Gia đình và hàng trăm người dân bang Michoacan, miền tây Mexico, cuối tuần qua tổ chức lễ tang cho Hipolito Mora, một trong những thủ lĩnh phong trào chống tội phạm băng đảng ở nước này.

Mora là người đã đứng ra dẫn dắt nông dân và các chủ trang trại ở Michoacan liên kết với nhau thành phong trào vũ trang vào năm 2013 để chống lại Knights Templar, băng đảng hoành hành ở đây với các vụ bạo lực và tống tiền.

Sau những nỗ lực của họ, băng Knights Templar bị đẩy khỏi bang Michoacan trong giai đoạn 2013-2014. Nhưng những tổ chức tội phạm khác sau đó xuất hiện và ngày càng trở nên bạo lực hơn.

Mora vẫn duy trì hoạt động đấu tranh chống tội phạm, nhưng gần đây thừa nhận các băng đảng đã cử người xâm nhập vào phong trào và bạo lực trở nên tồi tệ hơn.

Hôm 29/6, ông Hipolito và ba thành viên phong trào đã bị sát hại trong vụ phục kích trên phố La Ruana do các thành viên băng đảng gây ra. Vụ án này được cho là dấu hiệu cho thấy sự suy giảm ảnh hưởng của phong trào người dân Mexico tự vũ trang chống lại bạo lực băng đảng.

Trong đám tang ông Hipolito hôm 1/7, một số thân nhân của thủ lĩnh này giận dữ đòi "hồi sinh" phong trào vũ trang nhân dân chống tội phạm. "Nếu chính phủ và Thống đốc bang không có động thái mới, có khả năng người dân sẽ lại nổi dậy cầm vũ khí", Guadalupe Mora Chavez, anh trai ông Hipolito, nói.

Hipolito Mora, thủ lĩnh phong trào nhân dân chống băng đảng ở bang Michoacan, miền tây Mexico. Ảnh: CTV News

Nhưng khi chứng kiến kết cục bi thảm của Hipolito, hầu hết người dân ở Michoacan giờ đây đều quá sợ hãi trước nguy cơ bị băng đảng trả thù.

Sức mạnh của các băng ma túy đã tăng lên trong thập kỷ qua. Theo các linh mục, chính sách "ôm thay vì nổ súng" của Tổng thống Mexico Lopez Obrador đã tạo môi trường hoàn hảo cho các băng đảng ma túy phát triển trên toàn quốc.

"Tôi nghĩ vấn đề không phải là khơi lại quá khứ", linh mục Gilberto Vergara, người cử hành tang lễ cho Hipolito, nói. "Cuộc chơi đã thay đổi, và chúng tôi đã thấy mọi thứ kết thúc thế nào".

Nhiều người không dám tiết lộ danh tính khi trả lời truyền thông. Một người họ hàng giấu tên của Hipolito cho biết nạn tống tiền đã trở nên tồi tệ đến mức một số người trồng trọt phải bỏ nghề, dân địa phương đôi khi buộc phải trả giá gấp đôi cho nhu yếu phẩm.

Sự áp đảo của băng đảng được thể hiện rõ qua những vết đạn trên tường nhà dân tại địa điểm Hipolito và các vệ sĩ bị phục kích.

Văn phòng công tố bang Michoacan cho biết các tay súng đã chia cắt chiếc SUV chở ông Hipolito với chiếc xe bán tải chở các vệ sĩ trên một con phố ở La Ruana, sau đó nổ súng liên tục vào hai chiếc xe rồi phóng hỏa.

Cảnh sát Mexico khám nghiệm hiện trường vụ xả súng ở La Ruana, ngày 30/6. Ảnh: AP

"Các băng đảng ma túy luôn cố gắng loại bỏ bất cứ thứ gì cản đường chúng", linh mục Vergara nói, thêm rằng thời của các phong trào vũ trang tự vệ đã qua. "Súng không giúp được gì cho người dân, dân thường không nên mang theo súng. Chính phủ cần thực hiện nghĩa vụ của họ".

Nhưng điều này dường như rất khó xảy ra, do chủ trương "ôm thay vì nổ súng" của chính phủ. "Họ cần phải chiến đấu với các băng đảng", ông Guadalupe, anh trai Hipolito, nói.

Trong bài phát biểu tại đám tang của em trai, bà Olivia Mora cho biết không phải ai cũng dám làm điều như Hipolito đã từng. "Em tôi trông chừng cho thị trấn, cho người dân, trong khi những người khác chỉ muốn chăm lo cho gia đình nhỏ của họ", bà nói.

"Tôi vẫn còn hy vọng cho một điều gì đó, rằng tiếng nói của anh ấy không bị lãng quên", một người thân khác của Hipolito cho biết.

Thân nhân trong đám tang của ông Hipolito Mora, ngày 1/7. Ảnh: AP