Ukraine hồi tháng 6 bắt đầu cuộc phản công được mong chờ từ lâu. Nhưng sau hai tháng triển khai, giới chuyên gia đánh giá Ukraine đạt được ít tiến bộ rõ rệt trên chiến trường. Theo ghi nhận của nhóm phóng viên Washington Post, Mỹ, thường dân trên khắp mọi miền Ukraine đang suy kiệt trước các đợt không kích không hồi kết.

Ngày càng nhiều người thiệt mạng. Hàng triệu người phải di tản, cơ hội hồi hương gần như không có. Người Ukraine sốt ruột chờ tin tốt từ tiền tuyến để vực dậy tinh thần nhưng họ không nhận được điều đó.

Hàng ngày, thợ làm bánh Alla Blyzniuk ở thành phố miền trung Smila mưu sinh bằng cách bán kẹo cho các đám tang, trong khi người dân an táng những thanh niên tử trận trên chiến trường cách xa hàng trăm km.

"Trước đây, mọi người vẫn đoàn kết trong những hoàn cảnh đau thương nhất. Họ tình nguyện nấu cơm cho nhau, giao thực phẩm cho quân đội. Nhưng giờ, dường như có cảm giác thất vọng bao trùm cả tập thể", cô nói.

Người phụ nữ 42 tuổi cũng lo một ngày quân đội sẽ điều động chồng hoặc hai con trai. Cô để ý rằng lượng nam giới đi bộ trong thành phố giảm rõ rệt. Kiev không nêu số thương vong, song ở Smila, các câu chuyện về những tân binh tử trận chỉ sau 2-3 ngày đã trở nên quen thuộc.

"Những người bảo vệ tổ quốc nên là lính chuyên nghiệp. Thật đau buồn, người Ukraine chúng tôi không đáng phải chịu số phận này", Blyzniuk nói.

Người phụ nữ đi trước một nhà hàng ở Pokrovsk. Ảnh: Washington Post

Tại Donetsk, Suzie, lính Ukraine gốc Estonia, đang làm việc tại một trạm xá dã chiến. Gần đây anh nhận nhiệm vụ sắp xếp các túi đựng thi thể trong nhà xác tạm thời đang nồng nặc mùi tử khí.

Đôi khi có những thi thể bị xé toạc từng mảnh, khiến Suzie phải dùng 2-3 túi để chứa. Có những lúc họ chỉ thu được "15% cơ thể". "Tôi chưa từng nhìn thấy nhiều máu đến vậy trong đời. Đây là cái giá quá đắt để có được tự do", anh nói.

Những cảnh tượng này khác xa so với Kiev, nơi người dân được lưới phòng không tăng cường bảo vệ. Cuộc chiến kéo dài khiến người dân thủ đô thậm chí không còn phản ứng mạnh với còi báo động không kích, song những dấu vết đau thương của chiến sự vẫn len lỏi từng ngóc ngách thành phố.

Trên hàng ghế đá tại một công viên, nhiều thương binh đang chậm rãi nhâm nhi cà phê, thuốc lá trước khi quay lại với giường bệnh.

Gần đó là Viktor, 34 tuổi, hướng mắt về dòng người bộ hành. Anh bị thương nặng trong cuộc đấu súng cối ở tiền tuyến Zaporizhzhia tuần trước. Trận chiến khiến cổ tay anh bị thương nặng, mặt cũng bị găm nhiều mảnh đạn. Một nhóm trẻ em đi qua, nghển cổ tò mò nhìn những vết thương của cựu bồi bàn.

Nhiều người đàn ông khác trong công viên mất tay hay chân. Viktor cảm thấy mình may mắn vì "chí ít vẫn còn khả năng đi lại". Trên Facebook của Viktor, những bức ảnh chiến trường xuất hiện dày đặc. Chúng ám ảnh anh đến nỗi anh không còn muốn dùng điện thoại nhiều nữa.

"Thật quá buồn thảm", Viktor nói. Chiều hôm đó sẽ là lần đầu tiên anh đoàn tụ vợ kể từ khi bị thương. "Chắc tôi sẽ khóc thật nhiều. Sau khi vết thương lành, tôi sẽ quay lại chiến tuyến".

Suzie, lính Ukraine gốc Estonia, đứng cạnh chồng túi đựng xác. Ảnh: Washington Post

Trong khi đó, Ruslan Proektor, 52 tuổi, cho biết sẽ không quay lại mặt trận. Hè này, ông mất một chân tại tiền tuyến miền đông sau khi giẫm phải mìn. Đồng đội cố gắng đưa ông đến nơi an toàn tiếp tục giẫm phải một quả mìn khác. Ông đang điều trị tại Kiev.

Ngồi nhìn chồng trên xe lăn, vợ ông là bà Oliinyk muốn cuộc phản công "phải mạnh mẽ hơn".

"Nhiều người như chồng tôi trở về nhưng để lại tay chân nơi chiến trường. Cuộc phản công cần hiệu quả. Nếu không, những gì họ phải gánh chịu là vô ích", bà nói.

Những thương binh như Proektor tức giận với Nga, song cũng không ngại chỉ trích chính quyền Ukraine. "Họ đang đưa người ra tiền tuyến mà không chuẩn bị tử tế. Tôi không muốn làm đồng đội với những người không nỗ lực chiến đấu", ông Proektor cho hay.

Tuần trước, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thừa nhận cuộc thanh tra chính phủ đối với các trung tâm tuyển quân đã phát hiện nhiều hành vi "gây sốc" của các quan chức tham nhũng. Một thương binh đang điều trị ở Kiev bức xúc, nói rằng những người trục lợi từ chiến sự "nên bị điều ra tiền tuyến".

Bác sĩ Valeriya Maslyanyk đứng bên ngoài một tòa nhà bị phá hủy ở Kryvyi Rih. Ảnh: Washington Post

Tại Kryvyi Rih, bác sĩ Valeriya Maslyanyk, 58 tuổi, hướng mắt về phía căn hộ hư hại của mình rồi thở dài. Một phần của khu chung cư bị phá hủy do pháo kích hồi tháng trước, tạo một lỗ hổng lớn. Đó vốn là nhà hàng xóm của bà. Bên ngoài, người dân lập một điểm tưởng nhớ gia đình họ, đem hoa và thú nhồi bông tới.

Trước khi mùa đông đến, bà Maslyanyk lo rằng sẽ không kịp sửa cửa sổ căn hộ bị hỏng. Bà cảm thấy mệt mỏi và không thấy dấu hiệu kết thúc của những điều này. "Tôi muốn ra biển. Nhưng chiến sự chặn đường tôi".

Bên kia khu nhà, công nhân xây dựng Volodymyr Pravednyk, 46 tuổi, lặng nhìn đống đổ nát. Đây cũng là nơi ở của em gái anh, người may mắn thoát nạn và bình an vô sự.

Pravednyk lo ngại rằng cuộc pháo kích tháng trước "chỉ là khởi đầu" cho nhiều đợt khác nhắm vào thành phố công nghiệp Ukraine này. "Thật lầm than, người Ukraine phải chịu đựng quá nhiều", anh nói.