Theo dữ liệu do Phòng Công nghiệp ô tô liên bang (FCAI) công bố mới đây, xe hybrid - kết hợp pin và động cơ điện với động cơ đốt trong - chiếm 14,4% tổng doanh số bán ô tô mới trong tháng trước tại Australia, tăng từ mức 7,8% vào tháng 6/2023. Để so sánh, tỷ trọng doanh số bán xe điện mới là 8,3%, giảm từ mức 8,8% vào cùng kỳ năm ngoái.

Những số liệu mới nhất xác nhận xu hướng nhiều người mua ô tô mới đang chọn từ bỏ ô tô chạy xăng tiêu chuẩn và chọn xe hybrid thay vì xe điện chạy hoàn toàn bằng pin. Tỷ trọng doanh số bán ô tô mới của xe chạy xăng đã giảm từ 48% xuống 43% trong năm qua. Thị phần của xe điện dao động quanh mức 8%, trong khi xe hybrid đã tăng lên hai con số.

Hussein Dia, chuyên gia giao thông tại Đại học Swinburne, lo ngại sự phổ biến ngày càng tăng của xe hybrid sẽ làm trì hoãn việc sử dụng rộng rãi xe điện, và đây là tin xấu cho việc giảm lượng khí thải.

Mặc dù xe hybrid thường tiết kiệm nhiên liệu hơn so với xe động cơ đốt trong tiêu chuẩn, nhưng chúng lại gây ô nhiễm hơn nhiều so với xe điện chạy hoàn toàn bằng pin. Một số nhà sản xuất ô tô đang quảng cáo rầm rộ xe hybrid ở Australia, tiếp thị chúng là những chiếc ô tô có lượng khí thải thấp mà không phải lo lắng về phạm vi di chuyển.

Một “công nghệ chuyển tiếp” sẽ không biến mất

Sự phổ biến gần đây của xe hybrid đã gây ngạc nhiên cho nhiều nhà quan sát trong ngành. Các xe hybrid được cho là đang trên đà lỗi thời. Hơn 20 năm sau khi chiếc Toyota Prius đầu tiên và những chiếc xe hybrid khác xuất hiện trên đường cao tốc, công nghệ xe điện đã phát triển vượt bậc. Nhiều người tin rằng tương lai thuộc về những chiếc ô tô chạy hoàn toàn bằng pin, sạch hơn và rẻ hơn.

Các nhà sản xuất ô tô đua nhau thông báo ý định ngừng sản xuất xe động cơ đốt trong. Sau đó, một điều bất ngờ đã xảy ra. Đáng chú ý nhất là ở Mỹ, doanh số bán xe điện chậm lại trong khi xe hybrid tăng mạnh. Doanh số bán xe hybrid của Mỹ tăng nhanh gấp 5 lần so với doanh số bán xe điện vào tháng Hai năm nay.

Do doanh số bán xe hybrid tăng mạnh, các nhà sản xuất ô tô như Ford, General Motors, Mercedes Benz và Volkswagen đang thu hẹp quy mô hoặc trì hoãn các kế hoạch xe điện của họ. Giáo sư Dia suy đoán sự phổ biến gần đây của các xe lai có 3 yếu tố: động cơ xăng xóa tan nỗi lo về phạm vi hoạt động của xe điện; xe hybrid thường rẻ hơn so với xe điện (vì có pin nhỏ hơn); và xe hybrid rẻ hơn khi chạy so với xe động cơ đốt trong tiêu chuẩn.

Không cần “mạng lưới an toàn” hybrid

Mặc dù doanh số bán xe điện không đạt mức tăng trưởng kỷ lục vào năm 2022 và 2023, nhưng các chuyên gia cho rằng thị trường chỉ đang chậm lại chứ không sụp đổ. Doanh số hàng tháng biến động theo lô hàng và là chỉ dẫn không đáng tin cậy về nhu cầu của người tiêu dùng. Dữ liệu bán hàng trong 6 tháng qua cho thấy mức tăng trưởng doanh số bán xe điện gần như gấp đôi so với thị trường xe nói chung. Giám đốc điều hành Hội đồng EV Samantha Johnson nhận định: “Có rất nhiều lời đồn thổi xung quanh xe điện. Điều quan trọng nhất là doanh số bán xe chạy xăng đang giảm. Chúng tôi muốn thay thế xe chạy xăng bằng xe hybrid và xe chạy pin".

