Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 4/12 tới Ấn Độ trong chuyến thăm cấp nhà nước nhằm tăng cường quan hệ song phương và hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia. Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Putin tới Ấn Độ kể từ khi chiến sự Ukraine bùng phát.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã dành cho lãnh đạo Nga một màn đón tiếp không thể nồng ấm hơn. Ông đứng sẵn trên thảm đỏ chờ chuyên cơ chở Tổng thống Nga hạ cánh xuống sân bay Palam gần thủ đô New Delhi lúc 18h35.

Ông sau đó bước đến chân cầu thang máy bay để đợi sẵn và chào đón Tổng thống Nga. Hai người ôm nhau, bắt tay nồng nhiệt, thể hiện tình cảm thân thiết như những người bạn lâu năm.

Giới chức Nga cho biết họ không nhận được thông báo nào từ phía Ấn Độ về việc ông Modi xuất hiện ở sân bay. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ca ngợi màn chào đón của Thủ tướng Ấn Độ là "cử chỉ nồng ấm hoàn toàn không nằm trong dự tính".

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại sân bay quốc tế Indira Gandhi, New Delhi, đêm 4/12. Ảnh: AFP

Chuyến thăm của ông Putin diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ đang chịu áp lực ngày càng tăng từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã áp thuế trừng phạt lên hàng hóa nước này vì việc New Delhi mua dầu thô với mức giá chiết khấu từ Moskva.

Trong một cuộc phỏng vấn với các kênh truyền hình Ấn Độ trước chuyến thăm, Tổng thống Putin đã đặt câu hỏi về tính hợp lý đằng sau những lời chỉ trích của Washington nhằm vào New Delhi.

"Bản thân Mỹ vẫn mua nhiên liệu hạt nhân từ chúng tôi cho các nhà máy điện nguyên tử của họ", ông nói, thêm rằng nếu Mỹ có quyền mua nhiên liệu từ Nga thì Ấn Độ cũng nên được hưởng "đặc quyền tương tự".

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Thủ tướng Modi cho biết ông "rất vui mừng chào đón người bạn, Tổng thống Putin, đến với Ấn Độ", nhấn mạnh mối quan hệ Nga - Ấn "đã được kiểm chứng theo thời gian và mang lại lợi ích cho người dân cả hai nước".

Sau màn chào hỏi thân tình trên đường băng sân bay, hai lãnh đạo cùng nhau đến dự bữa tối riêng tại dinh thự của ông Modi.

Thông thường, khi nguyên thủ quốc gia hoặc người đứng đầu chính phủ đến thăm Ấn Độ, họ sẽ được chào đón tại sân bay bởi một bộ trưởng nước chủ nhà. Theo giới chuyên gia, việc Thủ tướng Modi phá lệ ra tận chân cầu thang máy bay để đón Tổng thống Nga dường như nhằm phát đi tín hiệu rằng Ấn Độ vẫn có một "người bạn" rất quan trọng nên họ sẽ không dễ dàng khuất phục trước áp lực từ Mỹ.

"Với Ấn Độ, đây là cơ hội để khẳng định rằng bất chấp sức ép từ chính quyền Tổng thống Trump, Thủ tướng Modi vẫn có thể giữ vững vị thế của mình", Harsh Pant, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Hoàng gia London, nhận định. "Nó cho thấy ông Modi hoàn toàn có thể xây dựng một chính sách đối ngoại dựa trên những nhu cầu của Ấn Độ thông qua việc duy trì mối quan hệ ổn định và hiệu quả với Nga".

Mặt khác, với chuyến thăm của lãnh đạo Nga, cả New Delhi và Mosvka đều đang gửi đi những tín hiệu chiến lược. Ấn Độ muốn một lần nữa khẳng định họ từ chối liên kết vô điều kiện với Mỹ và phương Tây, trong khi Tổng thống Putin muốn cho thấy ông hoàn toàn không bị cô lập trên trường quốc tế.

Theo Lydia Kulik, trưởng khoa nghiên cứu Ấn Độ tại Trường Quản lý Moskva, chuyến thăm cùng màn chào đón nhiệt tình từ Thủ tướng Modi sẽ là bằng chứng cho thế giới thấy rằng mối quan hệ Ấn Độ - Nga vẫn "ổn định và đủ sức vượt qua mọi bất ổn".

Chuyến thăm dài hai ngày dự kiến tập trung nhiều vào thương mại với nhiều thỏa thuận sẽ được công bố. Nga muốn nhập khẩu thêm hàng hóa Ấn Độ để cân bằng cán cân thương mại song phương, vốn đang nghiêng về dầu mỏ Nga một cách rõ rệt.

