Chuyến thăm Anh ngày 8/2 là chuyến công du nước ngoài thứ hai của Tổng thống Volodymyz Zelensky kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine cuối tháng 2 năm ngoái. Điểm đến của chuyến công du được giữ kín cho đến sau khi ông Zelensky khởi hành.

Lãnh đạo Ukraine đã gặp Thủ tướng Anh Rishi Sunak và có bài phát biểu trước quốc hội Anh, cảm ơn những hỗ trợ của nước này cho Kiev. Ông cũng yết kiến Vua Charles III.

Đây là chặng đầu tiên trong chuyến công du châu Âu không báo trước của ông Zelensky. Lãnh đạo Ukraine cũng đã tới Paris gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Olaf Scholz. Ông Zelensky cũng dự kiến đến Brussels gặp các lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU).

Willem Marx, nhà phân tích của NPR, cho rằng một trong những lý do Tổng thống Zelensky thăm Anh bởi đây là nước viện trợ lớn thứ hai cho Ukraine, sau Mỹ. Anh đã thông báo hỗ trợ quân sự trị giá hơn 2,7 tỷ USD cho Ukraine kể từ tháng 2/2022 và nhiều cam kết khác dự kiến được đưa ra trong năm nay. London cũng đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực áp lệnh trừng phạt kinh tế với Moskva vì chiến dịch quân sự.

Giống người tiền nhiệm Boris Johnson, Thủ tướng Anh Rishi Sunak hồi tháng 11 tới thăm Ukraine, không lâu sau khi ông tuyên thệ nhậm chức.

Tổng thống Ukraine Volodymyz Zelensky (trái) và Thủ tướng Rishi Sunak tại Dorset, Anh ngày 8/2. Ảnh: AFP

Thủ tướng Sunak tháng trước cam kết gửi xe tăng Challenger 2 cho Ukraine, hai tuần trước khi Mỹ và Đức cùng thông báo viện trợ xe tăng cho Kiev. Các binh sĩ Ukraine đã tới Anh vào ngày 29/1 để tham gia khóa huấn luyện sử dụng xe tăng.

Tổng thống Ukraine không chỉ muốn tới thăm Anh để cảm ơn nước viện trợ lớn thứ hai của họ, mà còn muốn duy trì sự ủng hộ của công chúng Anh. Hình ảnh tổng thống thời chiến, mặc chiếc áo nỉ màu xanh quân đội, xuất hiện giữa những những bộ vest trang trọng của các nghị sĩ quốc hội Anh sẽ như lời nhắc nhở cho công chúng về nhu cầu quân sự của Ukraine.

Sự ủng hộ của công chúng Anh dành cho Ukraine vẫn duy trì ở mức cao. Trong những tháng đầu cuộc chiến, hàng chục nghìn người Anh đã chào đón những người Ukraine di tản khỏi đất nước.

Một cuộc thăm dò của IPSOS công bố ngày 24/1 cho thấy người Anh bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ hơn hầu hết những quốc gia được khảo sát khác, với những nỗ lực hỗ trợ Ukraine cũng như cô lập Nga.

Tổng thống Zelensky dường như không cho rằng sự ủng hộ này sẽ được duy trì mãi mãi. Chuyến thăm của ông có thể là lời nhắc nhở công chúng Anh và giới chính trị nước này rằng xung đột còn lâu mới kết thúc, theo Marx.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng mục tiêu lớn nhất cho chuyến thăm này là thúc đẩy châu Âu chuyển giao tiêm kích chuẩn NATO, loại khí tài hiện đại mà Ukraine lâu nay vẫn khao khát để đối phó với sức mạnh vượt trội của không quân Nga.

Phương Tây đã viện trợ một số tổ hợp tên lửa giúp Ukraine củng cố lưới phòng không, nhưng đội chiến đấu cơ chuẩn Liên Xô của nước này hiện còn rất ít sau gần một năm giao tranh, theo Neil Melvin, giám đốc an ninh quốc tế tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) ở London.

