1. Phóng sinh là gì?

Theo quan điểm của đạo Phật, phóng sinh là khi mình nhìn thấy các loài chúng sinh có mạng sống đang bị bắt nhốt, giam cầm, sắp sửa bị giết hại thì phát sinh lòng thương xót, tìm cách cứu chuộc, giải thoát, phóng thích, cứu mạng sống của chúng.

Phật giáo không phân biệt sang hèn quý tiện, không so bì là người hay là vật, tất thảy chúng sinh đều đáng quý như nhau. Và thứ đáng quý nhất của muôn loài chính là mạng sống. Có mạng sống làm gì cũng có thể, không mạng sống dù một việc cũng không thể.

Bất cứ loài nào cũng có bản năng sinh tồn và bảo vệ tự nhiên. Con người có, loài vật cũng có, nhưng con người có ưu điểm là sức mạnh và trí tuệ. Nhưng nếu lợi dụng ưu điểm đó để tàn sát các loài khác thì chính nghiệp ác. Nghiệp ác chất chồng, luân hồi lại thành giống loài bị đàn áp.

Phật giáo nhấn mạnh sự ham sống và cầu sinh ở tất cả các loài. Khi con vật ngước mắt lên xin được sống hay gào thét, giãy giụa, sử dụng biện pháp tiêu cực để thoát khỏi tay tử thần, đó là khi nghiệp ác được gieo xuống. Thù hận nảy sinh, ắt có báo ứng, đời đời kiếp kiếp, luẩn quẩn loanh quanh, không sao hóa giải.

Sát sinh là ác thì phóng sinh là lành. Đây được coi là thiên hạnh lớn nhất, bao trùm thiên hạ. Nếu trong thời khắc sinh tử, có người thiện lương ra tay can ngăn hoặc bỏ tiền mua rồi thả cho con vật được tự do thì đó là việc hành thiện đáng hoan nghênh nhất. Con vật cảm động vì được sống, bản thân ta nhẹ nhõm vì đã ngăn cản ác nghiệp, mỗi người đều mang trong mình điều lành như vậy thì thiện nghiệp nhân rộng.

Người hay vật sinh mạng đều cần trân trọng, dẫu nhỏ bé bao nhiêu cũng là sự sống trên đời, hãy đứng ở vị trí, góc độ của chúng mà cảm nhận. Vì thế, Phật giáo không khuyên người ta phải mâm cao cỗ đầy, quanh năm cầu khấn thần Phật mà chỉ khuyên nên phóng sinh, nên làm điều thiện. Phật tại tâm, tâm tĩnh lòng an, phóng sinh tốt hơn tất thảy mọi lễ lạt.

Nếu là người hướng Phật, tin Phật và cung dưỡng Phật thì càng cần phải hiểu rằng, Phật không mang tới tiền tài danh vọng, không cho công cao lộc hậu, không cho thăng quan tiến chức, chỉ giúp con người hướng tới chân thiện mĩ và sự an nhiên. Mà an nhiên nào bằng phóng sinh, cứu sự sống, bồi đắp nào thiện bằng giải thoát sinh linh, nối dài sự sống.

Hàng ngày, chỉ cần gặp dịp là phóng sinh, không phải làm lễ, không cần hình thức, chỉ thành tâm và khuyên nhủ những người xung quanh cùng thực hiện để nghiệp lành nhân rộng là đủ để Phật chứng giám.

Tăng trưởng phước báu và nuôi dưỡng tâm từ bi

Đức Phật có dạy, đã là người đệ tử Phật, không kể xuất gia hay tại gia thì đều phải tu tập lòng từ. Trong đó phóng sinh là việc làm rất căn bản để tâm từ được nuôi dưỡng và tăng trưởng.

Đem sự an vui đến cho tất cả các loài

Người có tâm từ thì đi đâu cũng đem an lạc, bình an đến đó và tâm từ còn cảm ứng được cả trời đất. Do vậy, tâm từ rất quan trọng. Có thể những con vật được phóng sinh chưa hẳn được sống lâu dài, nhưng khi chúng ta phóng sinh là đã thể hiện tâm từ của chúng ta.

Chúng ta hiểu rằng cứu các sinh mạng về môi trường sống tự nhiên thì tâm từ bi cũng như phước báu của chúng ta được tăng trưởng.

Trong kinh Phật dạy khi chúng ta tu lòng từ, không sát sinh, trái lại còn phóng sinh thì được rất nhiều lợi ích. Đó là chúng ta sẽ được phúc báu như: ít bệnh tật, có sức khỏe, có tuổi thọ được lâu dài, thường an ổn,… Nếu ai cũng có tình yêu thương, không những với loài người mà với cả muôn loài, thế giới này sẽ rất hòa bình và an lạc.

3. Phóng sinh thế nào để được lợi ích?

Phóng sinh là việc làm đúng theo lời Phật dạy, vậy để mang lại lợi ích thiết thực cho mình và cho loài vật được phóng sinh thì chúng ta nên làm như thế nào?

Để việc phóng sinh mang lại lợi ích cho mình và đúng với tinh thần của đạo Phật, điều đầu tiên chúng ta phải phát khởi được tâm từ. Có thể ta nghèo khó nhưng nếu ta phóng sinh dù chỉ một con cá, hay một con cua, hay bất cứ một con vật nào với tất cả tâm ý của mình thì cũng được lợi ích. Vì tâm từ đó nâng đỡ chúng ta rất nhiều.

Không nên đặt mua trước các con vật để đi phóng sinh

Phật tử không nên đặt mua trước các con vật để phóng sinh. Vì làm như vậy sẽ làm mất ý nghĩa của phóng sinh. Vì phóng sinh là chúng ta thấy con vật đang mắc nặn, đang sắp bị giết hại nên chúng ta mua, rồi phóng sinh chúng.

