Những pho tượng cổ chìm xuống đáy biển cùng với "thành phố tội lỗi" Baiae của La Mã cổ đại. Ảnh: Scobadiving

Nằm cách Rome khoảng 240km về phía nam, một khu nghỉ dưỡng dành cho giới thượng lưu La Mã cổ đại từng nằm giữa núi Vesuvius và biển Địa Trung Hải rộng lớn. Miền đất xa hoa này được gọi là Baiae.

Nhiều thế kỷ trước, nơi đây gần giống như Las Vegas thời hiện đại, nơi sản sinh ra nhiều bí mật, âm mưu và bê bối.

Nhưng ngày nay, phần lớn Baiae nằm dưới nước, với bộ sưu tập khổng lồ các bức tranh khảm, cột, tượng và các di tích khác của La Mã cổ đại chìm dưới đáy biển sâu.

Thời điểm chính xác Baiae được xây dựng vẫn còn là một bí ẩn. Nhưng đến thế kỷ 1 trước Công nguyên, thành phố này đã trở thành điểm đến yêu thích của giới thượng lưu La Mã cổ đại. Những tên tuổi như Julius Caesar, Augustus và Nero đều sở hữu những ngôi nhà nghỉ dưỡng ở đó.

Mặc dù nhiều người bị thu hút bởi suối nước nóng tự nhiên và thời tiết mát mẻ của Baiae, nhưng nơi này còn nhanh chóng nổi tiếng là miền đất của những hành vi "tội lỗi". Vào năm 56 TCN, một nhân vật nổi tiếng trong xã hội tên là Clodia đã bị kết án trong một phiên tòa vì sống như một "gái điếm", một kẻ "mồi chài" giới thượng lưu trong thị trấn.

Các nguồn cổ xưa khác miêu tả khu nghỉ dưỡng này là "bến cảng cuối cùng", nơi du khách được thực sự thả mình vào đời sống "hoang dã". Nơi này khét tiếng với những lễ hội nơi người ta quan hệ tình dục bừa bãi, say xỉn, những bữa tiệc khổng lồ và các hình thức đồi trụy khác.

Một minh họa về thành phố nghỉ dưỡng Baiae thời hoàng kim. Ảnh: ATI

Và mặc dù Baiae chủ yếu nhằm mục đích giải trí nhưng đôi khi chính trị vẫn xen vào. Có một câu chuyện kể rằng hoàng đế La Mã Caligula đã từng đến Baiae chỉ để chứng minh quan điểm của mình trước một nhà phê bình chính trị.

Theo trang Nguồn gốc Cổ đại, nhà chiêm tinh Thrasyllus nói với Hoàng đế Caligula rằng ông "có cơ hội để trở thành hoàng đế còn nhiều hơn là cưỡi ngựa băng qua vịnh Baiae". Tức giận vì điều này, Caligula được cho là đã ra lệnh xây dựng một cây cầu phao dài ba dặm và cưỡi ngựa vượt qua nó.

Trong nhiều năm, chỉ những người đủ giàu có mới được vào Baiae, nhưng tất cả đã thay đổi khi "thành phố tội lỗi" bắt đầu chìm xuống biển.

Thành phố trong lòng biển

Đến thế kỷ thứ 4 CN, một phần đáng kể của Baiae đã bắt đầu chìm xuống biển Địa Trung Hải. Vì thành phố không chỉ nằm gần núi lửa "lưng gù" Vesuvius mà còn gần siêu núi lửa khét tiếng dữ dội Campi Flegrei. Hoạt động núi lửa giống như những trận địa chấn chậm đã khiến mực nước biển tăng giảm theo thời gian, và điều này cuối cùng đã đẩy phần lớn thành phố ven biển xuống nước.

Theo đài BBC, phần còn lại của Baiae chìm sâu từ 4 đến 10 mét dưới mặt biển và nó tiếp tục chìm sâu hơn cho đến ngày nay.

Điều thú vị là một số phần của Baiae vẫn nằm trên mặt đất và những khu vực đó vẫn có dân cư tương đối đông đúc cho đến tận thế kỷ thứ 8 CN, khi những kẻ tấn công người Hồi giáo cướp phá thành phố. Baiae sau đó hoàn toàn bị bỏ hoang vào những năm 1500, khi một trận dịch sốt rét tàn khốc tấn công khu vực.

Bức tranh miêu tả Baiae của nghệ sĩ người Anh thế kỷ 19 Samuel Pepys Cockerell. Ảnh: ATI

Suốt một thời gian dài, dường như thị trấn tiệc tùng cổ kính này bị lãng quên, ngoại trừ những đề cập đến trong các văn bản lịch sử và những bức tranh giàu trí tưởng tượng.

