổn định (RERT) nhằm duy trì độ ổn định và đảm bảo an toàn cho hệ thống lưới điện. Chẳng hạn, các nhà máy lớn trong lĩnh vực công nghiệp sẽ được khuyến nghị tạm ngừng vận hành nhằm cắt giảm nhu cầu sử dụng điện hoặc khởi động các máy phát chạy bằng diesel.

Về trung hạn, việc ứng dụng hệ thống năng lượng Mặt Trời áp mái và bộ lưu trữ năng lượng qui mô nhỏ đang cho thấy nhiều hứa hẹn. Đây là các sản phẩm công nghệ được lắp đặt tại các hộ gia đình và các doanh nghiệp.

Công nghệ trên có thể làm giảm nhu cầu tiêu thụ điện vào thời điểm cao điểm và có thể được triển khai nhanh hơn so với các dự án lớn.

Về lâu dài, Australia cần trang bị nhiều "công cụ" hơn, trong đó bao gồm việc mở rộng nguồn năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng khác có thể đấu nối kết hợp với hệ thống lưới điện khi cần thiết, cũng như nâng cấp cơ sở hạ tầng truyền tải điện. Một số hình thức tài trợ của Chính phủ Liên bang, chẳng hạn như Kế hoạch đầu tư công suất (Capacity Investment Scheme) nhằm thúc đẩy các dự sản xuất và tích trữ năng lượng tái tạo, cũng như chương trình hiện đại hóa lưới điện của Australia (Rewiring the Nation) có thể giúp hiện thực hóa điều này.

Thực tế là các nhà máy điện than lâu đời của Australia đang trong quá trình chuẩn bị đóng cửa, hoặc vẫn đang hoạt động, đang là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thiếu ổn định của hệ thống điện. Tình trạng biến đổi khí hậu khó kiểm soát, trong đó nguy cơ xảy ra thiên tai và hình thái thời tiết khắc nghiệt gia tăng cũng sẽ làm tăng thêm áp lực đáng kể lên hệ thống điện quốc gia.

Thật không may là hoạt động đầu tư vào công nghệ tái tạo và giảm phát thải ở Australia đã được khởi động chậm hơn so với mức cần thiết. Điều này làm cảm trở nỗ lực giảm phát thải của Australia và đặt ra những câu hỏi về độ ổn định của nguồn cung cấp điện của nước này khi El Nino xuất hiện./.