Lần đầu tiên đặt chân đến đất cố đô, tôi không chỉ bị hút hồn bởi vẻ đẹp cổ kính, rêu phong của đền đài, lăng tẩm mà còn bị mê hoặc bởi ẩm thực Huế, mà chè Huế với 36 loại chè hạt sen, chè đậu xanh, chè xanh dứa, chè hạt lựu, chè chuối... ngọt thơm đến nao lòng.

Có đến mới biết người ta nói ẩm thực Huế cầu kỳ, như chính tính cách của những người phụ nữ Huế nơi đây chẳng sai chút nào. Bởi vậy mỗi món ăn Huế cho dù là ăn chơi hay ăn thật cũng được chế biến rất công phu và cứ nhìn vào cách các bà, các chị chọn nguyên liệu, nấu chè càng lại càng thấm thía hơn.

Cụ bà Trần Thị Linh Lan, chủ quán chè Hẻm lâu đời nhất tại Huế đã kể rằng: "30 năm bán chè, mệ vẫn giữ thói quen lựa từng hạt đậu, từng loại cây trái. Với mệ, hàng trăm hạt đậu, nhưng hạt nào cũng phải mẩy tròn tăm tắp và khẽ cắn thì mềm thơm tan ra ở đầu lưỡi”.36 loại chè, mỗi loại có một hương vị riêng, bùi thơm, ngọt nhẹ và tinh khiết. Chè chuối phải chọn loại chuối sứ chín vàng, bóc vỏ, đem nướng thơm nức trên than hoa cho đến khi chảy mật. Cắt từng miếng chuối nhỏ dải trên bát nước cốt dừa thơm ngậy cùng với những hạt trân châu trong vắt, nhỏ li ti, chỉ nhìn thôi đã thấy chảy nước miếng.

Thế nhưng, ngon và nức tiếng nhất phải kể đến món chè hạt sen nhãn lồng. Món này hấp dẫn ở vị ngọt thanh vừa phải, phần nhãn bên ngoài ăn giòn, cắn miếng hạt sen lại bùi thơm, ngọt nhẹ. Tháng 6 âm lịch là mùa sen tươi ở Huế, mùa này cũng là mùa nhãn lồng. Hạt sen có ở nhiều vùng miền trong cả nước nhưng chỉ có hạt sen ở Huế là ngon hơn cả, vừa bở, vừa thơm lại rất bùi. Còn nhãn lồng của Huế có đặc biệt là cơm (cùi) khô, vừa giòn vừa thơm, lồng hạt sen vào không bị nát, vỡ.

Mạ Nguyên – một người phụ nữ nổi tiếng với món chè hạt sen bọc nhãn lồng đã kể cho tôi nghe thế này, nghe công thức nấu thì đơn giản, nhưng để có được một chén chè hạt sen bọc nhãn lồng ngon thì cũng công phu lắm. Phải là thứ hạt sen hồ Tịnh và nhãn lồng của Huế nấu chén chè mới ngon. Mỗi khâu đều phải rất tinh tế và khéo léo. Chẳng thế mà tiến sĩ triết học Thái Kim Lan nói rằng, đằng sau một món ăn Huế là hình bóng của hàng vạn bà mẹ, bà mợ, bà dì… Đó chính là sự kế thừa kinh nghiệm. Rằng, "người phụ nữ Huế nấu ăn ngon vì thương mà nấu”: "Thương chồng nấu cháo le le. Nấu canh bông lý, nấu chè hột sen”…