Báo cáo được Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm (SIPRI) công bố hôm nay cho thấy 100 công ty quốc phòng hàng đầu thế giới thu về tổng cộng 597 tỷ USD tiền bán vũ khí và các dịch vụ liên quan trong năm 2022, giảm 3,5% so với năm ngoái.

Thống kê được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu và xung đột Nga - Ukraine tiếp tục thúc đẩy nhu cầu mua sắm thiết bị quân sự trên thế giới.

"Doanh thu suy giảm là động thái bất ngờ. Nó cho thấy các công ty quốc phòng không kịp mở rộng dây chuyền sản xuất để đáp ứng nhu cầu tăng vọt thời gian qua", Diego Lopes da Silva, nhà nghiên cứu cấp cao tại SIPRI, cho hay.

Vỏ đạn pháo được sản xuất tại nhà máy Scranton, Pennsylvania, Mỹ, ngày 12/4. Ảnh: AFP

Theo báo cáo, tình trạng này bắt nguồn chủ yếu từ doanh thu sụt giảm của các hãng chế tạo vũ khí chủ chốt tại Mỹ, nơi đang chật vật khắc phục vấn đề thiếu lao động và nhiều hạn chế trong chuỗi cung ứng, vốn bắt nguồn từ khi đại dịch Covid-19 còn hoành hành.

Doanh số của các tập đoàn vũ khí Mỹ giảm 7,9%, nhưng vẫn chiếm 51% tổng nguồn thu từ bán vũ khí trên toàn cầu trong năm 2022, với 42 nhà sản xuất nằm trong nhóm 100 doanh nghiệp quốc phòng lớn nhất thế giới.

"Các tập đoàn quốc phòng Mỹ đặc biệt dễ tổn thương bởi gián đoạn chuỗi cung ứng, vì hệ thống vũ khí của họ rất phức tạp và đòi hỏi nhiều thành phần từ nhiều nguồn cung khác nhau. Mọi gián đoạn đều tác động nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng này", Lopes da Silva cho hay.

Các nhà sản xuất vũ khí Nga cũng mất khoảng 12% nguồn thu so với năm trước, xuống còn 20,8 tỷ USD. Các chuyên gia SIPRI nhận định nguyên nhân là những lệnh cấm vận của phương Tây nhằm vào Moskva và chính phủ Nga chưa thanh toán nhiều đơn đặt hàng.

"Ngành công nghiệp quốc phòng Nga cũng hạn chế công bố thông tin, chỉ có hai công ty được đưa vào danh sách 100 vì thiếu dữ liệu thống kê", báo cáo của SIPRI có đoạn.

Ngược lại, các doanh nghiệp quốc phòng ở Trung Đông và châu Á - Thái Bình Dương lại có thể đáp ứng nhu cầu tăng vọt, nhờ tập trung chế tạo những khí tài ít phức tạp hơn.

Mức tăng cao nhất được ghi nhận tại Trung Đông, khi những tập đoàn vũ khí tại đây thu về 17,9 tỷ USD, tăng 11% so với năm ngoái. Các công ty Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có hãng chế tạo máy bay không người lái (UAV) Baykar, ghi nhận tăng trưởng doanh số tới 94%.

Doanh thu của các nhà sản xuất vũ khí ở châu Á - Thái Bình Dương cũng tăng 3,1%, lên 134 tỷ USD. Trung Quốc là nước cung cấp vũ khí nhiều thứ hai thế giới, sở hữu 8 doanh nghiệp trong nhóm 100 và đạt mức tăng 2,7%, lên 108 tỷ USD.

Chuyên gia Lopes da Silva nói rằng chưa có dấu hiệu nào cho thấy nhu cầu vũ khí toàn cầu sẽ suy giảm trong thời gian tới. "Số lượng đơn đặt hàng, cũng như khí tài đang sản xuất và chờ bàn giao tăng rất mạnh", ông cho hay.

Nhiều nước châu Âu cũng cam kết tăng chi tiêu quân sự để ứng phó xung đột Nga - Ukraine, trong đó một số quốc gia đã xây dựng ngân sách quốc phòng đến năm 2030. "Nhu cầu sẽ tăng không ngừng trong những năm tới. Chúng tôi dự báo ngân sách quốc phòng và doanh thu từ bán vũ khí sẽ tiếp tục tăng cao", Lopes da Silva cho hay.