Andie Duke, 14 tuổi, ở bang South Carolina lần đầu dùng TikTok năm 2020 khi chuyển sang học trực tuyến tại nhà. Cô bé coi thức ăn là kẻ thù khi dành năm tiếng mỗi ngày để xem và làm theo các video hướng dẫn cách giảm cân như: tính toán lượng calo nạp vào cơ thể, tập thể dục quá mức, nhịn đói nhưng âm thầm giấu bố mẹ...

"Càng tương tác, các dạng video này xuất hiện ngày càng nhiều. Tôi không tưởng tượng chúng ảnh hưởng đến mình ra sao", Andie nói.

Andie Duke, ở Texas đã dành năm tiếng mỗi ngày để xem những clip khuyên giảm cân trên TikTok. Ảnh: Wall Street Journal.

Sau vài tháng làm theo Tiktok, cô giảm 20% trọng lượng cơ thể nhưng bị rụng tóc, được chẩn đoán mắc chứng rối loạn ăn uống và phải điều trị dài hạn tại nhiều cơ sở y tế từ tháng 9/2020.

Amanda Moreno Duke, mẹ của Andie, một giáo viên công nghệ, cho biết ngoài rối loạn chức năng ăn uống, chu kỳ kinh nguyệt của con gái cũng bị gián đoạn - một triệu chứng phổ biến của người mắc chứng rối loạn ăn uống.

"Nhưng con gái tôi vẫn khóc và dằn vặt vì không thể gầy như các video trên mạng", bà kể lại.

Andie Duke đang là bệnh nhân của trung tâm điều trị ở khu vực Dallas, bang Texas. Cô bé được truyền thức ăn qua ống thông mũi xuống dạ dày. Ảnh: AMANDA MORENO DUKE.

Một cuộc điều tra của tờ Wall Street Journal cho thấy thuật toán của TikTok có thể căn cứ vào thói quen, sở thích của người dùng để liên tục cho phân phối hàng nghìn video giảm cân, với nhân vật chính là những cô gái có thân hình hốc hác đến lộ xương. Nội dung của các video xoay quanh các lời khuyên rất phản khoa học như nên hấp thụ ít hơn 300 calo mỗi ngày, một số khuyến nghị chỉ nên tiêu thụ nước thay tinh bột, một số khác đề xuất uống thuốc nhuận tràng sau khi ăn quá no.

Từ đầu tháng 10 đến đầu tháng 12/2021, ước tính có hơn 32.000 video chia sẻ trên nền tảng này về giảm cân, nhịn ăn, mẹo đốt cháy mỡ bụng, thải độc giảm mỡ hoặc tham gia các cuộc thi giảm cân khắc nghiệt.

Ám ảnh việc phải giảm cân khiến nhiều thanh thiếu niên trên khắp nước Mỹ mắc chứng rối loạn ăn uống sau đại dịch.

"Nhất định mình phải gầy giống như họ", Gonzalez, sinh viên năm hai đại học ở Murfreesboro, bang Tennessee, bắt đầu thay đổi thói quen ăn uống sau khi bấm thích một vài video về thời trang, hướng dẫn trang điểm và nhận được một chuỗi video về các cô gái gầy gò khoe thân. Họ đã thay đổi Gonzalez, khiến cô hạn chế ăn uống, chủ yếu ăn rau xanh. Sau một thời gian, nữ sinh viên bắt đầu rụng tóc vì thiếu protein. Giảm được 45 kg trong một năm nhưng phải cắt bỏ túi mật vì bị sỏi thận.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, chứng bệnh này rất phức tạp, khó điều trị, thậm chí gây tử vong. Đi kèm với đó là chứng trầm cảm, lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Các triệu chứng ngày càng trở nên tồi tệ khi người trẻ dành nhiều thời gian lướt TikTok.

