"Đảng Cộng hòa kiểu cũ đã biến mất và sẽ không bao giờ trở lại", cựu tổng thống Mỹ Donald Trump cuối tuần trước phát biểu tại hội nghị các nhà tài trợ do Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa (RNC) tổ chức tại Nashville, bang Tennessee.

Ông kêu gọi các nhà tài trợ của đảng Cộng hòa tiếp tục đặt niềm tin vào mình trong cuộc đua đến Nhà Trắng, cũng như tiếp tục rót tiền cho quỹ tranh cử để hoàn thiện tầm nhìn cải cách mà ông khởi xướng khi đắc cử 8 năm trước.

Trump cho rằng đã đến lúc phe Cộng hòa thoát khỏi hình ảnh truyền thống "là đảng châm ngòi cho các cuộc chiến ở nước ngoài, cắt giảm an sinh xã hội và phúc lợi y tế trong nước, hay ân xá hàng loạt cho người nhập cư bất hợp pháp".

Đây là lần hiếm hoi ông Trump chọn nói nhiều hơn về tầm nhìn tương lai của đảng Cộng hòa, thay vì lặp lại thông điệp quen thuộc về "gian lận bầu cử" năm 2020. Cựu tổng thống hứa hẹn giúp đảng Cộng hòa trở thành "cỗ xe không thể ngăn cản, độc chiếm chính trường Mỹ trong nhiều thế hệ tới", không quên nhắc lại rằng ông đã "một mình giải cứu" đảng trong cuộc bầu cử năm 2016.

Thông điệp Trump chọn cho sự kiện tại Nashville trái ngược với hình ảnh mà các đối thủ trong đảng Cộng hòa đang cố áp đặt lên ông. Kể từ khi Trump tuyên bố tái tranh cử vào cuối năm ngoái, những ứng viên Cộng hòa khác thường xoáy vào các bình luận của cựu tổng thống Mỹ về cuộc bầu cử năm 2020, cho rằng ông quá tập trung vào quá khứ mà không nêu ra được định hướng tương lai cho đảng và nước Mỹ.

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu ở Mar-a-Lago, Palm Beach, Florida, hôm 4/4. Ảnh: AFP

Brian Kemp, thống đốc bang Georgia và là một trong những quan chức Cộng hòa chỉ trích Trump gay gắt nhất, cũng được mời dự sự kiện ở Nashville. Khi phát biểu trước cựu tổng thống Mỹ, ông Kemp tiếp tục ám chỉ Trump không phù hợp với vị trí ứng viên đại diện đảng chạy đua vào Nhà Trắng năm sau.

"Cử tri muốn biết đảng Cộng hòa đang làm gì để giúp đất nước vượt qua mức lạm phát cao nhất trong 4 thập kỷ, chứ không phải những cuộc tranh luận không hồi kết về cáo buộc gian lận bầu cử năm 2020", Kemp nói. Ông cảnh báo ứng viên nào lặp lại cáo buộc này sẽ mất phiếu ở các bang chiến trường, trong đó có Georgia, đồng thời nói rằng kết quả bầu cử năm 2020 đã trở thành "câu chuyện thời tiền sử".

Ông Trump sau đó đã gây bất ngờ khi không còn đề cập đến cáo buộc máy kiểm phiếu lỗi hay quan chức bầu cử thiếu trung thực khiến mình thất cử năm 2020, như những gì ông từng đề cập trong nhiều bài phát biểu hai năm qua. Thay vào đó, cựu tổng thống Mỹ tập trung nhiều hơn vào những thành tựu ông đạt được trong 4 năm đương chức và đặt ra hàng loạt cam kết hành động táo bạo nếu ông trở lại Nhà Trắng.

