Bang New Hampshire hôm nay tổ chức bầu cử sơ bộ chọn ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa và Dân chủ. Đây là cuộc bầu cử sơ bộ thứ hai của đảng Cộng hòa và đầu tiên của đảng Dân chủ trong mùa bầu cử tổng thống 2024. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden, ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ, sẽ không có tên trên lá phiếu chọn ứng viên của New Hampshire.

Việc ông chủ Nhà Trắng không có tên trên lá phiếu là hệ quả của việc New Hampshire và Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ (DNC) tranh cãi về lịch trình bầu cử sơ bộ của các bang.

Tổng thống Biden từ lâu đã phàn nàn rằng lịch trình bầu cử sơ bộ ở Mỹ khiến các bang nhỏ, có dân số đa dạng, nhiều người da màu như Nam Carolina thường không được giới truyền thông và chuyên gia chú ý. Ông đề xuất lịch bầu cử sơ bộ mới, được thiết kế để những bang như vậy có ảnh hưởng lớn hơn trong giai đoạn đầu của cuộc đua.

DNC đầu năm 2023 thông qua lịch bầu cử sơ bộ này, với mong muốn đa dạng hóa cử tri bỏ phiếu sớm, tăng thêm tiếng nói của người da màu. Các bang bầu cử sớm được cho là ảnh hưởng lớn đến hướng đi của cuộc bầu cử tổng thống.

Theo kế hoạch mới, bang New Hampshire sẽ bỏ phiếu sơ bộ vào ngày 6/2, trong khi Nam Carolina sẽ là bang đầu tiên tổ chức bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ vào ngày 3/2.

Nhưng các thành viên nghị viện bang cũng như chi nhánh đảng Dân chủ tại New Hampshire (NHDP) không chấp nhận tuân thủ lịch trình bầu cử sơ bộ mới của DNC. Bang này đã duy trì truyền thống là nơi tổ chức bầu cử sơ bộ đầu tiên của đảng Dân chủ trong hơn 100 năm.

Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng ngày 22/1. Ảnh: AP

"Việc New Hampshire là nơi bỏ phiếu sơ bộ đầu tiên không phải do DNC quy định và họ không có quyền tước bỏ nó", Raymond Buckley, chủ tịch NHDP, bình luận sau khi kế hoạch được công bố.

Kế hoạch của đảng Dân chủ cũng trái với luật bang New Hampshire, vốn quy định bang này phải tổ chức bỏ phiếu sơ bộ trước bang khác ít nhất 7 ngày. Do đó, NHDP chọn tổ chức bầu cử sơ bộ vào ngày 23/1, cùng ngày với đảng Cộng hòa.

"Luật bang yêu cầu tổng thư ký New Hampshire tổ chức bỏ phiếu sơ bộ đầu tiên tại Mỹ và ông ấy đang tuân theo luật, chấm hết. Không có gì thay đổi. Chúng tôi mong đợi lượng lớn cử tri Dân chủ đi bỏ phiếu ngày 23/1", NHDP cho biết hồi đầu tháng 1.

DNC trước đó yêu cầu chi nhánh đảng Dân chủ ở Iowa không tổ chức họp kín ngày 15/1. Họp kín và bỏ phiếu là hai hình thức bầu cử sơ bộ để lưỡng đảng lựa chọn ứng viên ra tranh cử. Các bang có thể chọn một trong hai hình thức, hoặc kết hợp cả hai. Iowa là bang đầu tiên tại Mỹ tổ chức họp kín trong cuộc bầu cử.

Đảng Dân chủ ở Iowa đạt thỏa hiệp với DNC, thay đổi hình thức thành bỏ phiếu qua thư, với thời hạn nhận phiếu kéo dài từ ngày 12/1 đến 5/3. Ở phía đảng Cộng hòa, ông Donald Trump chiến thắng áp đảo hai đối thủ Nikki Haley và Ron DeSantis trong cuộc họp kín.

Đảng Dân chủ hiện có ba ứng viên là Tổng thống Biden, 81 tuổi, nữ tác giả Marianne Williamson, 71 tuổi, và hạ nghị sĩ bang Minnesota Dean Phillips, 55 tuổi. Do động thái của NHDP vi phạm quy định của Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ, ông Biden quyết định không nộp hồ sơ để ghi tên lên phiếu bầu sơ bộ New Hampshire.

Ông Biden "có nghĩa vụ tuân thủ" các quy định của DNC và bỏ qua vòng bỏ phiếu ở New Hampshire, Julie Chaves Rodriguez, quản lý chiến dịch tranh cử của ông chủ Nhà Trắng, viết trong thư gửi chủ tịch NHDP Buckley hồi tháng 10/2023.

"Tên Tổng thống vẫn sẽ xuất hiện trên phiếu bầu New Hampshire trong cuộc tổng tuyển cử, với tư cách là ứng viên đại diện đảng Dân chủ, sau khi chính thức giành đề cử tại Đại hội Quốc gia đảng Dân chủ năm 2024", bà Rodriguez cho biết thêm.

Ông Biden đang là ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ trong các khảo sát toàn quốc và ở New Hampshire. Do đó, việc ông không có tên trên phiếu bầu bang này được đánh giá là không ảnh hưởng nhiều đến vị thế của ông chủ Nhà Trắng. Ông còn dẫn trước ông Trump 7 điểm phần trăm trong cuộc bầu cử giả định tại New Hampshire, theo kết quả một khảo sát công bố ngày 19/1.

Ba ứng viên tổng thống đảng Dân chủ từ trái qua lần lượt là bà Marianne Williamson, Tổng thống Joe Biden và hạ nghị sĩ bang Minnesota Dean Phillips. Ảnh: WPDE

Thông thường, bầu cử sơ bộ tại New Hampshire sẽ phân bổ 23 đại biểu bang cho các ứng viên để dự đại hội toàn quốc của đảng. Năm nay, DNC tước quyền dự đại hội của 23 đại biểu này do NHDP vi phạm quy định và kết quả ở New Hampshire chỉ mang tính biểu tượng.

Dù vậy, nhiều cử tri đảng Dân chủ vẫn tìm cách giúp ông Biden thắng bang New Hampshire thông qua chiến dịch "điền tên" chưa từng có tiền lệ. "Ở phía dưới lá phiếu, hãy tích vào ô 'điền tên', sau đó viết 'Joe Biden' vào bên cạnh", theo một hướng dẫn trực tuyến.

Tài liệu hướng dẫn bỏ phiếu từ tổng thư ký New Hampshire gửi quan chức bầu cử bang cho thấy họ sẽ chấp nhận các cách viết khác như "Joseph Biden, Joe Biden, J. Biden, Joey B., Tổng thống Biden, Joe và Kamala".

"Điều duy nhất tôi nghe từ thành viên Dân chủ ở New Hampshire là chúng ta cần đoàn kết trong cuộc bầu cử tháng 11 năm nay", Jim Demers, một thủ lĩnh trong "chiến dịch điền tên", nói. "Sự chia rẽ chính là đồng minh tốt nhất của ông Trump".

"Vào đêm bầu cử sơ bộ New Hampshire, mọi con mắt trên thế giới sẽ theo dõi kết quả bỏ phiếu. Điều quan trọng là cần cho thế giới thấy hàng nghìn cử tri New Hampshire đang ủng hộ Tổng thống Biden", website chiến dịch "Điền tên Joe Biden" viết