Vai trò của xe hybrid trong quá trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông không phát thải là một vấn đề gây tranh cãi. Cuối năm 2022, đảng Xanh và thượng nghị sĩ độc lập của Vùng Lãnh thổ Thủ đô (ACT) của Australia – ông David Pocock - đã thúc đẩy Công đảng chấm dứt trợ cấp cho xe lai cắm sạc từ tháng 4/2025, cho rằng việc đưa chúng vào sẽ là một "trợ cấp trên thực tế cho nhiên liệu hóa thạch".

Một năm sau, một giám đốc điều hành của Toyota cho biết xe hybrid “phù hợp” với người lái xe ở Australia hơn so với xe điện. Nhà sản xuất ô tô Nhật Bản bị chỉ trích, nhưng sau đó đã kiếm được tiền nhờ nhu cầu về xe hybrid. Vào tháng 5/2024, hãng công bố, lần đầu tiên hơn một nửa tổng doanh số bán hàng của hãng là xe hybrid. Hãng đã tăng thị phần của mình trên thị trường Australia lên hơn 19%, tăng từ mức 16% một năm trước.

Bà Johnson cho rằng thật "tuyệt vời" khi thấy doanh số bán xe hybrid tăng lên, nhưng "tôi sẽ khuyến khích mọi người chuyển thẳng sang xe điện". Theo bà, xe hybrid có thể xoa dịu nỗi lo của người lái xe điện về phạm vi chạy xe điện, nhưng cơ sở hạ tầng sạc được cải thiện có nghĩa là không cần đến "mạng lưới an toàn" của động cơ đốt trong. Vì vậy, hoàn toàn yên tâm khi di chuyển bằng xe điện.

Trì hoãn việc giảm phát thải

Mặc dù xe hybrid thường tiết kiệm nhiên liệu hơn so với xe chạy xăng và diesel tiêu chuẩn, nhưng dữ liệu vẫn vẽ ra một bức tranh phức tạp về việc giảm phát thải quốc gia. Khoảng 10% lượng khí thải nhà kính ở Australia đến từ ô tô chở khách. Tiến sỹ Robin Smit, Giám đốc công ty tư vấn nghiên cứu năng lượng/khí thải vận tải, cho biết việc chuyển sang sử dụng xe hybrid sẽ giảm lượng khí thải CO2 trực tiếp khoảng 30% trong điều kiện lái xe trong đô thị.

Tiến sĩ Smit, đồng thời là nhà nghiên cứu của Đại học Công nghệ Sydney, nói: “Xe điện chạy bằng pin tiết kiệm năng lượng hơn khoảng 3 lần so với xe động cơ đốt trong. Nghiên cứu của chúng tôi đã liên tục chỉ ra rằng hiệu suất phát thải CO2 của xe điện chạy pin tốt hơn đáng kể so với xe động cơ đốt trong và xe hybrid".

Về lý thuyết, xe lai cắm sạc tiết kiệm nhiên liệu hơn xe hybrid thông thường vì chúng có thể chạy mà không cần đốt bất kỳ nhiên liệu hóa thạch nào, giống như xe điện. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy trên thực tế, người lái xe không sạc pin nên động cơ điện ít khởi động hơn. Tiến sĩ Smit cho biết, lượng khí thải thực tế của xe lai cắm sạc có thể cao gấp 3 lần so với lượng khí thải được báo cáo (dựa trên giả định các chủ xe sẽ sạc xe của họ). Ông nói: “Công nghệ hybrid khó có thể mang lại mức giảm sâu cần thiết để nhanh chóng khử carbon trong lĩnh vực vận tải và đáp ứng các mục tiêu không phát thải của chúng ta”.

Giáo sư Dia cho biết ông hy vọng sự phổ biến của xe hybrid sẽ giảm dần khi cơ sở hạ tầng sạc xe điện được cải thiện, giá giảm và số lượng mẫu xe sẵn có được cải thiện. Ông nói: “Giá xe điện vẫn còn quá cao đối với mọi người và một số người đang tìm kiếm xe hybrid ở mức giá trung bình. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã dự báo rằng chúng ta sẽ có mức giá tương đương giữa xe điện chạy pin và xe động cơ đốt trong vào cuối thập kỷ này. Tuy nhiên, chúng ta đang tiến gần hơn và tôi nghĩ chúng ta sẽ thu hẹp khoảng cách trước đó”.