Tờ Financial Times (FT) cho hay cổ đông của Tesla đang cực kỳ phẫn nộ về một kết quả kinh doanh theo quý tệ nhất 7 năm của hãng xe điện này. Sự sụt giảm nhu cầu xe điện và cuộc chiến dìm giá đang khiến Tesla lao dốc, buộc Elon Musk phải cảnh báo về viễn cảnh sa thải 20% lao động, tương ứng 28.000 nhân viên.

Cụ thể, CEO Elon Musk của Tesla đã cảnh báo tỷ lệ sa thải lao động sẽ tương ứng với tỷ lệ suy giảm doanh số trong quý I/2024. Như vậy với mức sụt giảm 20,1% xuống chỉ còn 386.810 chiếc xe điện trong quý đầu năm nay, Tesla nhiều khả năng sẽ đuổi việc đến 28.000 người, điều chưa từng xảy ra với hãng xe điện được mệnh danh là số 1 thế giới này.

Trước đó theo một số hồ sơ bị tiết lộ, tờ Business Insider (BI) cho hay Tesla nhiều khả năng sẽ sa thải 10% lao động, tương đương 14.000 nhân viên. Tuy nhiên với kết quả bết bát hiện nay thì có khả năng Elon Musk sẽ sa thải nhiều hơn.

"Trong vài năm qua, chúng ra đã tăng trưởng bùng nổ trên toàn cầu. Đà tăng trưởng này tạo nên nhiều vị trí trùng lặp không cần thiết ở một số nơi", Elon Musk cho biết.

Tuy nhiên theo FT, lý do Tesla sa thải hàng loạt và dần chìm vào khủng hoảng hiện nay chẳng đến từ sự tăng trưởng bùng nổ suốt vài năm qua. Trên thực tế, chúng đến từ tham vọng taxi điện tự lái của chính Elon Musk, qua đó bỏ lỡ thị phần xe điện giá rẻ cho Trung Quốc hoành hành.

Sự hỗn loạn của Tesla

Theo những nguồn tin nhân viên tại Tesla, sự hỗn loạn (Chaos) là điều quá thường thấy tại hãng xe điện này khi người lãnh đạo cao nhất là Elon Musk thường thay đổi đột ngột kế hoạch sau khi đặt ra những mục tiêu rõ ràng, để rồi ép cấp dưới phải làm việc căng thẳng để chạy theo sự thay đổi này.

Nếu cách đây vài năm, sự bùng nổ của xe điện khiến cổ đông bỏ qua phong cách làm việc hỗn loạn này thì giờ đây điều đó đã không còn nữa. Giá cổ phiếu của Tesla đã giảm hơn 40% từ mức đỉnh, doanh số sụt giảm đi kèm hàng loạt quyết định khó hiểu về phát triển sản phẩm cũng như giảm giá của Elon Musk.

Tờ FT cho hay các cổ đông của hãng xe điện này đang bực bội khi biết tin Tesla đang lùi kế hoạch phát triển dòng xe điện giá rẻ 25.000 USD của mình với cái tên Model 2, để tập trung cho giấc mơ taxi điện tự lái của Elon Musk.

Mặc dù Elon Musk phủ nhận việc thay đổi kế hoạch cho Model 2 nhưng cũng thừa nhận rằng động thái tập trung nguồn lực cho taxi điện tự lái là điều không thể bàn cãi nhằm ra mắt sản phẩm này vào tháng 8 năm nay.

Thậm chí nguồn tin của FT cho hay Elon Musk đã chủ động thay đổi kế hoạch về mốc thời gian ra mắt và phát triển dòng xe điện giá rẻ, dự án vốn đã được phát triển 4 năm qua, qua đó ưu tiên taxi điện tự lái.

Quyết định này của Elon Musk đang vấp phải sự nghi ngờ từ cổ đông khi thị trường xe điện giá rẻ đang giúp đối thủ Trung Quốc bành trướng mạnh mẽ trên toàn cầu mà chẳng cần phải giảm giá xe khiến xói mòn lợi nhuận.

Trong khi vị tỷ phú nhà Tesla hủy bỏ chuyến thăm Ấn Độ vào phút chót, qua đó đặt nghi vấn về việc dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc thì các cổ đông lại đang bị yêu cầu phục hồi khoản cổ phiếu thưởng trị giá 56 tỷ USD cho Elon Musk, vốn bị tòa án bác bỏ vào tháng 1/2024.

Thái độ biến các giám đốc và cổ đông thành "đầy tớ" của Elon Musk càng đổ thêm dầu vào lửa khi lợi nhuận hoạt động của Tesla trong quý I/2024 giảm đến 40%, còn doanh thu dự kiến lần đầu tiên lao dốc 8% sau 4 năm.

Sau thông tin sa thải lao động hàng loạt ở mức lớn chưa từng có, toàn bộ cổ đông và nhân viên càng nghi ngờ hơn vào canh bạc của Elon Musk khi đặt cược số phận Tesla vào taxi điện tự lái. Nguồn tin của FT cho hay những cấp dưới thân cận của Elon Musk hiện đang đầy lo lắng trước những quyết định khó hiểu từ nhà lãnh đạo này.

Canh bạc 8 năm

Ý tưởng tạo ra một taxi điện tự lái đã được Tesla nghiên cứu ít nhất 8 năm qua nhưng hãng chưa tạo được cơ sở hạ tầng cần thiết hay thậm chí là được sự chấp nhận của các cơ quan chức năng nhằm thực hiện thử nghiệm sản phẩm mẫu trên đường công cộng.

