Yevgeny Prigozhin, lãnh đạo tập đoàn quân sự tư nhân Wagner, ngày 22/2 đăng ảnh thi thể hàng chục tay súng của công ty thiệt mạng chỉ trong một ngày tham chiến ở Ukraine vì "đói đạn", đồng thời đổ lỗi cho Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov.

"Ai phải chịu trách nhiệm về cái chết của họ? Đó là những người đáng lẽ phải giải quyết vấn đề cung cấp đủ đạn dược cho chúng tôi", Prigozhin nói, thêm rằng thương vong của Wagner lẽ ra "ít hơn 5 lần" nếu được cung cấp đầy đủ đạn.

Những lời chỉ trích của ông Prigozhin đối lập với hình ảnh nước Nga đoàn kết chống kẻ thù chung mà Tổng thống Vladimir Putin xây dựng, cũng như phần nào cho thấy lục đục, mâu thuẫn trong các lực lượng Nga đang tham chiến ở Ukraine, theo giới quan sát.

Lãnh đạo tập đoàn quân sự tư nhân Nga Yevgeny Prigozhin trong ảnh công bố ngày 15/2. Ảnh: RIA Fan.

Ông Prigozhin, người từng nhiều lần xuất hiện bên cạnh Tổng thống Vladimir Putin, thành lập tập đoàn quân sự tư nhân Wagner năm 2014. Khi chiến sự nổ ra ở Ukraine, tập đoàn Wagner ban đầu cử một số tay súng tới đây thực hiện những nhiệm vụ nhỏ lẻ, khác xa hoạt động chiến đấu của lực lượng chính quy Nga.

Nhưng khi quân đội Nga hứng chịu nhiều tổn thất trong chiến dịch phản công của Ukraine, Wagner dần nâng cao vị thế của mình trên chiến trường. Tình báo phương Tây nhận định ông Prigozhin đã điều ít nhất 50.000 thành viên Wagner tham chiến và đạt được một số bước tiến xung quanh "pháo đài" Bakhmut, khiến ông trở thành người có ảnh hưởng lớn trên chính trường Nga.

Các tay súng Wagner từng được coi là lực lượng chủ lực trong mũi tiến công Bakhmut và các thành phố lân cận, khi Nga lâm vào cảnh thiếu nhân lực. Tuy nhiên, sau khi quân đội Nga huy động hơn 300.000 quân dự bị để điều đến chiến trường và dần thay thế vai trò của "lính đánh thuê", vị thế của Wagner suy giảm nhanh chóng.

Trong đoạn ghi âm công bố ngày 20/2, Prigozhin than thở rằng các tướng hậu cần Nga không đáp ứng yêu cầu cung cấp đạn cho Wagner vì "thù hằn với cá nhân ông". "Tất cả đều chỉ tay lên trên và nói 'Ông có quan hệ phức tạp với thượng cấp của chúng tôi, ông phải tới xin lỗi và tuân lệnh họ, sau đó lính của ông sẽ nhận được đạn'", Prigozhin kể.

Nhưng tình hình dường như không được cải thiện. Một ngày sau, Prigozhin tung ra những lời công kích gay gắt chưa từng thấy, nhắm trực diện vào Bộ trưởng Quốc phòng Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Gerasimov.

"Đây đơn giản là hành động đối đầu trực tiếp", ông trùm Wagner nói trong tin nhắn thoại đăng trên Telegram hôm 21/2. "Điều đó có thể được xem như tội phản quốc".

Bằng giọng giận dữ, Prigozhin cáo buộc hai lãnh đạo cấp cao nhất của Bộ Quốc phòng Nga cố tình khiến nhóm Wagner thiếu đạn dược, gây tổn thất nghiêm trọng cho lực lượng của ông đang chiến đấu ở Bakhmut.

"Tổng tham mưu trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng không chỉ chặn nguồn cung đạn cho Wagner mà còn không giúp chúng tôi vận chuyển đạn bằng đường không", ông nói. Ông nhiều tháng qua cũng chỉ trích các chỉ huy cấp cao của quân đội Nga "bất tài".

Lính Wagner đi tuần tại tỉnh Lugansk tháng 10/2022. Ảnh: RIA Novosti.

Thành viên đơn vị pháo binh của Wagner tuần trước cho biết họ đang thiếu trầm trọng đạn cho lựu pháo D-1 cỡ nòng 152 mm, đạn 100 mm cho pháo chống tăng MT-12, đạn 125 mm của xe tăng T-72 và đạn cối 120 mm.

Ngay sau đó, Bộ Quốc phòng Nga lên tiếng bác thông tin chặn nguồn cung đạn cho lực lượng tiền tuyến, trong đó có các đơn vị Wagner, gọi đây là cáo buộc "sai sự thật". "Những nỗ lực nhằm chia rẽ cơ chế hợp tác và hỗ trợ chặt chẽ giữa các đơn vị thuộc lực lượng Nga là phản tác dụng, cũng như chỉ có lợi cho kẻ thù", cơ quan này khẳng định.

Prigozhin hôm nay thông báo sau khi "các quan chức cấp cao gây áp lực và đưa ra quyết định", các tài liệu cung cấp đạn cho Wagner đã được ký duyệt. Ông không nêu rõ quan chức nào đã can thiệp vào vấn đề này.

Giới chuyên gia phương Tây cho rằng trong một năm chiến sự tại Ukraine, một số rạn nứt đã xuất hiện trong đội ngũ quan chức cấp cao Nga, nhưng chưa bất đồng nào dữ dội như chỉ trích mà ông Prigozhin nhắm vào các lãnh đạo quân đội.

Trong đoạn ghi âm ngày 21/2, Prigozhin nói các tay súng Wagner "đang chết vì một số người xa lạ quyết định rằng họ được sống hay không". Một ngày sau đó, ông đưa ra thông điệp trực diện hơn: "Đáng lẽ ông Gerasimov hoặc ông Shoigu phải ký lệnh, nhưng cả hai đều không muốn ra quyết định".

Theo bình luận viên Mary Ilyushina của Washington Post, những tuyên bố gay gắt của Prigozhin cho thấy nỗi tuyệt vọng của ông trùm Wagner, sau khi lực lượng "lính đánh thuê" hứng chịu tổn thất lớn cho các bước tiến trên chiến trường. Bakhmut và Soledar, nơi Wagner giữ vai trò chủ công, đều được ví như những "cối xay thịt" ở miền đông Ukraine.

Trước tổn thất trong giao tranh, ông Prigozhin dường như không thể bổ sung nhân sự dễ dàng như năm ngoái. Hồi giữa tháng 2, ông thừa nhận không thể tuyển mộ thêm tù nhân Nga vào hàng ngũ Wagner.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP.

Tatiana Stanovaya, chuyên gia thuộc Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nhận định những lời lẽ gay gắt của Prigozhin còn là nỗ lực nhằm thu hút sự chú ý của Tổng thống Putin, người có thể tác động tới các chỉ huy quân đội. Kể từ khi tướng Gerasimov được bổ nhiệm làm tổng chỉ huy chiến dịch tại Ukraine, mọi vấn đề của Wagner dường như đều phải được can thiệp bằng tác động chính trị.

"Ông Prigozhin không có quyền tiếp cận ông Putin để giải quyết vấn đề với quân đội Nga", chuyên gia Stanovaya nói. "Nhưng khi Tổng thống Putin vẫn có thể duy trì sự cân bằng giữa các nhóm, Wagner và ông Prigozhin sẽ không chịu ảnh hưởng quá lớn".