Lộ diện qua làn nước

Thỉnh thoảng, các di vật lại dạt vào bãi biển Baiae vào những năm 1920, nhưng phải đến những năm 1940, khu nghỉ dưỡng bị chìm dưới nước mới được khám phá trở lại.

Theo tờ Guardian, Raimondo Baucher, một phi công của lực lượng không quân Italy, đã mô tả việc nhìn thấy một "thị trấn ma kỳ lạ" khi bay thấp trên vùng biển từng là nơ Baiae tọa lạc. Bị thu hút bởi cảnh tượng này, Baucher đã chụp ảnh những cây cột, bức tường khảm, hay cả vỉa hè mà anh có thể nhìn thấy từ trên trời.

Bức tường khảm dưới đáy biển Baiae.

Tại khu vực bảo tồn Baiae còn tồn tại nhiều bức tượng cổ.

Enrico Gallochio, một nhà khảo cổ học quản lý di tích dưới nước cho biết: “Nước sâu khoảng một mét rưỡi và vì bầu trời và biển rất trong vào ngày hôm đó nên anh ấy có thể nhìn thấy thứ gì đó bên dưới”.

"Những bức ảnh của Baucher đã tiết lộ một thế giới mà cho đến thời điểm đó vẫn chưa được biết đến - chỉ người dân địa phương mới nghi ngờ rằng có thứ gì đó ở đáy biển nhưng họ không biết đó là gì."

Kể từ lần khám phá thú vị này, Baiae đã trở thành chủ đề của một số dự án khảo cổ và khai quật. Và ngày nay, khách du lịch có thể mặc bộ đồ lặn và tự mình ngược dòng thời gian.

Điểm du lịch hiện đại

Bên cạnh các công trình kiến ​​trúc cổ xưa trên mặt đất, thế giới dưới nước của Baiae thu hút đông đảo khách du lịch hàng năm, và họ bắt buộc phải có hướng dẫn viên đi cùng.

Di tích một phần của Baiae vẫn còn trên đất liền. Ảnh: Alamy Stock

Địa điểm di tích rộng 437 mẫu Anh được chính thức tuyên bố là khu vực biển được bảo vệ vào năm 2002 để ngăn chặn nạn trộm cắp. Trước thời điểm này, những thợ lặn nghiệp dư thường thực hiện những chuyến đi lẻ tẻ đến thành phố chìm và thu thập các cổ vật để bán.

Ông Enrico Gallochio giải thích: “Các vụ trộm trùng hợp với thời điểm môn lặn biển ngày càng phổ biến. Một số người đã lấy đi các di vật mà không hiểu chúng quý giá như thế nào”.

Ngày nay, địa điểm này được bảo vệ tốt hơn bằng camera và đội cảnh sát lặn.

Với những người muốn ngắm nhìn di tích, công viên cung cấp một số chuyến tham quan tới 8 địa điểm dưới nước, bao gồm ngôi đền thờ thần nước (Nymphaeum) của Hoàng đế Claudio, khu phức hợp spa cổ và các cột của một khu vườn rộng lớn.

Các chuyến tham quan có thể dưới hình thức lặn biển hoặc lặn với ống thở. Các chuyến đi bằng thuyền đáy kính cũng có thể được bổ sung trong tương lai.

Đáy biển sống động ở Baiae.

Trong khi khách du lịch tận hưởng chuyến du hành ngược thời gian, các nhà khảo cổ tại công viên hy vọng sẽ có thêm nhiều khám phá để giúp ghép lại hiện thực về cuộc sống cổ xưa ở Baiae. Gần đây, một bức tranh khảm "ảo giác" 2.000 năm tuổi đã được tìm thấy tại địa điểm này. Các nhà khoa học muốn tìm hiểu, liệu thành phố cổ này có thực sự từng "tội lỗi" như một số nguồn tin đưa ra không?

Nhà nghiên cứu Gallochio xác nhận với The Guardian: “Chúng tôi có dấu vết của những căn phòng sang trọng khổng lồ này, nơi chắc hẳn đã liên tục tổ chức các bữa tiệc. Bạn có thể tưởng tượng rằng, trong kỳ nghỉ hè, đây là nơi buông thả, nơi giới quý tộc La Mã có thể phát điên."

Ông Gallochio và những người còn lại trong nhóm mong chờ ý tưởng chắp nối các câu chuyện về Baiae. Ông nói: “Tôi luôn cảm thấy xúc động khi tìm thấy thứ gì đó, ngay cả khi chỉ là một mảnh đá cẩm thạch nhỏ”.