Melvin cho rằng nếu không có hỗ trợ tiêm kích phương Tây, lực lượng phòng không của Ukraine sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong thời gian tới. Các quan chức quân đội Ukraine cho rằng tiêm kích F-16 có thể là chìa khóa để nước này đảo ngược tình thế trên bầu trời trong cuộc đối đầu với không quân Nga.

Để thuyết phục châu Âu chuyển giao tiêm kích, Tổng thống Zelensky đã tiếp tục sử dụng chiến thuật mà ông từng dùng với nhiều nước khác, như trong chuyến thăm Mỹ vào tháng 12 năm ngoái.

Trong bài phát biểu 20 phút trước quốc hội Anh, ông Zelensky dành phần lớn thời gian để cảm ơn sự ủng hộ vững chắc của Anh đối với Ukraine từ những ngày đầu, nhưng không quên đưa ra lời kêu gọi mạnh mẽ cung cấp tiêm kích hiện đại cho Ukraine.

"Khi rời nghị viện Anh cách đây hai năm, tôi đã cảm ơn các ngài vì trà rất ngon", ông nói. "Tôi sẽ rời nghị viện hôm nay với lời cảm ơn trước tới các ngài vì những chiến đấu cơ mạnh mẽ của Anh".

Lãnh đạo Ukraine cũng tặng cho Chủ tịch Hạ viện Anh Lindsay Hoyle chiếc mũ phi công chiến đấu kèm dòng chữ "chúng tôi có tự do, hãy cho chúng tôi đôi cánh để bảo vệ điều đó".

Trong cuộc yết kiến Vua Charles III, ông Zelensky nói "ở Anh, nhà vua là một phi công, còn ở Ukraine, mọi phi công đều là vua". Vua Charles III từng là phi công trong Lực lượng Không quân Hoàng gia Anh những năm 1970.

Mỹ và các nước phương Tây đến nay vẫn từ chối yêu cầu chuyển giao tiêm kích cho Ukraine, do lo ngại nguy cơ leo thang xung đột trực diện với Nga.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy thái độ phản đối này đang giảm dần. Chỉ vài giờ trước khi ông Zelensky đến, chính phủ Anh tuyên bố sẽ bắt đầu đào tạo phi công Ukraine lái tiêm kích chuẩn NATO như một phần "chương trình viện trợ dài hạn". Anh là quốc gia phương Tây đầu tiên tuyên bố làm như vậy.

Động thái này đánh dấu sự thay đổi đáng chú ý so với quan điểm của London một tuần trước, khi phát ngôn viên chính phủ nói rằng chuyển giao tiêm kích là điều không thực tế vì máy bay Anh "cực kỳ tinh vi và mất nhiều tháng để huấn luyện".

Tổng thống Zelensky tặng Chủ tịch Hạ viện Lindsay Hoyle chiếc mũ phi công chiến đấu tại London, Anh ngày 8/2. Ảnh: AFP

Huấn luyện phi công Ukraine cách lái tiêm kích không đồng nghĩa Anh sẽ gửi máy bay cho họ, song động thái của London có thể báo hiệu rằng việc cung cấp chiến đấu cơ cho Ukraine chỉ còn là vấn đề thời gian.

"Điều không thể đã trở nên khả thi hơn trong nỗ lực viện trợ Ukraine", Greg Bagwell, cựu chỉ huy cấp cao của Lực lượng Không quân Hoàng gia Anh và hiện là chủ tịch Hiệp hội Không quân Anh, nói.

Một phát ngôn viên chính phủ Anh nói với phóng viên Reuters rằng "Thủ tướng đã yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace xem xét những loại chiến đấu cơ mà chúng tôi có thể cung cấp, nhưng đây là một giải pháp lâu dài, chứ không phải ngắn hạn như Ukraine mong muốn".

"Điều quan trọng là Anh và cộng đồng quốc tế phải duy trì ủng hộ đối với Ukraine trong cuộc đấu tranh của họ. Tôi hoàn toàn tin rằng Ukraine sẽ giành chiến thắng và tôi mong sớm thấy điều đó", Alyn Smith, nhà lập pháp của đảng Quốc gia Scotland nói sau bài phát biểu của ông Zelensky.

Đây dường như là điều ông Zelensky mong muốn và tin tưởng khi thực hiện chuyến thăm bất ngờ này.