"Phạm vi hợp tác giữa Nga với Ấn Độ là rất lớn", Tổng thống Putin nói, dẫn chứng bằng các lĩnh vực như sản xuất tàu và máy bay, năng lượng hạt nhân hay khám phá không gian.

Phó chánh văn phòng Điện Kremlin Maxim Oreshkin cho biết phái đoàn Nga "đến để sẵn sàng mua hàng hóa và dịch vụ Ấn Độ. Chúng tôi muốn tăng đáng kể lượng mua sắm từ họ".

"Đây không phải câu chuyện nhất thời mà là một lựa chọn chiến lược trong nỗ lực phát triển quan hệ giữa hai nước", ông nói thêm.

Ấn Độ, nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, thực sự mang đến nhiều cơ hội cho Nga. Hai nước đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên 100 tỷ USD vào năm 2030.

Kim ngạch thương mại hai nước đã tăng hơn 5 lần, từ khoảng 13 tỷ USD vào năm 2021 lên gần 69 tỷ USD trong giai đoạn 2024-2025, phần lớn nhờ vào việc Ấn Độ nhập khẩu dầu Nga.

Ấn Độ vui mừng khi có thể mua thêm dầu Nga với giá rẻ, nhưng Tổng thống Trump thì không. Ông đã áp thêm 25% thuế đối với hàng hóa Ấn Độ vì động thái này, nâng tổng mức thuế lên 50%.

Do cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Mỹ, Ấn Độ chắc chắn muốn tìm kiếm khách hàng mới cho hàng hóa xuất khẩu của mình và Nga rõ ràng là một điểm đến lý tưởng.

Bộ trưởng Thương mại Piyush Goyal cho hay Ấn Độ muốn đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu sang Nga. New Delhi đang nhắm tới việc tăng cường doanh số ôtô, hàng điện tử, thiết bị xử lý dữ liệu, máy móc, linh kiện công nghiệp và thực phẩm. 

"Nga có nhu cầu rất lớn đối với nhiều loại hàng hóa công nghiệp và sản phẩm tiêu dùng, mang lại nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Ấn Độ", ông Goyal tuyên bố. "Chúng ta cần đa dạng hóa hơn nữa cơ cấu thương mại của mình. Chúng ta cần làm cho nó cân bằng hơn".

Hai bên cũng có thể thảo luận về hợp tác nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực của Nga bằng lao động Ấn Độ, cũng như tăng cường hợp tác quốc phòng, vốn là mối quan tâm chung của hai bên.

Ấn Độ đã chi hàng chục tỷ USD mua sắm khí tài để tăng cường năng lực quân sự, đặc biệt là sau các cuộc đụng độ ở biên giới với Pakistan và Trung Quốc trong những năm qua.

Nga từ lâu là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Ấn Độ. Hầu hết các hệ thống phòng không, máy bay chiến đấu, súng trường và tên lửa được quân đội Ấn Độ sử dụng đều có nguồn gốc từ Nga.

Theo Happymon Jacob, chuyên gia về quan hệ quốc tế, mặc dù quân đội Ấn Độ đã đa dạng hóa nguồn cung vũ khí, các khí tài có nguồn gốc từ Nga vẫn chiếm hơn 60% biên chế hiện tại.

Trong chuyến thăm của Tổng thống Putin lần này, Ấn Độ và Nga sẽ đàm phán kế hoạch cùng sản xuất tiêm kích tàng hình Su-57, cũng như những dự án lớn như mua thêm chiến đấu cơ Su-30MKI, các hệ thống phòng không tầm xa S-400 và S-500, tên lửa phòng không vác vai Verba. Ấn Độ cũng có ý định mua hơn 300 tên lửa không đối không R-37 với tầm bắn trên 200 km.

Praveen Donthi, nhà phân tích cấp cao về Ấn Độ tại Nhóm Khủng hoảng Toàn cầu, trụ sở ở Brussels, Bỉ, nhận định chuyến thăm của Tổng thống Putin sẽ mở ra cơ hội để hai nước "tái khẳng định mối quan hệ gắn bó trước áp lực từ Tổng thống Trump".

"Mặc dù áp lực này đã thành công trong việc khiến Ấn Độ giảm nhập khẩu dầu thô từ Nga, New Delhi sẽ tiếp tục duy trì hợp tác, đặc biệt là về quốc phòng, với Moskva trong bối cảnh căng thẳng biên giới gia tăng với Trung Quốc và Pakistan", Donthi nhận định.