"Việc thiết lập, duy trì các khu định cư của Israel ở Bờ Tây và Đông Jerusalem, cùng các chính quyền liên quan, đã vi phạm luật pháp quốc tế", chủ tọa Nawaf Salam ngày 19/7 đọc phán quyết của hội đồng thẩm phán gồm 15 thành viên của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ).

ICJ tuyên bố Israel có nghĩa vụ trả tiền bồi thường thiệt hại và "sơ tán toàn bộ người khỏi tất cả khu định cư hiện nay". Tòa cũng yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ), Đại hội đồng LHQ và mọi quốc gia không công nhận Israel đang chiếm đóng một cách hợp pháp và không "cung cấp viện trợ hoặc hỗ trợ" để giúp Israel duy trì hiện diện ở các vùng lãnh thổ chiếm đóng.

Đây là phán quyết mạnh mẽ nhất của ICJ về xung đột Israel - Palestine từ trước đến nay.

Bộ Ngoại giao Israel bác ý kiến của ICJ, gọi đây là phán quyết "hoàn toàn sai" và mang tính một chiều, đồng thời nhắc lại quan điểm chỉ có thể đạt được giải pháp chính trị tại khu vực thông qua đàm phán. Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố nước này "không thể tự chiếm đóng lãnh thổ của mình".

Hội đồng thẩm phán ICJ ra phán quyết tại The Hague, Hà Lan ngày 19/7. Ảnh: AFP

Bộ Ngoại giao Palestine gọi đây là phán quyết "lịch sử" và kêu gọi cộng đồng quốc tế tuân thủ. "Không viện trợ hay hỗ trợ, không thông đồng, không tiền, vũ khí hoặc giao thương..., không thực hiện bất kỳ hành động nào ủng hộ sự chiếm đóng của Israel", đặc phái viên Palestinian Riyad al-Maliki tuyên bố.

Mỹ, đồng minh số một của Israel, chưa đưa ra bình luận. Washington trước đó yêu cầu ICJ không ra phán quyết yêu cầu Tel Aviv rút quân vô điều kiện khỏi các vùng lãnh thổ Palestine, cũng như không đưa ra các quyết định có thể gây tổn hại đến giải pháp "hai nhà nước".

Giải pháp hai nhà nước là ý tưởng thiết lập hai nhà nước có lãnh thổ tách biệt, trong đó một cho người Israel và một cho người Palestine.

ICJ, cơ quan tư pháp tối cao của Liên Hợp Quốc, là tòa án hàng đầu thế giới đứng ra giải quyết những khiếu nại pháp lý giữa các quốc gia về cáo buộc vi phạm luật pháp quốc tế. Phán quyết của ICJ mang tính ràng buộc, nhưng cơ quan này không có phương thức đảm bảo việc thực thi. Dù vậy, phán quyết của tòa vẫn có sức nặng và được cho là sẽ làm suy yếu ủng hộ dành cho Israel.

Trong chiến tranh Trung Đông năm 1967, Israel đã chiếm giữ Bờ Tây, Đông Jerusalem và Dải Gaza, những khu vực được coi là thuộc về Palestine. Israel sau đó xây dựng các khu định cư trên khắp Bờ Tây và không ngừng mở rộng chúng.

Israel cho rằng các vùng lãnh thổ này không bị chiếm đóng về mặt pháp lý do chúng là những khu vực tranh chấp, song LHQ và hầu hết cộng đồng quốc tế coi đây là các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Israel rút quân đội và khu định cư khỏi Gaza năm 2005 và Hamas kiểm soát khu vực này từ 2007.

Vị trí Bờ Tây và Jerusalem. Đồ họa: BBC