Theo Nikkei Asian Review, trong tình thế căng thẳng Mỹ - Trung leo thang và chi phí lao động tại Trung Quốc tăng cao, ngày càng nhiều công ty Nhật bản tìm đường rút nhà máy tại Trung Quốc về nước hoặc chuyển dây chuyền sản xuất sang các quốc gia khác ổn định và có giá nhân công rẻ hơn.

Trong khi Trung Quốc vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với nhiều công ty công nghệ, nhiều công ty Nhật Bản muốn tận dụng hình kinh tế hiện tại nhằm loại bỏ các chi nhánh không có lãi tại Trung Quốc. Ông Ko Wakabayashi, Giám đốc văn phòng công ty luật Anderson, Mori & Tomotsune, cho biết: “Nhiều công ty Nhật Bản vừa và nhỏ đã và đang cân nhắc về hoạt động của họ tại Trung Quốc".

Hai phương án rút lui

Theo các chuyên gia pháp lý, việc ngừng hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc có thể vấp phải một số rủi ro và phức tạp, đặc biệt trong vấn đề lao động và rút vốn đột ngột.

Theo luật sư Yasuyuki Suzuki, cách tốt nhất để các công ty này rút khỏi Trung Quốc một cách an toàn là bán cổ phần. Nếu đã tìm được người mua, rào cản pháp lý tiếp theo là được sự chấp thuận của các cổ đông và nộp tài liệu cho chính phủ.

Nếu hội đồng cổ đông thông qua kế hoạch bán cổ phần, giấy tờ thủ tục có thể tiến hành nhanh gọn trong vài tháng.

Theo ông Wakabayashi, nếu công ty không tìm được người mua phù hợp, họ có khả năng phải giải thể và thanh lý công ty khi rút chân khỏi Trung Quốc.

Sony đối mặt với đình công tập thể của nhân viên khi tuyên bố bán nhà máy tại Quảng Châu năm 2016. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Quá trình này đòi hỏi nhiều thời gian và thủ tục pháp lý, cũng như các vấn đề về nhân sự hơn. Ngoài ra, phương án này cũng tốn kém hơn bởi các công ty Nhật Bản phải trả các khoản bồi thường thôi việc lớn và rủi ro về thuế bổ sung.

Theo các chuyên gia, rất hiếm khi công ty nước ngoài ở Trung Quốc nộp đơn xin phá sản. Luật sư Takashi Nomura cho biết: “Hầu như chưa có trường hợp doanh nghiệp nước ngoài nào rút khỏi Trung Quốc thông qua biện pháp phá sản".

Khoản thanh toán bồi thường lao động khổng lồ

Dù lựa chọn phương án nào, các công ty cũng có khả năng đối mặt với tranh chấp lao động cao hơn hầu hết quốc gia lớn khác. Các công ty hoạt động ở Trung Quốc phải bồi thường cho người lao động bị buộc chấm dứt hợp đồng làm việc. Mặc dù khoản tiền này được quy định hợp pháp trong bộ luật, các công ty nước ngoài thường phải trả nhiều hơn các công ty Trung Quốc và đôi khi bị buộc tuân thủ những yêu cầu bất hợp lý.

Kịch bản này đã có tiền lệ trong quá khứ. Năm 2016, khi Sony tuyên bố bán một nhà máy ở tỉnh Quảng Đông cho một công ty địa phương, các nhân viên của Sony đã tổ chức biểu tình đòi bồi thường. Theo mặt pháp lý, Sony không bắt buộc phải thanh toán, nhưng hãng cuối cùng chấp nhận trả 16.000 yên (151 USD)/nhân viên vì "đã cống hiến cho công ty".

Zhou Jiaping, một luật sư Trung Quốc, nhận xét: "Nhiều tranh chấp về vấn đề rút vốn kinh doanh tại các công ty Nhật Bản là do sự thiếu nhất quán giữa trụ sở chính tại Nhật Bản và các đơn vị kinh doanh tại địa phương".

Một luật sư địa phương cho biết: "Gần đây có ngày càng nhiều công ty bị tấn công trên các trang mạng xã hội bởi sự ra đi của họ". "Các công ty cần xây dựng một kế hoạch rút lui cẩn thận để nhân viên hiểu rõ quyết định cắt giảm hay đóng cửa công ty trong giai đoạn này", ông nói.