Doanh số bán xe điện tại thị trường Mỹ đang tăng trưởng mạnh mẽ, tuy nhiên những nỗ lực của chính quyền ông Biden trong việc xây dựng một mạng lưới các trạm xe điện trên toàn quốc lại đang chậm lại khi các bang đang tìm cách cân đối lại nguồn tài chính và ưu tiên đầu tư vào những dự án ngành dịch vụ mới.

Chính quyền Mỹ đang chuẩn bị đầu tư một khoản trị giá 7,5 tỷ USD vào việc xây dựng hệ thống trạm sạc xe điện. Đây được đánh giá là một nỗ lực to lớn trong việc phát triển ngành xe điện tại quốc gia này. Tuy nhiên con đường phía trước có vẻ còn rất nhiều khó khăn. Các tiểu bang đã nhận được 424 triệu USD để đầu tư vào các trạm sạc - là một phần của khoản tiền trị giá 2,8 tỷ USD của Volkswagen (VW) để bồi thường trước các gian lận trong kiểm tra khí thải diesel. 4 năm qua, công ty này đã chi khoảng 48% trong tổng kinh phí đó.

Sáu tiểu bang bao gồm bang Illinois và Connecticut cho biết họ có kế hoạch sẽ sử dụng số tiền thanh toán của VW để đầu tư vào các trạm sạc xe điện, tuy nhiên họ chưa được giải ngân bất kì khoản tiền nào. Bốn bang khác cho biết họ có kế hoạch sử dụng số tiền này cho các dự án khác như hệ thống xe buýt có lượng khí thải thấp hơn. Theo dữ liệu từ Atlas Public Policy, một công ty nghiên cứu theo dõi ngành công nghiệp xe điện, ba mươi tiểu bang đã phân bổ hết số tiền bồi thường bao gồm Hawaii, New Mexico, South Dakota và New York.

Bang Texas đã chi 21 triệu đô la từ số tiền VW thanh toán cho các trạm sạc trên nguyên tắc ai đến trước sẽ được phục vụ trước từ tháng 11 năm ngoái. Số tiền này cũng đã được sử dụng hết một cách nhanh chóng. Trong số 251 đơn đăng ký đấu thầu, hai công ty đã giành được 85% quỹ là hãng dầu mỏ khổng lồ Shell, PLC. Bên cạnh đó là Buc-ee, một chuỗi cửa hàng dừng chân nổi tiếng có trang bị những phòng tắm lớn.

Hệ thống các trạm sạc xe trên nước Mỹ

Trạm sạc giờ đây trở thành nhu cầu thiết yếu trên khắp đất nước Mỹ bởi các nhà sản xuất ô tô lớn từ General Motors cho đến Ford đều đang đẩy nhanh kế hoạch phát triển những dòng xe điện của mình sau thành công của ông lớn Tesla. Không chỉ vậy, Tổng thống Biden cũng đã ký một sắc lệnh kêu gọi thay thế một nửa sản lượng xe ô tô truyền thống bằng xe điện hoặc nhiên liệu thay thế vào cuối thập kỷ này.

Doanh số bán xe điện và xe điện lai xăng của Mỹ đã tăng gấp đôi lên hơn 600.000 chiếc vào năm ngoái. Xe điện đã đạt được 6,6% trong tổng số xe được bán ra trong những tuần gần đây, khi giá xăng đã tăng lên mức cao nhất trong vòng nhiều năm trở lại đây.

Còn tồn tại nhiều khó khăn

Tuy nhiên thực tế bên ngoài bang California, mạng lưới sạc xe cần thiết để phục vụ hàng triệu chiếc xe điện vẫn rất hạn chế. Các chuyên gia về môi trường và các nhà phân tích ô tô gọi đó là vấn đề "con gà - quả trứng" và là một trở ngại rất lớn trong việc thu hút người dân Mỹ sử dụng xe điện.

Mặc dù hầu hết việc sạc xe điện đều diễn ra tại nhà, nhưng vẫn rất cần thiết phải xây dựng những điểm sạc điện công cộng, thậm chí hàng nghìn điểm để cho phép sạc xe trong tình trạng hết điện. Chính quyền Mỹ mong muốn sẽ trang bị 500.000 cổng sạc công cộng vào năm 2030, McKensey cũng ước tính có khoảng 1,2 triệu người có nhu cầu về xe điện, bởi vậy trạm sạc là yếu tố vô cùng quan trọng.

Theo dữ liệu của Chính phủ Mỹ, tính đến thời điểm hiện tại Mỹ có khoảng 93.000 cổng sạc công cộng, hầu hết trong số đó đều phải mất hàng giờ để sạc được đầy pin cho 1 chiếc ô tô. Các khoản đầu tư từ các tập đoàn tư nhân vào hệ thống trạm sạc đã giảm, một phần là do không có đủ xe điện lưu thông để các trạm sạc đó thu được lợi nhuận.

