Một thập kỷ giá nhà tăng cao, lãi suất thấp và vay tín dụng tương đối dễ dàng đã khiến người dân Úc phải gánh chịu tỷ lệ nợ hộ gia đình ở mức cao thứ nhì thế giới. Bất kể những nỗ lực nhằm thắt chặt cho vay và giải quyết những vấn đề về văn hóa cho vay, chương trình Four Corners của đài ABC cho thấy, các nhân viên ngân hàng và những người môi giới thế chấp vẫn đang được yêu cầu phải đáp ứng các tiêu chuẩn cho vay khó khăn hơn, và một số nhân viên còn bị đe dọa sa thải nếu như họ không hoàn thành yêu cầu cho vay thế chấp nhiều hơn của các ngân hàng.

 

Những vấn đề về văn hóa cho vay đã được thừa nhận bởi chính các ngân hàng hồi đầu năm nay, trong một bản đánh giá được thực hiện bởi cựu Giám đốc Dịch vụ Công cộng Stephen Sedgwick. Các khoản thanh toán được ưu đãi và những mục tiêu cho vay vẫn là động lực chủ yếu đối với các nhân viên ngân hàng. Kỳ vọng nội bộ đối với những nhân viên cho vay của ngân hàng Westpac, được thu thập bởi chương trình Four Corners, bao gồm mục tiêu cho khách hàng vay tiền để mua nhà mỗi tuần, và mục tiêu thu hồi tiền nợ của 2 đến 3 khoản vay mua nhà mỗi tuần. Tất cả các ngân hàng lớn đều đặt ra những mục tiêu riêng.

 

Hầu hết các CEO của các ngân hàng, bao gồm ngân hàng Westpac, đều không tham gia cuộc phỏng vấn của chương trình Four Corners, trong khi người đứng đầu ngân hàng ANZ, ông Shayne Elliott, không đồng ý trả lời rõ ràng với chương trình Four Corners. Ông Elliott nói rằng “Những thay đổi đã được thực hiện và không phải tất cả các mục tiêu chỉ đơn giản là mục tiêu bán hàng. Bởi lẽ ngoài mục tiêu về số giao dịch cho vay và số lượng các khoản thế chấp cần phải đạt được, 70% trong số các mục tiêu của ngân hàng ANZ đều được đánh giá dựa trên kết quả mang lại cho khách hàng và sự hài lòng của họ”, ông Elliott cho biết.

 

Các tổ chức giám sát hoạt động của ngành ngân hàng cũng đã có những động thái để thắt chặt cho vay, đặc biệt là đối với các khoản vay để đầu tư. Thế nhưng, các nhân viên ngân hàng nói với chương trình Four Corners rằng, họ vẫn rất khó có thể đạt được các mục tiêu đầy khó khăn của các ngân hàng. Chương trình Four Corners đã thu thập được những lá thư do các giám đốc chi nhánh của Ngân hàng Quốc gia Úc (NAB) và ngân hàng Bankwest - thuộc quyền quản lý của ngân hàng Commonwealth Bank - gửi đến cho nhân viên. Những lá thư này đã cảnh báo các nhân viên không đạt được mục tiêu về việc vị trí của họ hiện đang được xem xét, và có khả năng họ sẽ bị sa thải.

 

Trong một tuyên bố, Ngân hàng Quốc gia Úc cho biết “Trong khuôn khổ của các đợt xem xét thường xuyên, nhân viên được đánh giá dựa trên các mục tiêu tài chính và mục tiêu phi tài chính. Số lượng giao dịch thành công chỉ là một trong những thước đo để đánh giá nhân viên. Các yếu tố khác bao gồm giá trị sống còn của Ngân hàng Quốc gia Úc và việc mang lại những kết quả tốt nhất cho khách hàng”. Ông Elliott thừa nhận rằng, đã có những cải cách sâu rộng trong ngành ngân hàng, song cần phải tập trung nhiều hơn vào các ưu đãi thúc đẩy ngành công nghiệp môi giới thế chấp. “Chúng tôi chịu trách nhiệm về việc cho vay, nhưng đối với vấn đề cải cách trong tương lai, chúng ta cần phải chú trọng nhiều hơn đối với ngành công nghiệp môi giới thế chấp”, ông Elliott khẳng định.

