Bộ Quốc phòng Nga hồi đầu tuần tuyên bố lực lượng nước này ở miền đông Ukraine đã tiến đến biên giới giữa Donetsk và Lugansk, hai tỉnh nói tiếng Nga mà phe ly khai được Moskva hậu thuẫn đã giao tranh với quân đội Ukraine suốt 8 năm qua.

Tuyên bố của Bộ Quốc phòng Nga cho thấy triển vọng Moskva sẽ sớm giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donbass, so với chỉ 1/3 trước khi phát động chiến dịch hôm 24/2.

Giới quan sát phương Tây cho rằng kết quả này khá hạn chế so với tham vọng ban đầu của Tổng thống Vladimir Putin. Tuy nhiên, việc giành được Donbass cùng với những thành công ban đầu trong kiểm soát khu vực phía nam giáp với bán đảo Crimea sẽ mang lại cho Điện Kremlin đòn bẩy lớn trong bất kỳ cuộc đàm phán tương lai nào để chấm dứt xung đột.

Kiểm soát vùng Donbass cũng giúp Nga thông được hành lang trên bộ tới bán đảo Crimea, phong tỏa hoàn toàn hướng ra biển Azov của Ukraine, tăng sức ép với nền kinh tế và giao thương hàng hải của Kiev.

Một lính Nga tại thị trấn Shchastia, vùng Luhansk, miền đông Ukraine hôm 13/4. Ảnh: AFP.

Nga từ đầu tháng 4 dồn lực tấn công miền đông Ukraine, mặt trận kéo dài từ tỉnh Kharkov ở đông bắc tới Lugansk và Donetsk ở miền đông, nơi có thành phố Mariupol, thành trì kháng cự của Tiểu đoàn Azov suốt nhiều tháng qua.

Sau một tháng rưỡi, lực lượng Nga gần như đã rút khỏi Kharkov sau cuộc chiến tiêu hao mệt mỏi. Nơi giao tranh ác liệt nhất hiện nay là vùng Donbass, gồm các tỉnh Donetsk và Lugansk. Quân đội Nga hiện kiểm soát khoảng 80% Donbass và đang dồn lực tấn công vùng lãnh thổ còn lại mà lực lượng Ukraine đang bảo vệ, với trung tâm là thành phố Kramatorskn thuộc tỉnh Donetsk.

Tại một bệnh viện chính ở thành phố Kramatorsk, xe cứu thương chạy suốt ngày đêm cùng với những binh lính bị thương vì pháo kích liên tục. Khoảng 80% người bị thương do các vụ nổ mìn hoặc đạn pháo, theo đại úy Eduard Antonovsky, phó chỉ huy đơn vị y tế tại bệnh viện. Do đó, hầu hết bệnh nhân đều bị thương nặng.

Xung quanh thành phố, tiếng nổ từ các cuộc giao tranh vang lên gần như không ngừng và khói đạn pháo mù mịt như sương mù buổi sáng. Lực lượng Nga liên tục phóng rocket vào thành phố gần như mỗi ngày.

Nằm cách Kramatorsk gần 100 km, Severodonetsk quay cuồng trong pháo kích, khi trận địa pháo binh Nga được bố trí chỉ cách 10 km bên ngoài thành phố, khiến cuộc sống của 15.000 dân ở đây rất khó khăn.

"Các đợt pháo kích không bao giờ kết thúc", Oleg Grigorov, cảnh sát trưởng vùng Lugansk, nói. "Tất cả khu phố đã bị phá hủy. Họ đã trút đạn pháo trong nhiều ngày, nhiều tuần".

Grigorov nói khoảng 200 sĩ quan cảnh sát dưới quyền ông vẫn bám trụ trong thành phố, với nhiệm vụ chính là cung cấp thực phẩm cho những người trú ẩn trong tầng hầm và chôn cất người chết.

Nỗ lực của Nga nhằm mở rộng và củng cố vùng kiểm soát vượt ra ngoài vùng Donbass, xuống phía nam Ukraine, đối mặt nhiều khó khăn hơn do sức kháng cự của lực lượng Ukraine.

Lực lượng Nga đã tăng cường không kích vào Odessa, nơi có cảng biển quan trọng nhất của Ukraine, đồng thời tăng cường phong tỏa Biển Đen, vốn là nơi có tuyến đường xuất khẩu hàng hóa quan trọng của Ukraine.

Cục diện chiến sự Ukraine sau hơn hai tháng giao tranh. Đồ họa: Washington Post.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng áp lực với Nga để dỡ phong tỏa Biển Đen.

"Lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, các đội tàu chở hàng không thể di chuyển bình thường. Không có cảng hoạt động bình thường ở Odessa", ông nói. "Có lẽ điều này chưa bao giờ xảy ra ở Odessa kể từ Thế chiến II".

Nền kinh tế Ukraine dự kiến suy giảm 30% trong năm nay, theo Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu. Cách đây hai tháng, mức dự báo là 20%.

Cuộc chiến đã gây áp lực rất lớn cho nền kinh tế Ukraine, với cơ sở hạ tầng và năng lực sản xuất bị tàn phá nặng nề. Ước tính khoảng 30-50% doanh nghiệp Ukraine đã đóng cửa, 10% dân số rời khỏi đất nước và 15% khác phải di tản trong nước.

Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu cũng dự báo nền kinh tế Nga giảm 10% trong năm nay và trì trệ vào năm tới với triển vọng ảm đạm, trừ khi một thỏa thuận hòa bình dẫn tới việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt của phương Tây.

Tuy nhiên, tình báo Mỹ nhận định tương lai đàm phán giữa hai nước rất mờ mịt. "Vì cả Nga và Ukraine đều tin họ có thể tiếp tục đạt được tiến bộ về mặt quân sự, chúng tôi không thấy một con đường đàm phán khả thi nào ở phía trước, ít nhất là trong ngắn hạn", Avril D. Haines, giám đốc tình báo quốc gia Mỹ, nhận định.