Theo bản ghi âm được cung cấp cho AFP hôm 6/6, Abubakar Shekau, thủ lĩnh của Boko Haram, đã tự sát sau khi thất thế trong cuộc đọ súng với nhóm Nhà nước Hồi giáo tỉnh Tây Phi (ISWAP), hai tuần sau khi nhiều thông tin nổi lên rằng ông ta đã chết.

"Shekau thà chịu nhục ở kiếp sau, còn hơn bị ô nhục ở kiếp này. Ông ta đã tự sát bằng cách kích hoạt một khối thuốc nổ", Abu Musab al-Barnawi, thủ lĩnh ISWAP, nói trong bản ghi âm.

Bản ghi âm không thể hiện rõ ngày tháng được trao cho AFP bởi chính nguồn tin từng truyền đi nhiều thông điệp của ISWAP. Trong file âm thanh, ISWAP mô tả cách đưa quân vào vùng đất của Boko Haram trong rừng Sambisa, tìm thấy Shekau trong nhà và đấu súng với ông ta.

"Ông ta rút lui, chạy trốn, lang thang bờ bụi suốt 5 ngày. Tuy nhiên, các chiến binh vẫn tiếp tục truy lùng trước khi phát hiện vị trí của ông ta", al-Barnawi cho biết.

Sau khi phát hiện Shekau, các tay súng ISWAP kêu gọi thủ lĩnh Boko Haram và những người đi theo ông ta đầu hàng, nhưng Shekau từ chối và tự sát.

"Chúng tôi rất vui", giọng nói của al-Barnawi trong bản ghi âm vang lên, mô tả Shekau là "kẻ gây rối, khủng bố và phá hoại lớn nhất đất nước".

Cái chết của Shekau đánh dấu bước ngoặt trong cuộc nổi dậy kéo dài 12 năm của Boko Haram, nhóm Hồi giáo cực đoan đã giết chết hơn 40.000 người và khiến hai triệu người phải di dời về phía đông bắc Nigeria.

Abubakar Shekau, thủ lĩnh của nhóm phiến quân Hồi giáo cực đoan Nigeria Boko Haram. Ảnh: AFP.

Boko Haram vẫn chưa lên tiếng về cái chết của nhà lãnh đạo, còn quân đội Nigeria tuyên bố đang điều tra thông tin.

ISWAP tách khỏi Boko Haram năm 2016 để phản đối việc Shekau nhắm mục tiêu bừa bãi vào dân thường và sử dụng phụ nữ làm công cụ đánh bom liều chết.

"Đây là một kẻ thực hiện hành vi khủng bố, tàn bạo không thể tưởng tượng. Hắn đã khiến người ta lầm đường lạc lối biết bao lâu? Hắn đã hủy hoại và ngược đãi biết bao người?"

ISWAP hai năm qua nổi lên như một lực lượng chiếm ưu thế hơn trong khu vực, khi thực hiện nhiều cuộc tấn công quy mô lớn vào quân đội Nigeria. Theo các nhà phân tích, quân đội Nigeria có thể phải đối mặt với một nhóm phiến quân Hồi giáo thống nhất hơn, khi ISWAP đang tìm cách trưng dụng và chiêu mộ các tay súng cũng như địa bàn của Shekau.

Nhưng ISWAP cũng có thể gặp khó khăn nếu muốn kiểm soát hay thuyết phục các phe trung thành với Shekau bên ngoài Sambisa, đặc biệt ở những khu vực biên giới.

"Cuộc chiến vẫn chưa kết thúc", một nguồn tin an ninh cho biết. "ISWAP sẽ phải khuất phục hoặc thuyết phục những nhóm này liên kết để củng cố hoàn toàn quyền kiểm soát".

Xung đột nội bộ giữa các nhóm phiến quân cũng là cơ hội cho quân đội Nigeria giành lại lãnh thổ. Nhưng nếu ISWAP thuyết phục được các lực lượng của Shekau gia nhập, nhóm phiến quân này sẽ mở rộng quyền kiểm soát đông bắc Nigeria, theo Peccavi Consulting, nhóm nghiên cứu rủi ro ở châu Phi.

Quân đội Nigeria rút khỏi nhiều làng xóm và căn cứ nhỏ từ năm 2019 để tập trung trong những nơi gọi là "siêu căn cứ", tạo cơ hội cho các nhóm phiến quân kiểm soát vùng nông thôn.

Sau khi tiếp quản Sambisa, ISWAP gửi thông điệp cho người dân địa phương vùng Hồ Chad, chào đón họ tới cái gọi là "đế chế Hồi giáo", Sallau Arzika, một ngư dân ở Baga cho hay.

Người dân địa phương bị đuổi khỏi vùng đảo hồ sau khi ISWAP cáo buộc họ làm gián điệp cho quân đội. Al-Barnawi cho biết bây giờ họ được phép quay lại đánh cá, buôn bán sau khi nộp thuế và được cam kết đảm bảo an toàn.