Bên bờ vực của "Day Zero"

Hơn 20 triệu cư dân thủ đô Mexico City của Mexico đang đứng trước bờ vực của "Day Zero" (ngày 0, tức ngày hết nước), với nguy cơ thiếu nước sinh hoạt cực điểm trong vòng 15 ngày tới do mực nước tại các hồ chứa đã xuống mức giới hạn.

Một cậu bé xách nước về nhà sau khi xếp hàng hứng từ xe bồn ở quận Iztapalapa của thành phố Mexico City (Ảnh: AFP)

Ủy ban Nước quốc gia Mexico dự báo thời điểm cạn kiệt nguồn cung cấp nước sinh hoạt, có thể sẽ diễn ra vào ngày 26/6 tới, khi phần lớn mạng lưới đường ống dẫn nước sạch đến nhà dân tại thủ đô Mexico City sẽ tạm ngừng hoạt động.

Hệ thống xử lý và cung cấp nước sạch cho 30% cư dân siêu đô thị Mexico City đang hoạt động ở mức 27% công suất thiết kế. Tuy nhiên, tỷ lệ này được dự đoán sẽ tiếp tục giảm dần trong những ngày tới. Nắng nóng cực độ, một phần do ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết El Nino, khiến 90% diện tích lãnh thổ của Mexico phải đối mặt với hạn hán hoặc hạn hán nghiêm trọng - tỷ lệ cao nhất kể từ năm 2011.

Thảm họa dưới lòng đất

Trên quãng đường qua quận Zocalo lịch sử của Thành phố Mexico City, không khó để nhận ra những dấu hiệu của một "thảm họa" dưới lòng đất đang diễn ra. Các con đường ở quảng trường trung tâm thành phố không bằng phẳng, nền móng của nhiều tòa nhà bị sụt lún đáng kể trong khi một số khác có độ nghiêng rõ rệt, dẫn đến các vết nứt trên mặt đường xung quanh.

Hai trong số những công trình kiến ​​trúc mang tính biểu tượng nhất của thành phố là Palacio de Bellas Artes và nhà thờ Metropolitan - dường như đang "biến mất" vào lòng đất. Trong đó, nhà thờ Metropolitan đã dịch chuyển không đều qua nhiều thế kỷ, với phần bị ảnh hưởng nặng nề nhất sụt xuống khoảng 2,5 m.

Một số tòa nhà ở khu Zocalo bị nghiêng (Ảnh: Al Jazeera)

Đầu thế kỷ 16, người Tây Ban Nha đặt chân đến Mexico City và thực hiện chính sách "bài trừ" nước. Họ phá hủy toàn bộ thành phố cũ do người Aztec xây dựng, rút cạn nước trong lòng hồ, lấp kênh rạch và phá rừng. Những vùng đất ngập nước và sông ngòi trước kia dần bị thay thế bằng những mảng bê tông, nhựa đường. Quyết định nói trên ảnh hưởng sâu sắc đến thành phố Mexico hiện tại: mùa mưa nơi này tràn ngập trong lũ lụt, còn mùa khô nóng đến mức nứt gãy mặt đường.

Người dân Mexico ngày nay thường tìm đến mạch nước ngầm nhưng việc khai thác quá mức khiến thành phố chìm xuống biển với tốc độ đáng báo động - 0,508 m mỗi năm. Nước mưa cũng vì thế mà không thể ngấm vào lòng đất. Không chỉ Mexico City, một số khu lân cận cũng đang cạn dần hết nước.

Cần những giải pháp lâu dài

Những tháng đầu năm, một bộ phận cư dân của Mexico City đã biểu tình trên khắp đường phố để cảnh báo về tình trạng thiếu nước nghiêm trọng khi mực nước toàn thành phố đang ở mức thấp nhất trong lịch sử.

Mặc dù thành phố đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp kịp thời như phân phối nước, bố trí xe bồn đến các khu dân cư, vận động thu gom nước mưa (các thiết bị thu gom đã được phân phối cho nhiều doanh nghiệp và hộ gia đình) nhưng bài toán thiếu nước vẫn không thể giải quyết trong ngày một ngày hai.

Nỗ lực giải quyết tình trạng khẩn cấp về nước ngày càng tăng sẽ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ đầu tiên của nữ Tổng thống đắc cử Claudia Sheinbaum.