Trường hợp có những người ác tâm, sẵn sàng đi theo các đoàn phóng sinh để đánh bắt lại những con vật ấy. Đó là việc làm ác, những người đó là làm việc ác và phải chịu quả báo.

Không cầu kỳ hương khói

Nhiều người quan niệm, trước khi phóng sinh cần phải lễ, tụng niệm thì mới được phước báu. Vậy nếu không lễ, niệm thì phóng sinh có được công đức gì không?

Chúng ta khi phóng sinh cũng đơn giản lắm, không cần phải làm cái gì cầu kỳ, không phải có hương phải cắm vào con vật mới phóng sinh được đâu. Cái hương nó không quan trọng gì việc đó. Có nhiều người muốn đi phóng sinh lại chưa biết mua hương ở đâu, thế là cứ đợi đến lúc mình mua hương xong thì con vật nó chết mất rồi.

Khi phóng sinh, chúng ta không nhất thiết phải đến chùa để quý Thầy chú nguyện, các Phật tử có thể tự làm được việc này. Các Phật tử có thể đọc: “Các chúng sinh đây phát tâm quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng” hoặc niệm danh hiệu Phật “Nam mô A Di Đà Phật”, “Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni” khoảng 10 lần để gieo duyên Phật Pháp cho các con vật đó.

Đối với nhà Phật là cứu được mạng sống là phước báu và cái việc đó thì nên làm nhanh, làm ngay không phải đợi chờ và không phải vì chúng ta làm ngay không có bài bản là chúng ta không được phúc. Chúng ta đã khởi tâm cứu vật phóng sinh là sẽ được phước báu.

Phóng sinh thể hiện nét đẹp từ bi của đạo Phật. Hy vọng rằng thông điệp của việc phóng sinh sẽ được lan tỏa mạnh mẽ, góp phần đánh thức tâm từ bi trong mỗi người.

4. Phóng sinh là tốt nhưng phải biết cách

Vào những dịp Tết, rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy hay những dịp cầu nguyện cho bản thân hay gia quyến, người ta hay tổ chức phóng sinh chim, cá. Phóng sinh là một việc làm thể hiện lòng Từ bi bình đẳng, mục đích phóng sinh là để đánh thức tâm Bồ đề của chúng sinh (con vật) trước khi phóng sinh. Phóng sinh là thể hiện lòng từ bị của người con Phật, tâm không mong cầu lợi ích cho riêng bản thân mình nhưng phước báu lại to lớn vô cùng.

Tuy nhiên, việc làm tốt đẹp này đang ngày càng mất đi nét đẹp. Thả chim phóng sinh là một việc thiện và dễ làm, nhưng chính hành động đó đã tiếp tay cho đội quân chuyên đi săn lùng bắt các loại chim vào những dịp lễ, vô tình tiếp tay cho những người đi đánh bắt gây thêm nghiệp sát. Để có được một con đến tay người thả, ắt sẽ có nhiều con bị chết vì mệt mỏi, bệnh tật. Việc phóng sinh không đúng cách còn có thể gây những tác động không tốt đối với môi trường sống trong vùng. Vậy, chúng ta phóng sinh thế nào cho đúng?

Phóng sinh là khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu thoát, hoặc nhìn thấy một hoặc nhiều con vật sắp bị giết, mình bỏ tiền ra mua để cứu sống chúng. Người học Phật tăng trưởng lòng từ bi là điều rất cần thiết nhưng từ bi phải có trí tuệ. Ở góc độ tương đối, khi thực hiện phóng sinh, chúng ta có thể hành theo ý nghĩa sau:

– Phóng sinh phải phát xuất từ lòng từ bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh,…). Vì nếu không như vậy, việc phóng sinh tuy có tốt, nhưng hiệu quả lại rất hạn chế. Tâm từ bi không khởi sinh, còn nói gì đến chuyện nuôi dưỡng!

– Phóng sinh là tự do, không phân lượng lớn nhỏ, ít nhiều, không chọn ngày giờ tốt xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác,…. Vì các loại lươn, cá, ốc, thú rừng,… bị săn bắt phục vụ cho người ăn thịt lúc nào, ngày nào cũng có; mà thời lượng nào thì sự nguy cấp cũng đều như nhau. Nên khi ta phát tâm từ bi thì liền thực hiện – tùy vào khả năng từ một, hai con đến muôn ngàn con cũng phải lập tức cứu thoát chúng – càng nhanh càng tốt, mà chẳng cầu được ai biết đến.

– Khi phóng sinh cần thực hiện âm thầm, chọn nơi vắng vẻ càng tốt, vì pháp sự này không nên kích thích lòng tham của những người săn bắt, tạo thêm nghiệp chướng cho họ mà chính chúng ta cũng bị giảm phần công đức.

– Phóng sinh là cơ hội để con vật có điều kiện quy y Tam Bảo và sám hối nghiệp chướng, việc làm tốt trong Đạo Phật, thể hiện lòng Đại từ Đại bi nên trong nghi thức phóng sinh có lễ quy y, sám hối cho con vật trước khi phóng sinh. Nhưng chúng ta cũng không nên quá chấp vào hình thức, tiến hành những nghi lễ rườm rà, câu nệ. Khi phóng sinh, thao tác phải nhanh nhẹn, rốt ráo; nghi lễ ngắn gọn nhưng đủ sức tế độ; không nên nặng phần hình thức, tránh cho các sinh vật phải chịu kéo dài nỗi khổ sợ hãi, ngột ngạt, tù túng vì bị giam cầm; có khi chúng phải mất mạng trước khi được ta phóng thích.