 

Một số người môi giới thế chấp đã đồng ý với ý kiến của ông Elliott. Ông Philip Dempsey, một cựu nhân viên môi giới thế chấp, đã rời bỏ ngành công nghiệp này sau khi càng lúc cảm thấy không thoải mái đối với hệ thống thanh toán chỉ bằng tiền hoa hồng. “Những người môi giới thế chấp đang phải chịu áp lực đến mức đỉnh điểm, đa số họ đều không có tiền lương cơ bản. Hầu hết họ đều có những mục tiêu cho vay cần phải đạt được, và một số mục tiêu đã lên đến 3 triệu đô la một tháng. Nếu không đạt được các mục tiêu đó thì họ buộc phải rời khỏi ngành. Có những người môi giới đã cho khách hàng vay quá nhiều tiền, và thậm chí còn khuyến khích khách hàng vay tiền nhiều hơn khả năng chi trả của họ”, ông Dempsey nói.

 

Các ngân hàng ở Úc hiện đang nắm giữ ít nhất 60% tài sản cho vay có liên quan trực tiếp đến nhà ở. Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều lo ngại từ phía các nhà kinh tế và các cựu giám đốc của các ngân hàng về tác động của tình trạng suy thoái nhà ở đối với lĩnh vực ngân hàng và nền kinh tế của Úc. Nhà phân tích dữ liệu tài chính Martin North đã thực hiện một cuộc khảo sát liên tục về nợ hộ gia đình và áp lực thế chấp. Ông North cho biết, ông chưa từng chứng kiến một “cơn bão tổng hợp” với nhiều vấn đề xuất hiện cùng lúc như hiện nay. “Tỷ lệ nợ hộ gia đình và giá nhà tại Úc đều ở mức rất cao, và các hộ gia đình đang lâm vào cảnh khó khăn. Chỉ cần giá nhà tăng nhẹ cũng có thể thực sự khiến họ trở nên khó khăn hơn”, ông North giải thích.

 

Một chuyên gia kinh tế khác là cựu Giám đốc ngân hàng Satiyajit Das đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng hiện tại của Úc. Ông Das cho rằng, 60% các khoản nợ thế chấp hiện tại ở các ngân hàng của Úc đã ở mức “cực kỳ cao”. “Con số này cao hơn ít nhất 20% so với Na Uy, và cũng cao hơn so với Canada, một nền kinh tế được cho là có thể sánh ngang với Úc. Thị trường nhà đất quá nóng của Úc đã đóng góp vào tình trạng này. Thế nhưng, các quốc gia từng trải qua tình trạng giá nhà tăng vọt cũng không đối mặt với nhiều nguy hiểm tiềm ẩn như Úc. Một trong những quốc gia đã trải qua tình trạng bong bóng nhà đất lớn nhất trên thế giới là Hồng Kông. Tuy vậy, chỉ có khoảng 15% trong số những khoản vay của các ngân hàng ở Hồng Kông có liên quan đến thị trường nhà đất”, ông Das nhận định.

 

Theo ông Das, nếu càng có nhiều khoản vay liên quan đến nhà đất thì các ngân hàng sẽ càng dễ bị tổn thương trong trường hợp có bất kỳ cuộc suy thoái nhà đất nào xảy ra, và nếu có một cuộc suy thoái xảy ra thì rõ ràng là số tiền tổn thất của các ngân hàng sẽ gia tăng nhanh chóng. Cựu giám đốc của bộ phận chiến lược thị trường phát triển thuộc ngân hàng Morgan Stanley, ông Gerard Minack, cho biết nước Úc hiện đang được dẫn dắt bởi chính sách điều chỉnh thuế hiện tại, và các bên cho vay sẵn sàng nâng cao mức cho vay đối với người vay tiền. Ông Minack nói rằng, điều này đã tạo ra một vấn đề rất lớn đối với khả năng chi trả và làm trầm trọng thêm tình trạng khó khăn của các hộ gia đình nếu như có bất kỳ cuộc suy thoái nhà ở nào xảy ra.

 

Tỷ lệ nợ hộ gia đình trên tổng thu nhập của Úc hiện là 190%. “Có đến gần $2 tiền nợ trên mỗi $1 thu nhập của một hộ gia đình”, ông Minack cho hay. Trong khi đó, ông Elliott nói rằng ngân hàng ANZ rất thoải mái với tình trạng cho vay hiện tại. “Thực tế là các khoản cho vay mua nhà của chúng tôi đang ở tình trạng khá tốt, vì đó đều là những khoản vay nhỏ được phân bố trên toàn quốc và khá đa dạng về kỳ hạn thanh toán”, ông Elliott phát biểu. Nói về tác động của một cuộc suy thoái nhà ở đối với ngân hàng ANZ, ông Elliott cho rằng điều này còn phụ thuộc vào bản chất của cuộc suy thoái đó. “Chúng tôi đang xem xét một cách vô cùng nghiêm túc về vấn đề này, bởi lẽ sự quan tâm lớn nhất của chúng tôi là nhằm đảm bảo các rủi ro luôn được quản lý tốt”, ông Elliott nhấn mạnh.