Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman. (Ảnh: AFP)

Ngày 19/6, Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc (LHQ), bà Agnes Callamard đã công bố chi tiết bản báo cáo độc lập đầu tiên về cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi.

Bản báo cáo đưa ra những bằng chứng cho thấy, các quan chức cao cấp nhất của Saudi Arabia không chỉ lên kế hoạch sát hại ông Khashoggi mà còn cẩn thận lên kế hoạch che giấu vụ giết người trước cộng đồng quốc tế.

Dưới đây là tóm tắt 10 kết luận điều tra quan trọng của LHQ:

1. Thái tử Mohammed bin Salman là người chịu trách nhiệm về vụ việc và cần phải bị điều tra. Vụ sát hại đã được lên kế hoạch, tổ chức và thực hiện bởi các quan chức làm việc trên danh nghĩa nhà nước Saudi Arabia. Theo luật nhân quyền quốc tế, điều đó có nghĩa là trách nhiệm thuộc về Hoàng gia Saudi Arabia đang trị vì đất nước, với người đứng đầu là Thái tử Mohammed bin Salman.
    
2. Trước khi tiến hành vụ sát hại, các quan chức Saudi Arabia đã nói dối nhà báo Khashoggi là Tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol) đã ra lệnh đưa ông trở về Riyadh. Họ yêu cầu Khashoggi nhắn tin cho con trai để khiến việc ông biến mất không gây nghi ngờ gì.
3. Nhà báo Khashoggi bị đánh thuốc mê và làm ngạt thở bằng túi nilon. Báo cáo đề cập tới những âm thanh cho thấy rõ có sự vật lộn và tiếng các quan chức Saudi Arabia nói với nhau đè giữ nhà báo Khashoggi xuống.
4. Kế hoạch phân hủy xác nhà báo Khashoggi đã được thảo luận trước khi ông bước vào tòa lãnh sự. Băng ghi âm do chính báo cáo viên đặc biệt của LHQ nghe được cho biết điều này. Trong băng ghi âm, những kẻ giết người còn hỏi nhau xem “vật tế thần” đã tới chưa.
5. Vụ sát hại được tiến hành hết sức bí mật. Các quan chức Saudi Arabia trong lãnh sự đã thảo luận vụ sát hại hôm 1/10/2018, một ngày trước khi họ giết nhà báo Khashoggi. Tổng lãnh sự Saudi Arabia tại Istanbul đã ra lệnh các nhân viên lãnh sự không rời nhiệm sở sớm hôm đó vì có khách.
6. Kế hoạch sát hại được bắt đầu đưa ra từ ngày 28/9 - ngày mà nhà báo Khashoggi tới tòa lãnh sự xin xác nhận tình trạng độc thân để ông có thể chính thức cưới vị hôn thê của mình là Hatice Cengiz. Ông đã đồng ý với nhân viên lãnh sự sẽ quay lại lấy giấy xác nhận vào ngày 2/10/2018. Trong đêm đó, Tổng lãnh sự Saudi Arabia tại Istanbul, ông Mohammed Alotaibi đã có những cuộc điện thoại liên quan đến kế hoạch này. 
7. Nhiều khả năng cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ không biết trước vụ việc, nhưng kết luận được đưa ra dựa trên thông tin tình báo của chính họ và cả hai nước đáng lẽ cần điều tra sâu hơn về khoảng thời gian trước khi xảy ra vụ việc.
8. Nên dừng phiên tòa do Saudi Arabia tiến hành xét xử bởi phiên tòa không đáp ứng được những tiêu chuẩn quốc tế trong việc xét xử các vụ việc như trên. Danh tính những người bị xử cũng như tội danh mà những người này bị xét xử vẫn chưa được công bố. Trong khi đó, phiên tòa lại được xử kín. 
9. Một số ủy viên Hội đồng Bảo an LHQ có trách nhiệm đối với sự thất bại của phiên tòa này.  Theo bà Callamard, phía Saudi Arabia đã mời một số đại diện từ Hội đồng Bảo an LHQ tham dự phiên tòa, với điều kiện những đại diện này không được tiết lộ thông tin của tòa. Với việc chấp nhận điều kiện này, các quan sát viên của LHQ đã không thể đóng vai trò phù hợp trong việc hỗ trợ phiên tòa hay hỗ trợ điều tra, dẫn tới sự thất bại của phiên xét xử. 
10. Thế giới sẽ có biện pháp trừng phạt Thái tử Saudi Arabia. Bà Callamard cho rằng những biện pháp trừng phạt hiện đang áp dụng với Saudi Arabia là chưa đủ và cần phải có thêm các lệnh trừng phạt áp dụng với Thái tử Salman cũng như các tài sản cá nhân của ông ta, trừ khi ông chứng minh được mình không liên quan và không có trách nhiệm gì với vụ sát hại này.