Trạm sạc tại điểm Bucee thuộc bang Texas

Trong thời kỳ ban đầu, những chiếc xe động cơ đốt trong cũng phải đối mặt với những khó khăn tương tự. Những người lái xe ban đầu mua các thùng chứa nhiên liệu từ các hiệu thuốc và cửa hàng vật tư trước mỗi trạm xăng, phương thức chủ đạo để đổ xăng cho chiếc xe của họ.

Thách thức đối với các bang là các khoản đầu tư cũng như việc thu phí sạc xe điện. Tại bang Indiana, một số nhà phê bình đã bày tỏ quan ngại về việc quyết định cung cấp 5,5 triệu USD từ khoản tài trợ của VW cho các công ty để họ mở rộng thế độc quyền xe điện sang các thị trường mới trong thế kỷ 21.

Các quan chức cũng chỉ ra lợi ích của việc xây dựng các trạm sạc trên các tuyến đường ưu tiên và với chi phí thấp hơn tại mỗi trạm sạc.

Với giá xăng đang tăng cao, nhiều người tiêu dùng đang tìm hiểu xem liệu việc mua một chiếc xe điện có thể giúp họ tiết kiệm chi phí về lâu dài hay không.

Scot Imus, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Thực phẩm & Nhiên liệu Indiana, cho biết các trạm xăng muốn tham gia vào thị trường sạc xe điện nhưng băn khoăn liệu họ có thể cạnh tranh công bằng với các đối thủ khác về những tiện ích mà họ mang đến trong việc sạc xe điện hay không. Ông Imus cho rằng đối với các nhà bán lẻ, đó không phải là cơ hội sinh lời ngay bây giờ.

Theo dữ liệu của Chính phủ, những cổng sạc nhanh có thể cung cấp năng lượng cho pin trong khoảng 30 phút đang thiếu hụt trầm trọng trên khắp nước Mỹ. Hầu hết các xe điện hiện tại chỉ có thể di chuyển vài trăm dặm cho mỗi lần sạc đầy pin.

Khi bang New Hampshire lần đầu tiên đầu tư vào hệ thống sạc nhanh dọc theo tuyến đường cao tốc, họ đã bị sốc bởi không tìm được một khách hàng nào. Sam Evans-Brown, giám đốc điều hành của nhóm vận động phi lợi nhuận Clean Energy New Hampshire, cho biết: "Có quá nhiều yêu cầu trong việc xây dựng và phát triển hệ thống trạm sạc đến nỗi các công ty khi tính toán một cách nghiêm túc đều kết luận rằng họ không thể làm điều đó."

Đó là một kinh nghiêm quý báu cần lưu ý. Tim White, một giám sát viên trong bộ phận tài nguyên không khí của Sở Dịch vụ Môi trường New Hampshire cho biết, Nhà nước sau đó đã triển khai một quy trình tài trợ hợp lý hơn và đang làm việc với những dự án tại 35 địa điểm.

Thống đốc J.B. Pritzker, của bang Illinois đã đặt mục tiêu có một triệu chiếc xe điện lưu thông vào năm 2030 đã đưa ra kế hoạch sửa đổi để sử dụng quỹ VW chưa được khai thác, bao gồm chi 12,7 triệu đô la cho các trạm sạc.

Ông Pritzker cho biết Nhà nước đang tập trung đổi mới vào việc xây dựng các trạm sạc và cổng sạc nhanh. "Ý tưởng đi đầu trong lĩnh vực sạc xe điện là rất quan trọng và với quan điểm của tôi, chúng tôi vẫn chưa đủ khả năng để làm được".

Tại bang Texas, đợt đấu thầu để khai thác các điểm sạc công cộng của bang đã khiến một số công ty phàn nàn về quy trình này. Tom Smith, giám đốc điều hành của Liên minh Tài nguyên vận tải điện Texas, một nhóm ủng hộ thúc đẩy việc phát triển xe điện mạnh mẽ hơn nữa cho biết: " Điều quyết định ai sẽ giành được những khoản tài trợ này không phải là một bản kế hoạch hay sự phân bổ kĩ lưỡng, mọi thứ diễn ra với tốc độ không thể ngờ".

Shell đã soạn địa chỉ email và gửi đơn đăng ký nhưng đã bị trả lại, mốc thời gian đã cho thấy đây là một trong những công ty đầu tiên nộp đơn đăng ký. Họ có kế hoạch đầu tư vào các trạm sạc tại nhiều điểm trong số 13.000 địa điểm bán lẻ mang thương hiệu của mình ở Mỹ, tuy nhiên họ lại không nhắc gì đến khoản viện trợ từ Texas.

Các quan chức Texas bảo vệ quy trình của tiểu bang, nói rằng số tiền có sẵn cho các dự án như vậy trên toàn tiểu bang. Người phát ngôn của Ủy ban Chất lượng Môi trường Texas cho biết: "Quá trình này dẫn đến việc các khoản tài trợ sẽ được trao một cách có hiệu quả.