Ba tuần trước, tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã thổi bùng căng thẳng với Trung Quốc khi tuyên bố kịch bản Đài Loan bị tấn công có thể kích hoạt phản ứng quân sự của Nhật Bản. Bắc Kinh giận dữ cho rằng phát biểu của bà Takaichi "gây sốc, phát đi tín hiệu sai lầm" và yêu cầu Thủ tướng Nhật phải rút lại bình luận của mình.

Khi bà Takaichi từ chối, Trung Quốc đã siết chặt gọng kìm kinh tế, khuyến nghị người dân không du lịch đến Nhật Bản và áp đặt lệnh cấm nhập khẩu hải sản, hủy bỏ các cuộc họp, sự kiện văn hóa với Nhật Bản. Tobias Harris, nhà sáng lập công ty tư vấn rủi ro chính trị Japan Foresight, nhận định căng thẳng giữa hai nước "khó có thể sớm giải quyết".

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi trong một phiên họp ở quốc hội tại Tokyo ngày 12/11. Ảnh: AFP

Khi căng thẳng ngoại giao giữa hai nước chưa có dấu hiệu chấm dứt, nhiều người Trung Quốc giàu có đã xem xét lại những kế hoạch đầu tư, du lịch tới Nhật Bản, quốc gia từng là điểm đến rất thu hút với họ.

Liang Bo, nhà tư vấn du học Nhật Bản lâu năm, cho biết câu hỏi phổ biến với các bậc phụ huynh Trung Quốc gần đây là "liệu Nhật Bản có còn an toàn hay không?".

"Du học và đầu tư đều là những kế hoạch dài hạn. Không cần phải vội vàng. Chúng tôi sẽ quan sát vài tháng xem tình hình diễn biến ra sao", Liang nói, thêm rằng quan hệ song phương căng thẳng và những cảnh báo du lịch từ chính phủ Trung Quốc đã "tạo ra áp lực vô hình".

Lo lắng không chỉ dừng lại ở lĩnh vực giáo dục mà còn lan sang cả giới kinh doanh và đầu tư. Kin En, chuyên viên môi giới bất động sản tại Tokyo, cho biết tâm lý của các chủ sở hữu nhà người Trung Quốc đã thay đổi hoàn toàn chỉ trong một tháng. Nhiều nhà đầu tư đang cân nhắc bán căn hộ và những tài sản khác tại Nhật.

Ngay cả khi đồng yên bị trượt giá so với nhân dân tệ, yếu tố từng thúc đẩy các nhà đầu tư ồ ạt nhắm vào Nhật Bản, nó giờ cũng không thể níu kéo sự quan tâm của họ.

Một số người Trung Quốc mua nhà đất ở Nhật vài năm trước đã chứng kiến giá trị tài sản của họ tăng gấp đôi, theo Kin. Nhiều người ban đầu có ý định mua để cư trú, nhưng họ giờ đây "chỉ nghĩ đến việc chốt lời". Thái độ lạnh nhạt của các nhà đầu tư Trung Quốc đã chấm dứt kỷ nguyên sôi động của các thương vụ thâu tóm bệnh viện, khách sạn onsen (suối nước nóng) và sân golf ở Nhật Bản.

"Giai đoạn đó vô cùng sôi động, nhưng giờ thật khó có thể khôi phục", cô nói.

Hậu quả của căng thẳng Nhật - Trung đang lan rộng. Hãng du thuyền Trung Quốc Adora Cruises tuần trước tuyên bố hủy tất cả chuyến đi đến Nhật Bản trong quý đầu năm 2026, chuyển hướng đến Hàn Quốc và Đông Nam Á.

Khách hàng mua sắm tại một siêu thị đồ Trung Quốc gần ga Ikebukuro, Tokyo, Nhật. Ảnh: Nikkei

Đối với những người Trung Quốc đang sinh sống tại Nhật Bản, việc quy định nhập cư ngày càng bị thắt chặt khiến tình hình thêm khó khăn. Joe Liang đang ở Nhật theo diện visa quản lý kinh doanh, được Tokyo giới thiệu cách đây khoảng 10 năm nhằm thu hút doanh nhân nước ngoài. Nhiều người thuộc tầng lớp trung lưu Trung Quốc đã xin loại thị thực này để tới Nhật.

Tuy nhiên, quy định về visa này đang bị siết chặt. Yêu cầu về vốn đầu tư khi xin cấp loại thị thực này đã tăng gấp 6 lần hồi tháng 10, lên mức 30 triệu yên (khoảng 193.000 USD).

"Nhiều người đang lo lắng về khả năng gia hạn visa dựa trên kinh doanh khách sạn. Các khách sạn của họ thường phụ thuộc rất nhiều vào khách du lịch Trung Quốc đến Nhật. Nếu quan hệ song phương ảnh hưởng tới khách du lịch, doanh thu của họ rất khó duy trì", Liang nói, thêm rằng ông đang cố gắng xin visa sang Canada thay vì ở lại Nhật.

Hành khách ở sân bay Haneda, Tokyo hồi tháng 8/2023. Ảnh: AFP

Một điểm sáng hiếm hoi giữa căng thẳng Trung - Nhật hiện tại là ngành chăm sóc người cao tuổi. Các nhà đầu tư Trung Quốc tiếp tục hợp tác với công ty Nhật Bản, học hỏi kinh nghiệm từ họ để giải quyết cuộc khủng hoảng già hóa dân số trong nước, theo Sumi Lu, chuyên gia tư vấn cho các gia đình Trung Quốc về những vấn đề liên quan tới Nhật Bản.

Tại Triển lãm Kinh tế Bạc ở Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông cuối tuần trước, nhóm của Lu đã tiếp hơn 200 khách tham quan, chủ yếu đến từ các cơ sở chăm sóc người cao tuổi trên khắp Trung Quốc.

Lu vẫn hy vọng vào các lĩnh vực khác như giáo dục. "Các đại học Nhật Bản đang thiếu sinh viên. Nếu họ từ chối các ứng viên Trung Quốc, nhiều trường có lẽ chỉ còn cách đóng cửa", Lu nói.