Trung tâm y tế Timberline Knolls ở ngoại ô Chicago, cho biết trẻ vị thành niên mắc chứng rối loạn ăn uống đã tăng gấp đôi, lên khoảng 650 người kể từ khi đại dịch bắt đầu. Bệnh viện Mott Children’s Hospital của Đại học Michigan đã tiếp nhận 125 ca nhập viện từ 10 đến 23 tuổi vì rối loạn ăn uống trong 12 tháng đầu tiên của đại dịch. Con số này cao gấp đôi so với mức trung bình trong ba năm trước đó.

Trung tâm Phục hồi chức năng ăn uống, nơi đang điều trị cho Andie, phải bổ sung thêm 88 giường bệnh nội trú trong năm qua cho trẻ em và thanh thiếu niên. Trong khi Hiệp hội Quốc gia về chứng biếng ăn Nervosa và các rối loạn liên quan Mỹ (ANAD) cho biết các cuộc gọi đến đường dây trợ giúp của họ tăng 50%, chủ yếu là người trẻ hoặc cha mẹ của họ, từ khi có đại dịch.

Mẹ của Andie đã báo cáo hàng trăm video độc hại mà bà tin đã thúc đẩy chứng rối loạn ăn uống của con gái với TikTok. Nhưng đơn vị này trả lời "không vi phạm", và chỉ một số ít được gỡ bỏ. Họ nói đã xóa 81,5 triệu video, chưa đến 1% tổng số video được tải lên trong quý hai năm nay, do vi phạm nguyên tắc hoặc điều khoản dịch vụ. Trong số các video bị gỡ, 5,3% vi phạm chính sách của trang web về hành vi gây nguy hiểm đến bản thân, trong đó có nội dung về chứng rối loạn ăn uống.

Daisy Gonzalez, ở Murfreesboro, bị ám ảnh bởi các video về những cô gái có thân hình mảnh mai và chế độ ăn kiêng khắc nghiệt được chia sẻ trên TikTok. Ảnh: LAURA THOMPSON/THE WALL STREET JOURNAL

Một số thanh thiếu niên nói đôi khi không thể kiểm soát được TikTok khi chúng khiến họ không ngừng xem, ngay cả khi biết chúng độc hại. Trong khi những mạng xã hội khác lại tập trung nhiều hơn vào nội dung chia sẻ từ bạn bè, gia đình.

"Thật khó để rời mắt khỏi nền tảng này. Tôi dành hàng giờ chỉ đến xem nó", Mariam Fawzi, 17 tuổi, người đã học theo phương pháp giảm cân phản khoa học và "ngụy trang" với gia đình bằng cách mặc quần áo rộng. Ngoài cắt giảm thức ăn, cô áp dụng các bài tập khắc nghiệt, bao gồm tham gia thử thách chạy gần 40 km mỗi ngày.

Neveen Radwan, mẹ của Mariam, cho biết con gái bà mới trở lại sau đợt điều trị rối loạn ăn uống kéo dài gần sáu tháng và đang phục hồi.

Bác sĩ Nicholas Kardaras, người điều hành Omega Recovery, trung tâm điều trị chứng nghiện mạng xã hội và các chứng rối loạn liên quan khác, có trụ sở tại Austin (bang Texas), nói rằng có một số dấu hiệu rõ ràng để xác định xem trẻ có gặp vấn đề với mạng xã hội hay không, gồm: thay đổi quan niệm về ngoại hình; dành quá nhiều thời gian trên các trang web gây cản trở hoạt động hàng ngày; học hành sa sút; và không tham gia hoạt động xã hội.

Stephanie Zerwas, phó giáo sư tâm thần học tại Đại học North Carolina, cho biết những bệnh nhân trẻ tuổi của bà, đã mô tả quá trình mắc chứng rối loạn ăn uống tương tự các cô gái trên.

"Tôi không thể đếm có bao nhiêu người trẻ đến phòng khám và kể rằng bị nghiện nội dung giảm cân, hoặc bị tác động bởi các Influencer (người có sức ảnh hưởng) trên TikTok. Từ đó, họ cảm thấy các hành vi rối loạn ăn uống là chuyện bình thường vì ai cũng làm vậy", phó giáo sư nói.