Gặp khó khăn ở mảng taxi điện tự lái là vậy nhưng phân khúc xe điện giá rẻ dễ dàng hơn lại chẳng được Elon Musk ngó ngàng tới, dù đây là yếu tố làm nên thành công cho các đối thủ Trung Quốc.

Quá chán nản, thậm chí một số giám đốc lâu năm như ông Drew Baglino, người đứng đầu bộ phận kinh doanh năng lượng và kỹ thuật hệ thống truyền động của Tesla suốt 18 năm qua, đã từ chức.

Ở tuổi 52, Elon Musk đã nhiều lần lèo lái con thuyền Tesla thoát khỏi khó khăn trong quá khứ. Hiện với mức tổng vốn hóa thị trường 469 tỷ USD, dù giảm hơn một nửa so với thời đỉnh cao hơn 1 nghìn tỷ USD nhưng Tesla vẫn được định giá cao gấp 9 lần so với các tập đoàn ô tô truyền thống như GM, Ford...

Dẫu vậy, việc Tesla bốc hơi gần 350 tỷ USD vốn hóa thị trường chỉ trong 4 tháng cũng đang khiến tập thể nhân viên, cổ đông và người hâm mộ Elon Musk cực kỳ hoang mang.

Xin được nhắc rằng Tesla từng cố gắng thuyết phục các cơ quan chức năng và khách hàng về dịch vụ sản phẩm tự lái trị giá hàng nghìn USD của mình. Bất chấp những tranh cãi về kỹ thuật, Elon Musk cho rằng chỉ việc lắp thêm camera để phần mềm xác định cách điều khiển xe hơi theo công nghệ FSD thay vì mã phần mềm là chính xác và tiết kiệm chi phí.

Trớ trêu thay, hàng loạt vụ tai nạn liên quan đến chương trình tự lái của Tesla đã khiến dịch vụ này rơi vào cảnh bị người tiêu dùng hoài nghi, còn Bộ tư pháp Mỹ phải vào cuộc điều tra.

Bởi vậy khi Elon Musk cổ xúy một taxi điện tự lái không có vô lăng hay bàn đạp, nhiều người ngay lập tức đặt câu hỏi liệu bao giờ sản phẩm này có thể sản xuất hàng loạt và được người tiêu dùng và các cơ quan chức năng tiếp nhận.

Bước đi khó nhằn này của Elon Musk thay vì lựa chọn phương án xe điện giá rẻ dễ dàng hơn đã khiến nhiều người hoang mang, nhất là khi sản phẩm xe điện bán tải Cybertruck của hãng vừa mới ra mắt đã phải thu hồi gần 3.900 chiếc để sửa lỗi chân ga.

Lạnh lùng và vô nhân đạo

Nguồn tin của BI cho thấy nhiều nhân viên Tesla bị sa thải cho rằng cách Elon Musk đuổi việc quá lạnh lùng và khiến những người lao động đã cống hiến nhiều năm cho doanh nghiệp này cảm thấy bị tổn thương sâu sắc.

Những email sa thải được gửi đến lúc nửa đêm Chủ nhật khi mọi người đang say giấc nồng. Thế rồi sáng thứ 2, cảnh tắc nghẽn diễn ra tại cổng nhà máy Tesla khi nhân viên không quẹt thẻ vào làm việc được. Mọi người bị chuyển đến một bãi đậu xe để bảo vệ quẹt thẻ xác nhận xem ai còn ở lại và ai phải ra đi.

Sự bức xúc của mọi người dần tăng cao khi ngay đêm thứ 7 trước khi email thông báo sa thải được gửi, Elon Musk vẫn còn vui vẻ tạo dáng trên thảm đỏ để nói về bộ phim tiểu sử của mình.

Thế rồi trong khi nhân viên bị đuổi hàng loạt, ông chủ Tesla vẫn đang cố gắng hối thúc cổ đông đòi lại khoản cổ phiếu thưởng 56 tỷ USD cho mình. Điều trớ trêu là dù nhớ rõ khoản cổ phiếu thưởng này nhưng một số gói trợ cấp thôi việc cho nhân viên lại không chính xác, khiến Elon Musk phải đích thân xin lỗi.

"Hôm nay tôi nhận ra một số gói trợ cấp thôi việc ở mức quá thấp và không chính xác. Tôi xin lỗi về sai lầm này và chúng đang được sửa chữa ngay lập tức", Elon Musk viết trong email gửi nhân viên.

Bất chấp những lời xin lỗi đó, ngày càng nhiều cổ đông lẫn người hâm mộ mất dần kiên nhẫn với Elon Musk. Giấc mơ về công nghệ xe tự lái mà Elon Musk chào hàng đã không còn được chấp nhận ở nhiều nơi.

Năm 2016, một số bang như Arizona đã chào đón sản phẩm xe tự lái từ Uber để rồi cấm chúng sau một vụ va chạm làm chết người đi bộ năm 2018. Phía Uber đã phải bán hết xe tự lái của mình 2 năm sau đó.

Giờ đây, xe điện giá rẻ và xe Hybrid mới là xu thế của thị trường chứ không phải xe điện tự lái hay taxi điện. Cho dù các cơ quan liên bang có áp dụng cách tiếp cận dễ dãi cho công nghệ mới này thì việc giám sát chúng ở cấp tiểu bang và nhiều địa phương xa xôi là không thể.

Nếu tai nạn xảy ra, ai sẽ là người chịu trách nhiệm? Người lái xe hay Tesla, hãng phát triển công nghệ tự lái này?