Hiện nay, khi nhắc đến điều trị vô sinh, hiếm muộn, nhiều người chỉ biết đến phương pháp thụ tinh ống nghiệm (IVF) hoặc thụ tinh nhân tạo bằng cách bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI). Tuy nhiên, BS Phạm Thị Thùy Dương, Trưởng Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF Hồng Ngọc chỉ ra rằng: "Đối với tất cả các bác sĩ hỗ trợ sinh sản, IVF là phương pháp cuối cùng, chỉ sử dụng đến nó nếu không còn lựa chọn nào khác hoặc là bệnh nhân yêu cầu muốn có thai sớm. IVF được coi là phương pháp đem lại thành công cao nhất hiện nay, do đó nếu không thành công được từ IVF thì bệnh nhân lại phải làm lại 1 chu kỳ IVF khác.

BS Phạm Thị Thùy Dương, Trưởng Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF Hồng Ngọc (Ảnh: BSCC)

Cho nên IVF giống như ‘bảo bối’ của người bác sĩ, chỉ đem bảo bối đó ra nếu không còn biện pháp nào khác. Các bác sĩ điều trị vô sinh, hiếm muộn sẽ luôn tiếp cận từ những phương pháp đơn giản nhất, càng đơn giản mà giúp cho bệnh nhân có thai càng tốt".

"Với một bệnh nhân nữ bị một bệnh lý rất thường gặp trong vô sinh, hiếm muộn là hội chứng buồng trứng đa nang (không phải trường hợp nào bệnh nhân bị buồng trứng đa nang cũng đều vô sinh nhưng đa số họ sẽ khó có thai hơn do việc rụng trứng của họ bị rối loạn: không rụng đều, không rụng hoặc rụng thưa, ít rụng trứng).

Nếu bệnh nhân này không bị áp lực về tuổi tác hoặc các vấn đề sức khỏe khác thì các bác sĩ sẽ tiếp cận từ việc khuyên họ thay đổi cân nặng, sử dụng những thuốc giúp họ rụng trứng đều hơn (điều trị bằng thuốc), nếu mà họ vẫn chưa có thai được thì mới chuyển sang giai đoạn là kích thích buồng trứng để cho họ có thể có thai được tự nhiên. Nếu không được nữa thì có thể kích thích buồng trứng để bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), việc làm này chưa đem lại hiệu quả thì mới làm thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)", BS Dương lấy ví dụ.

Các phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn được chỉ định dựa trên nguyên nhân hoặc tình trạng bệnh. Hiện nay tại Việt Nam, một số phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn phổ biến đó là:

1. Phương pháp phẫu thuật

Ở phụ nữ, phẫu thuật có thể tiến hành để xử trí các nguyên nhân gây vô sinh như phẫu thuật thông vòi trứng, bóc tách dính vùng chậu, bóc khối u buồng trứng, xử trí lạc nội mạc tử cung, bóc u xơ, tạo hình tử cung...

Ở nam giới, phẫu thuật có thể tiến hành để xử trí các nguyên nhân như phẫu thuật nối ống dẫn tinh, phẫu thuật điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc các phẫu thuật tìm tinh trùng từ mào tinh hoặc mô tinh hoàn trong các trường hợp vô tinh.

2. Điều trị nội tiết, điều trị nội khoa

Với vô sinh do nguyên nhân nữ: điều trị nội tiết có thể giải quyết các nguyên nhân vô sinh như rối loạn chức năng tuyến giáp, tăng prolactin máu, rối loạn rụng trứng, lạc nội mạc tử cung, hội chứng co thắt âm đạo...

Với vô sinh do nguyên nhân nam giới: điều trị nội khoa có thể giải quyết một số nguyên nhân vô sinh như rối loạn xuất tinh, giúp cải thiện chất lượng tinh trùng...

3. Kích thích rụng trứng

Kích thích rụng trứng là việc sử dụng thuốc để giúp buồng trứng của nữ giới phóng thích trứng, sử dụng khi người phụ nữ rụng trứng không đều hoặc hoàn toàn không xảy ra rụng trứng khi các nguyên nhân khác đã được loại trừ. Kích thích rụng trứng có thể sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị vô sinh khác.

4. Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)

IUI nghĩa là tinh trùng khỏe mạnh được bơm vào buồng tử cung ở thời điểm càng gần thời điểm rụng trứng càng tốt. IUI có thể được sử dụng kết hợp với kích thích rụng trứng. Tinh trùng có thể lấy của người chồng hoặc từ nguồn tinh trùng hiến tặng được thu thập hoặc đông lạnh trước đó.

5. Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

IVF là phương pháp tinh trùng được kết hợp với trứng trong phòng thí nghiệm và sau đó phôi được chuyển đến tử cung.

2 phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn được sử dụng phổ biến nhất là IUI và IVF (Ảnh minh họa: ARC Fertility)

2 phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn phổ biến nhất

Theo BS Dương, trong đó, 2 phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn được sử dụng phổ biến nhất là IUI và IVF.

IUI là một kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại, trong đó bác sĩ sẽ dùng một ống thông nhỏ để đưa tinh trùng đã được lọc rửa, chọn lọc qua cổ tử cung và bơm trực tiếp vào buồng tử cung. Nguyên tắc cơ bản của IUI là làm giảm các tác động bất lợi của môi trường âm đạo và chất nhầy cổ tử cung lên tinh trùng; đồng thời đặt tinh trùng ở vị trí gần trứng nhất để tăng cơ hội thụ thai.

Tuy nhiên, để thực hiện phương pháp này thì người nữ phải có ít nhất 1 trong 2 vòi trứng không bị tắc đồng thời buồng trứng còn hoạt động và tinh dịch đồ của chồng bình thường hoặc bất thường ở mức độ nhẹ và vừa.

Kỹ thuật này được chỉ định cho các trường hợp sau:

- Đối với nữ giới: Hiếm muộn không rõ nguyên nhân, bất thường yếu tố cổ tử cung: chất nhầy cổ tử cung không thuận lợi (đặc hoặc có thể có kháng thể kháng tinh trùng), lạc nội mạc tử cung nhẹ, rối loạn phóng noãn, rối loạn chức năng tình dục - giao hợp, viêm cổ tử cung mãn tính, yếu tố miễn dịch như có kháng thể kháng tinh trùng

- Đối với nam giới: Thường gặp phải ở những người có vấn đề liên quan đến rối loạn phóng tinh và các bất thường trong tinh dịch như: rối loạn phóng tinh: lỗ tiểu đóng thấp, xuất tinh ngược dòng, bất lực do nguyên nhân thực thể hoặc tâm lý… hoặc tinh trùng ít, yếu, dị dạng mức độ nhẹ.

Tiêm kích trứng (kích thích trứng) là một trong những phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn. Nó cũng là một bước trong quy trình thực hiện của IUI và IVF (Ảnh minh họa: thehealthcaretechnologyreport.com)

Trong khi đó, IVF là phương pháp hỗ trợ sinh sản mà tinh trùng và trứng được kết hợp với nhau trong ống nghiệm thay vì trong vòi tử cung của người phụ nữ. Nếu hiện tượng thụ tinh xảy ra, sẽ tạo thành phôi, sau đó phôi được chuyển vào buồng tử cung.

Các trường hợp chỉ định thụ tinh trong ống nghiệm (IVF):

- Tổn thương vòi tử cung không có khả năng phục hồi do bệnh lý vùng chậu hoặc phẫu thuật trước đó, lạc nội mạc tử cung, rối loạn phóng noãn, xin trứng (trong những trường hợp có giảm chức năng buồng trứng).

- Hiếm muộn không rõ nguyên nhân, bơm tinh trùng vào buồng tử cung nhiều lần nhưng thất bại.

- Vô sinh nam: tinh trùng ít, yếu, xuất tinh ngược hoặc không xuất tinh.

- Không tinh trùng trong tinh dịch (lấy tinh trùng bằng phẫu thuật mào tinh, tinh hoàn). Đứt niệu đạo sau do di chứng vỡ xương chậu.

Qua đó, có thể thấy rằng điều trị vô sinh, hiếm muộn không chỉ có IVF và IUI mà đó chỉ là 2 phương pháp được sử dụng phổ biến nhất. Vì vậy, BS Dương nhắn nhủ những cặp vợ chồng đang gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn thì "hãy tiếp cận với những phương pháp điều trị càng sớm càng tốt, không phải bạn cứ đến các trung tâm điều trị vô sinh, hiếm muộn là bạn phải làm IVF, mà ở đây bác sĩ sẽ tìm được nguyên nhân ngăn cản việc bạn có thai, bạn khám càng sớm thì cơ hội thành công càng cao".