"Cộng đồng quốc tế cùng phối hợp gây sức ép, buộc quân đội Myanmar lập tức từ bỏ quyền lực họ chiếm được và trả tự do cho các quan chức, nhà hoạt động bị bắt. Mỹ gỡ bỏ trừng phạt Myanmar trong 10 năm qua dựa vào tiến trình hướng tới dân chủ. Đảo ngược quá trình đó sẽ đòi hỏi chúng tôi xem xét lại quy định cấm vận và tiếp nối bằng hành động phù hợp", Tổng thống Mỹ Joe Biden ra thông cáo cho biết hôm 1/2.

Biden lên án vụ quân đội Myanmar bắt Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi, Tổng thống Win Myint và một số lãnh đạo cấp cao trong đảng cầm quyền, cho rằng đây là "cuộc tấn công trực tiếp vào tiến trình chuyển đổi sang nền dân chủ và thượng tôn pháp luật của Myanmar".

Tổng thống Biden họp với các quan chức tại Nhà Trắng hôm 28/1. Ảnh: AFP.

Tổng thống Mỹ cũng kêu gọi quân đội Myanmar dỡ bỏ hạn chế về thông tin liên lạc, tránh hành động bạo lực nhằm vào dân thường. "Mỹ đang theo dõi những người đứng cạnh người dân Myanmar vào thời điểm khó khăn này. Chúng tôi sẽ phối hợp với các đồng minh khu vực và thế giới để khôi phục dân chủ, cũng như buộc những người cản trở tiến trình chuyển đổi ở nước này phải chịu trách nhiệm", thông cáo có đoạn viết.

Tình hình Myanmar là phép thử lớn đầu tiên với cam kết của Biden trong tăng cường hợp tác với đồng minh để đối mặt những thách thức quốc tế, nhất là trong bối cảnh ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng gia tăng. Nó cũng đánh dấu lần hiếm hoi lưỡng đảng tại Mỹ có chung quan điểm chính sách, khi cả phe Dân chủ và Cộng hòa đều lên án hành động của quân đội Myanmar và kêu gọi trừng phạt.

Đảng Liên minh Quốc gia vì dân chủ (NLD) cầm quyền của bà Suu Kyi giành chiến thắng với 346 trên tổng số 412 ghế quốc hội Myanmar. Tuy nhiên, quân đội Myanmar tuyên bố đã phát hiện hơn 10 triệu trường hợp gian lận cử tri, yêu cầu uỷ ban bầu cử của chính quyền công bố danh sách cử tri để kiểm tra chéo nhưng uỷ ban không đồng ý.

Quân đội Myanmar sáng 1/2 bắt bà Suu Kyi, Tổng thống Win Myint và một số lãnh đạo cấp cao trong đảng NLD, tuyên bố tình trạng khẩn cấp để điều hành đất nước trong một năm. Chính quyền quân sự sau đó cách chức 24 bộ trưởng và thứ trưởng, công bố danh sách 11 người được bổ nhiệm vị trí lãnh đạo các bộ gồm Tài chính, Y tế, Thông tin, Ngoại giao, Quốc phòng, Nội vụ và Biên phòng.

Mỹ, Australia và Liên Hợp Quốc phát thông điệp cảnh báo mạnh mẽ, đề nghị quân đội Myanmar thả bà Suu Kyi và các quan chức chính phủ cũng như tôn trọng ý chí của người dân, giải quyết khác biệt thông qua đối thoại hòa bình. Trung Quốc kêu gọi tất cả các bên giải quyết bất đồng theo khuôn khổ hiến pháp và pháp lý, cũng như bảo vệ ổn định chính trị và xã hội.