Một trong những lời hứa mà ông đưa ra trước các mạnh thường quân đảng Cộng hòa là dự định chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine ngay sau khi đắc cử. Ông tuyên bố đủ sức làm được điều này trong thời gian ngắn, song không nói cụ thể kế hoạch là gì. Cựu tổng thống 76 tuổi còn cam kết đặt dấu chấm hết cho các mạng lưới băng đảng tội phạm, "tương tự cách chúng tôi đã hủy diệt tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng".

Ông Trump cũng nhắc đến các chủ đề quen thuộc với cử tri bảo thủ và đảng Cộng hòa, như phản đối yêu cầu mang khẩu trang và tiêm chủng tại trường học, hay công kích hệ thống tư pháp Mỹ đang có nhiều công tố viên "cánh tả".

Cựu tổng thống Mỹ cũng xoáy vào đề tài chuyển giới đang gây tranh cãi trong xã hội Mỹ, hứa ban hành đạo luật liên bang cấm can thiệp y khoa thay đổi giới tính ở người vị thành niên.

Ben Jacobs, nhà bình luận chính trị của Vox, nhận định cựu tổng thống Trump từ lâu đã thể hiện mình không đi theo khuôn mẫu truyền thống của những người Cộng hòa, vốn được định hình bởi lý tưởng của cố tổng thống Ronald Reagan về can thiệp quốc tế và gắn kết xuyên Đại Tây Dương.

"Trước khi tuyên bố tranh cử tổng thống vào năm 2015, ông Trump đã tuyên bố rất rõ kiểu chính trị của ông thoát ly hoàn toàn khỏi khuôn mẫu đã định hình đảng Cộng hòa suốt nhiều thế hệ", Jacobs nói.

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và ứng viên thống đốc đảng Cộng hoà Doug Mastriano tại cuộc vận động ở thành phố Latrobe, bang Pennsylvania tháng 11/2022. Ảnh: Reuters

Trong những tháng đầu chiến dịch tranh cử lần này, ông Trump ví von những khoản viện trợ nước ngoài, trong đó có hàng chục tỷ USD mà chính quyền Tổng thống Joe Biden hỗ trợ Ukraine, là "đầu tư kinh doanh" cho nước Mỹ. Ông cho rằng nước Mỹ một khi đã đầu tư thì cần phải thu về được lợi ích rõ rệt.

"Giống như trong kinh doanh, bạn chi tiền, đổ tiền vào nước nào thì cuối cùng bạn phải kiểm soát được nước đó", ông Trump tuyên bố trong bài phát biểu ở Maryland hồi tháng 3, đồng thời đưa ra ý tưởng viện trợ của Mỹ cần đi kèm với yêu sách được ưu đãi thuế quan.

Giới quan sát cho rằng phong cách chính trị dân túy của ông Trump hướng vào tầng lớp lao động bình dân hơn là giới trí thức và cử tri có bằng đại học. Ông không đặt niềm tin vào các trụ cột thiết chế chính trị Mỹ, mà gieo hoài nghi rằng đất nước bị kiểm soát bởi "quyền lực ngầm" với tầng lớp chính trị gia xa rời quần chúng.

"Tôi là chiến binh của các bạn. Tôi là công lý. Và đối với những ai bị hệ thống chính trị ngược đãi hay phản bội, tôi chính là sự báo thù của các bạn", ông tuyên bố vào tháng trước tại Maryland.

Theo Jacobs, chiến thuật của ông Donald Trump xoáy vào nỗi bất bình của cử tri Cộng hòa đối với những chính trị gia có tư tưởng bảo thủ trong đảng, những người được cho là đã khiến phe Cộng hòa mất rất nhiều thời gian để bầu ra tân Chủ tịch Hạ viện hồi tháng 2.

"Đảng Cộng hòa đang đứng trước bước ngoặt, khi ngày càng nhiều người hưởng ứng xu hướng thay đổi của ông Trump. Câu hỏi bây giờ là xu hướng ấy sẽ chi phối cuộc bầu cử năm 2024, và cả tương lai nước Mỹ, đến mức nào", Jacobs nói.