Ryan Wesley Routh, 58 tuổi, bị cảnh sát bắt chiều 15/9 trên cao tốc ở hạt Martin, bang Florida. Giới chức xác định Routh là nghi phạm định ám sát cựu tổng thống Donald Trump khi ông ở sân golf tại thành phố West Palm Beach cùng ngày trước đó.

Nghi phạm đã trình diện tòa án liên bang ở West Palm Beach, bị truy tố tội danh "sở hữu súng dù là người từng bị kết án trọng tội" và "sở hữu khẩu súng bị xóa số seri", đối mặt tối đa 20 năm tù. Động thái cho phép giới chức tiếp tục giam Routh trong khi bổ sung cáo buộc.

Routh dường như còn gặp rắc rối về tài chính, phải bồi thường hàng chục nghìn USD cho nguyên đơn trong các vụ kiện dân sự mà nghi phạm là bị cáo. Giới chức bang và liên bang nhiều lần cáo buộc Routh không nộp thuế đúng hạn. Trước tòa, Routh nói rằng ông không có tài sản tiền mặt, chỉ có hai chiếc xe ở Hawaii trị giá 1.000 USD.

Những thông tin này hoàn toàn trái ngược so với lần đầu tiên Routh xuất hiện trên truyền thông. Năm 1991, Routh được tờ Greensboro News and Record, bang Bắc Carolina, mô tả là "người hùng" vì truy đuổi và khống chế một nghi phạm hiếp dâm, hỗ trợ cảnh sát trong quá trình điều tra sau đó.

Ryan Wesley Routh bị bắt ở hạt Martin, bang Florida ngày 15/9. Ảnh: Martin County Sheriff's Office

"Những gì Routh đã làm khiến anh ấy trở thành một siêu công dân, nếu không muốn nói là siêu anh hùng", Greensboro News and Record bình luận tháng 8/1991, khi Routh 25 tuổi. Routh được cảnh sát địa phương khen thưởng, là "công dân của năm" sau sự việc.

Nhưng hồ sơ từ Cục Cải huấn bang Bắc Carolina sau đó cho thấy Routh liên tục vướng vào rắc rối pháp lý. Danh sách hành vi phạm tội của Routh tăng dần qua các năm, từ viết séc khống, không có giấy phép xây dựng, tham gia lừa đảo phúc lợi xã hội, lái xe không có giấy kiểm định.

Tháng 4/2002, Routh bị bắt vì sở hữu một thiết bị nổ, ngồi tù 4 ngày và được yêu cầu khám sức khỏe tâm thần.

Tháng 12 cùng năm, khi bị cảnh sát dừng xe kiểm tra, Routh đã với tay lấy túi đựng một khẩu súng. Cảnh sát rút vũ khí để ứng phó thì Routh lái xe bỏ chạy, cố thủ trong tòa nhà của công ty ba giờ rồi mới đầu hàng. Routh mang theo súng máy hoàn toàn tự động nên bị kết tội sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, theo định nghĩa của bang Bắc Carolina. Routh bị quản chế và lĩnh án treo. Theo quy định liên bang, người từng bị kết án trọng tội sẽ không được sở hữu súng.

Routh bị bắt lần nữa vào năm 2010 vì ăn cắp vật liệu xây dựng. Routh chuyển đến sống trên đảo Oahu, Hawaii năm 2018, và lập một công ty tại bang này.

Những người bạn lâu năm nói Routh đôi khi kỳ quặc, nhưng không nguy hiểm. "Ông ấy có chút nóng tính, nhưng tốt bụng", Tony Strader, 36 tuổi, hàng xóm của Routh ở Kaaawa, bang Hawaii nói.

Kimberly Hassler, bạn của gia đình Routh, kể rằng ông ta lớn lên trong khu dân cư khá giả ở Greensboro. Bố Routh là nhà hóa học, mẹ dạy gia chính. Hassler mô tả Routh thân thiện, năng động hơn hai người con còn lại của gia đình. Lần gần nhất Hassler gặp Routh là năm 2021, khi Routh từ Hawaii về Bắc Carolina để dự tang bố.

