"Sự có mặt của chúng tôi hôm nay đơn giản nhằm chứng minh khả năng điều động một lực lượng nhất định. Tuy nhiên, năng lực tương tự có thể được sử dụng trong việc triển khai lực lượng tác chiến tới bảo vệ nhóm đảo Senkaku, hoặc ứng phó với các cuộc khủng hoảng và tình huống bất ngờ khác", trung tướng Kevin Schneider, chỉ huy lực lượng Mỹ tại Nhật, phát biểu hôm 26/10, đề cập tới nhóm đảo đang tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc trên biển Hoa Đông.

Trung tướng Kevin Schneider (phải) và Tham mưu trưởng Liên quân Nhật Bản Koji Yamazaki trên tàu sân bay JS Kaga trong cuộc tập trận Keen Sword 21, ngoài khơi phía nam Nhật Bản, hôm 26/10. Ảnh: Reuters.

Nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư do Nhật Bản kiểm soát là tâm điểm tranh chấp giữa Tokyo và Bắc Kinh trong nhiều năm qua. Trung Quốc đã đơn phương áp đặt vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông, bao trùm nhóm đảo này, hồi năm 2013.

Căng thẳng Trung - Nhật quanh nhóm đảo đang nóng trở lại khi Trung Quốc liên tục điều tàu tuần tra hiện diện gần khu vực trong thời gian dài. Hôm 11/10, hai tàu hải cảnh Trung Quốc áp sát nhóm đảo này gần 58 tiếng, thời gian lâu kỷ lục, trước khi rút đi.

Bình luận được tướng Mỹ đưa ra sau khi ông lên tàu sân bay trực thăng JS Kaga của Nhật trên vùng biển phía nam nước này để bắt đầu Keen Sword 21, cuộc tập trận chung Mỹ - Nhật đầu tiên kể từ khi tân Thủ tướng Yoshihide Suga lên nắm quyền tháng trước.

Trong bài phát biểu, Schneider cũng đề cập đến "những hành vi xấu của phía Bắc Kinh" gần đây, như áp đặt luật an ninh quốc gia mới với Hong Kong, tăng cường hoạt động quân sự trên Biển Đông, gây sức ép với Đài Loan.

Hiện chưa rõ Mỹ có thể đưa lực lượng lên nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư theo cơ chế nào. Mỹ và Nhật Bản là các đồng minh an ninh, có thể triển khai lực lượng quân sự để bảo vệ lẫn nhau khi bị đối phương tấn công.

Vị trí nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư. Đồ họa:Reuters.

Cuộc tập trận Keen Sword 21 được tổ chức hai năm một lần, năm nay diễn ra từ ngày 26/10 đến 5/11 tại các căn cứ Mỹ trên lãnh thổ Nhật, tỉnh Okinawa và vùng lãnh hải xung quanh, với 20 tàu chiến và 170 máy bay được triển khai, cùng sự tham gia của khoảng 37.000 lính Nhật và 9.000 lính Mỹ.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung vẫn căng thẳng vì một loạt vấn đề, bao gồm Covid-19, chiến tranh thương mại, Hong Kong hay Đài Loan. Quan hệ Trung Quốc - Nhật Bản cũng ngày càng lạnh nhạt vì tranh chấp chủ quyền nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư.