Bầu trời u ám, lất phất mưa như đang đồng cảm với không khí ảm đạm đang bao trùm lên ĐH Công nghệ Tshwane (TUT, ở Pretoria, Nam Phi), nơi đang là điểm nóng trong đợt dịch Covid-19 mới nhất của Nam Phi. Một đợt dịch do Omicron - biến thể "siêu đột biến" đang khiến thế giới phải ban hành lệnh cấm di chuyển đối với Nam Phi - gây ra.

Sau khi nhiều sinh viên dương tính với virus, trường đã hoãn lại kỳ kiểm tra, trong khi nhà chức trách vội vã thúc giục mọi người tiêm vaccine - đặc biệt là nhóm người trẻ đang trì hoãn tiêm chủng.

Với các sinh viện tại TUT, biến thể Omicron đang gây ra một bầu không khí u ám

Tại TUT, chẳng có mấy người muốn nhắc đến biến thể mới. Nhiều sinh viên tại đây vẫn chưa tiêm vaccine. Một số người đang cân nhắc, nhưng trung tâm tiêm chủng của trường lại đóng cửa vào cuối tuần.

Manqoba Zitha, một sinh viên đã tiêm cho biết anh sẽ thúc giục bạn học của mình làm điều tương tự.

"Tôi cố gắng khuyến khích họ tiêm chủng để thoát khỏi thứ virus đang giết chết mọi người, với số lượng ngày một tăng lên," - Zitha chia sẻ. "Nhìn lên truyền thông lúc này có thể thấy mọi người đang nhiễm virus ngày một nhiều. Họ phải tiêm vaccine thôi."

Bất ngờ đối mặt với biến thể "tồi tệ nhất"

Sau gần 2 năm sống trong dịch bệnh, thế giới đang gấp rút tìm cách kiểm soát biến thể mới xuất phát ở miền nam châu Phi và đang có xu hướng lây lan ra toàn thế giới. Các nước đã nhanh chóng ban hành lệnh cấm hoặc hạn chế nhập cảnh từ châu Phi - động thái được Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cực lực phản đối. Ngoài ra, các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang bắt buộc cũng quay trở lại.

Hôm 26/11, Tổ chức Y tế thế giới WHO đặt tên cho biến thể mới là "Omicron", đưa nó vào danh sách "các biến thể gây lo ngại" - sánh ngang với Delta, biến chủng đang chiếm ưu thế trên phạm vi toàn cầu. WHO cũng cảnh báo rằng biến thể mới có thể sở hữu khả năng lây lan còn mạnh hơn Delta, dù vẫn chưa thể khẳng định. Các bằng chứng ban đầu cho thấy người từng mắc Covid có nguy cơ bị tái nhiễm vì Omicron. Và sẽ cần vài tuần để biết những loại vaccine hiện hành có hiệu quả ra sao trước nó.

Hiện tại, mới chỉ 41% người trưởng thành tại Nam Phi được tiêm chủng Covid-19, trong khi biến thể Omicron đang khiến mọi chuyện tệ hơn

Dẫu vậy, các chuyên gia vẫn hy vọng rằng vaccine sẽ phần nào có tác dụng trong việc ngăn ngừa các ca bệnh nặng và tử vong. 

Tỉnh Gauteng - nơi có Pretoria và thành phố lớn nhất nước Johannesburg - hiện là trung tâm của làn sóng lây nhiễm mới. Tính đến nay, các ca nhiễm mới chỉ xuất hiện triệu chứng nhẹ, và số ca nhập viện vẫn chưa tăng quá mạnh.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo những ca nhiễm được ghi nhận chủ yếu là ở người trẻ khỏe mạnh. Mọi chuyện hoàn toàn có thể nghiêm trọng hơn nếu nó chạm đến nhóm người già và cộng đồng chưa tiêm chủng tại Nam Phi. Tổng cộng, quốc gia này mới có 41% người trên 18 tuổi được tiêm chủng, và tỉ lệ tiêm mới cũng là rất chậm.

Ít nhất 3 trường đại học của Nam Phi - bao gồm Cape Town, Witwatersrand và Free State - đã thông báo lệnh tiêm chủng bắt buộc đối với sinh viên bắt đầu từ năm tới. Các chuyên gia nhận định, cần phải có thêm nhiều biện pháp phòng dịch khác nữa đối với biến thể mới này.

Biến thể Omicron hiện đã lan đến nhiều châu lục khác nhau

Nhu cầu tiêm chủng tại Nam Phi đang giảm dần, đến mức chính phủ phải yêu cầu các nhà sản xuất phải "giao hàng chậm lại" để tiêu thụ hết 19 triệu liều Pfizer và Johnson & Johnson đang dư thừa. Tổng thống Ramaphosa thậm chí đã phải chính thức lên tiếng, thúc giục mọi người đi tiêm nhanh chóng.

"Tôi muốn kêu gọi tất cả những ai chưa tiêm chủng, hãy đến trung tâm gần nhất, đừng trì hoãn nữa," - trích phát biểu của ông Ramaphosa. "Nếu người thân trong gia đình hoặc bạn bè chưa tiêm, hãy khuyến khích họ tiêm chủng ngay."

Lây lan mạnh đến bất ngờ

Việc có thêm một đợt dịch mới là điều không mấy bất ngờ, nhưng tốc độ lây lan của Omicron đã khiến giới chức y tế Nam Phi cảm thấy shock toàn tập.

Dù hiện tại số ca lây nhiễm vẫn còn thấp, nhưng chúng đang tăng lên rất nhanh. Đợt dịch mới bắt đầu sau một vài buổi tiệc của sinh viên tại Pretoria. Con số tăng từ hàng trăm lên hàng ngàn chỉ trong vòng 1 ngày. Hôm 27/11, Nam Phi công bố 3220 ca nhiễm mới - 82% nằm ở Gauteng. Dẫu vậy, nó vẫn thấp hơn rất nhiều so với đỉnh dịch trước đó - 25.000 ca/ngày.

Omicron là một "siêu biến thể", với hơn 30 đột biến ở gai protein - cấu trúc được virus dùng để xâm nhập vào tế bào khi tấn công con người

Tulio de Oliveira - chuyên gia Nam Phi cho biết 90% các ca nhiễm tại Gauteng là từ biến thể Omicron.

"Chúng tôi dự đoán được một biến thể mới trong làn sóng dịch lần 4, nhưng không ngờ về một biến thể có quá nhiều đột biến như vậy. Cùng với đó là khả năng lây lan mạnh và né tránh được miễn dịch cộng đồng," - Moshabela, chuyên gia từ KwaZulu-Natal nhận định. "Đây là một cú sốc quá lớn."

 

Dù các ca nhiễm chủ yếu tập trung ở Pretoria và Johannesburg, các bằng chứng cho thấy Omicron đã xuất hiện ở ít nhất 9 tỉnh của Nam Phi. 

Trở lại với TUT, Nhlanhla Africa Maphosa, sinh viên 25 tuổi hiện vẫn đang tìm cách chấp nhận thông tin về một biến chủng mới, và ý nghĩa của nó với các sinh viên trong trường.

"Mới chỉ tuần trước thôi họ phát hiện có rất nhiều sinh viên dương tính với Covid trong khu học xá," - Maphosa chia sẻ. "Chúng tôi không chắc số liệu này, nhưng có thể thấy được tỉ lệ sinh viên mắc Covid đang là rất cao."