Mùa mưa là thời điểm rau dớn rừng vào mùa. Thời điểm này, cây rau dớn thi nhau mọc lên những chồi non mơn mởn. Theo tìm hiểu, cây rau dớn thuộc họ dương xỉ, rễ và thân ngắn, chiều dài khoảng 0.5 - 1m, mọc bò. Lá cây rau dớn có phiến kép lông chim, hình nhọn như ngọn giáo. Nếu nhìn lần đầu, chắc chắn nhiều người sẽ nhầm lẫn sang cây dương xỉ vì 2 chúng khá giống nhau. Những người có kinh nghiệm sẽ thấy điểm dễ nhận dạng của cây rau dớn là phần đầu uốn tròn lại như vòi voi, phủ một lớp lông tơ trắng mỏng.

 

Rau dớn mọc dại ở bìa rừng, từng là món ăn cứu đói của bà con vùng núi

Những năm gần đây, rau dớn thành đặc sản ở thành phố, được nhiều người tìm mua về thưởng thức. Trong các nhà hàng, quán ăn, rau dớn được đưa vào thực đơn, làm thành các món ăn lạ miệng như xào bò, xào tỏi, nhúng lẩu, làm nộm. 

Với món nộm rau dớn, để làm ra món ăn đặc biệt này, người ta thường chọn những ngọn rau dớn đang độ bánh tẻ cong non sau đó phơi nắng cho tái rồi đem hấp khoảng 20 phút cho rau chín mà vẫn giữ nguyên màu xanh đẹp mắt. Khi rau đã chín, bỏ rau ra bát, sau đó cho ớt, tỏi, gừng, nước chanh tươi, rau thơm, muối và mì chính trộn đều và rắc thêm ít lạc. 

Bây giờ, rau dớn được làm thành nhiều món ăn lạ miệng ở thành phố

Dạo một vòng quanh chợ mạng và các trang bán rau sạch, rất nhiều địa chỉ đặc sản rau rừng có rao bán rau dớn với giá lên tới 95.000 đồng/kg. 

Không chỉ lạ miệng, rau dớn còn có nhiều công dụng đối với sức khoẻ. Ở Đài Loan (Trung Quốc), rau dớn được dùng làm thuốc hạ nhiệt; ở Malaysia thì được sắc thành nước dùng cho phụ nữ sinh đẻ; ở Philippines, nước sắc thân rễ và lá non rau dớn giúp chữa ho và ho ra máu.

Theo quan niệm của y học cổ truyền, rau dớn có tính mát, giải độc, giải nhiệt, lợi tiểu, giảm táo bón do chất nhầy có trong rau và giảm đau do viêm đại tràng. Ngoài ra, ăn rau dớn còn giúp máu lưu thông tốt và làm dịu đau lưng. 

Theo y học hiện đại, rau dớn có những công dụng như: 

+ Tính kháng khuẩn

Trong một số nghiên cứu khoa học cho thấy rau dớn có chứa hoạt tính có khả năng kháng khuẩn. Nếu thêm chiết xuất kháng khuẩn từ rau dớn trộn cùng thuốc kháng sinh sẽ đem lại hiệu quả chống vi khuẩn cao hơn rất nhiều so với chỉ dùng kháng sinh thông thường.

+ Chống nấm

Trong chiết xuất methanolic của lá và thân rau dớn người ta tìm thấy một phổ hoạt động kháng nấm rất rộng. Đồng thời trong một nghiên cứu khác chỉ ra rằng chiết xuất choloroform trong rau dớn có hoạt tính kháng nấm với giá trị kháng nấm dao động từ 0,002 - 2,5 mg/ml.

Rau dớn có nhiều công dụng với sức khoẻ mà ít người biết tới

+ Giảm đau hiệu quả

Trong một nghiên cứu khoa học về tính giảm đau của một số loại lá được thử nghiệm trên mô hình chuột, người ta tìm ra nhờ vào chất flavonoid và sterol giúp chống lại các mô hình đau do viêm trung ương và ngoại vi. Hai hoạt chất này được tìm thấy trong rau dớn, giúp giảm đau rất hiệu quả.

+ Ngăn ngừa bệnh tiểu đường

Các nhà khoa học đã thực hiện nghiên cứu khả năng ức chế glucosidase của các loại cây thuộc họ dương xỉ bao gồm cả rau dớn cho thấy khả năng ức chế glucosidase của rau dớn mạnh hơn đáng kể so với các loại khác thuộc họ này.

+ Hỗ trợ bảo vệ gan

Nghiên cứu về khả năng kháng viêm và bảo vệ gan của rau dớn đem lại kết quả ngoài mong đợi. Kết quả cho thấy rau dớn có chứa hoạt tính giúp bảo vệ gan với tác dụng ức chế độc tính trên gan.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng rau dớn

Lá rau dớn non có thể chứa lượng nhỏ các độc tố dương xỉ. Mặc dù hiện vẫn chưa ghi nhận các trường hợp ngộ độc khi ăn rau dớn nhưng bạn vẫn nên thận trọng. 

Rau dớn tính mát, có khả năng lưu thông máu, phụ nữ có thai không nên ăn để không làm ảnh hưởng đến thai kỳ.

Rau dớn mọc tự nhiên nên thường sẽ không có thuốc trừ sâu, phân bón hóa học. Tuy nhiên nó có thể chứa các ký sinh trùng, sâu bọ bám trên rau nên bạn vẫn cần rửa thật kỹ trước khi ăn.