Năm 2019, văn phòng FBI ở Miami nhận tin báo Routh "sở hữu súng dù từng bị kết án trọng tội". FBI điều tra sự việc, chuyển thông tin cho giới chức Honolulu, Hawaii, nhưng người báo tin sau đó không thể xác thực cáo buộc.

Quan điểm của Routh thay đổi đáng kể năm 2022. Sau khi Nga mở chiến dịch ở Ukraine, Routh đã tới Ukraine với hy vọng được tham chiến, nhưng bị quân đội Ukraine từ chối vì tuổi không phù hợp và thiếu kinh nghiệm. Routh sau đó ở lại Kiev, nhuộm tóc màu xanh và vàng như màu cờ của Ukraine, dán áp phích khắp thành phố kêu gọi người nước ngoài muốn hỗ trợ Ukraine nhắn tin cho ông ta.

Tổng cộng, Routh ở Ukraine 5 tháng trong năm 2022 và ba tháng trong năm 2023. Một số người Mỹ từng tiếp xúc Routh ở Ukraine mô tả ông "nguy hiểm", "lập dị" và "giống kẻ buôn người".

Sau khi trở về nhà ở Hawaii, Routh phần nào bộc lộ sự thay đổi. Saili Levi, một người trồng cây vanilla ở Oahu, năm 2023 nhờ Routh đóng một chiếc xe kéo nhưng sản phẩm nhận được rất tệ. Ông Levi đề nghị Routh sửa xe hoặc hoàn tiền, Routh từ chối và phản hồi bằng một email giận dữ.

"Tôi thà chết ở tiền tuyến còn hơn làm ăn với những kẻ giàu có ngồi xe sang, trong khi tôi phải đi xe cũ, cố không để tài khoản âm và mong có đồ để ăn", Routh phản hồi. "Ông là con người khiến tôi thất vọng".

Levi quyết định không lãng phí thời gian vào tranh cãi. "Ông ta không phải mối đe dọa, chỉ là lừa tôi thôi", Levi, 40 tuổi, nói.

Routh năm 2023 tự xuất bản một cuốn sách điện tử kể về thời gian ở Ukraine và dường như rất quan tâm đến "ám sát chính trị". Routh chỉ trích ông Trump vì cuộc bạo loạn Đồi Capitol hồi tháng 1/2021.

"Không ai ở Mỹ có đủ can đảm để áp dụng chọn lọc tự nhiên hoặc phi tự nhiên", Routh viết, ám chỉ bạo lực.

Cảnh sát bên ngoài nhà của Ryan Routh ở Kaaawa, bang Hawaii ngày 17/9. Ảnh: AP

Thông tin Routh bị bắt cùng sự xuất hiện của đặc vụ lục soát nhà nghi phạm sáng 17/9 khiến hàng xóm bị sốc. Strader nói Routh "khá khép kín" nhưng không nghĩ ông ta có thể bạo lực như vậy. Routh cũng chưa từng nhắc đến Ukraine hay ông Trump khi trò chuyện với Strader.

Trong khi đó, Evelyn Aschenbrenner, quốc tịch Mỹ, từng làm trong ban chỉ huy Quân đoàn Quốc tế Ukraine cho đến tháng 6, không bất ngờ. "Có chút cuồng tín trong ông ấy. Tôi biết ông ấy không ở trạng thái tốt nhất", cô nói.

Các thành viên gia đình ít bình luận về Routh. Oran, con trai cả của Routh, cho biết cha mình "là người chăm chỉ, yêu thương và quan tâm người khác".

"Tôi không biết chuyện gì đã xảy ra ở Florida, song tôi hy vọng mọi chuyện không bị thổi phồng quá mức, vì ông ấy không phải là người có thể làm chuyện điên rồ, chứ chưa nói đến bạo lực. Ông ấy là người cha tốt và người đàn ông tuyệt vời", Oran nói.