Theo Wall Street Journal, khoảng 21% thu nhập của giới siêu giàu Mỹ (chiếm 1% dân số) không được kiểm toán, trong đó 6% bị bỏ sót nhờ các thủ thuật gian lận tinh vi. Trong khi đó, thống kê của Sở Thuế vụ Mỹ (IRS) cho thấy 0,1% số người giàu nhất nước này có thể đã né được khoản tiền cao gấp đôi so với phương thức gian lận thông thường.

Chiêu trò trốn thuế phổ biến là chuyển tài sản ra nước ngoài. Tuy nhiên, cách này đã gặp phải nhiều trở ngại từ khi chính phủ Mỹ siết chặt kiểm soát báo cáo thu nhập thường niên khoảng 10 năm trước. Mua xe sang, phi cơ hay thành lập công ty mới cũng là một trong số các cách né thuế được nhóm này lựa chọn.

Giới siêu giàu Mỹ thường có thu nhập từ nhiều nguồn và có thể dễ dàng tìm cách thay đổi cơ cấu thu nhập để giảm số thuế phải nộp. Ảnh: Getty Images.

Thành lập công ty, sửa báo cáo tài chính

Cách đơn giản và hiệu quả hơn - tận dụng vị trí của giới siêu giàu trong xã hội - là thành lập các công ty hoặc trên doanh nghĩa đối tác. Tại Mỹ, có một loại hình doanh nghiệp giúp chủ sở hữu không bị đánh thuế hai lần. Các doanh nghiệp này không phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, trong khi khoản lợi nhuận trước thuế sẽ được phân bổ vào mục tài sản của chủ sở hữu.

“Hành vi này ngày càng phổ biến và tinh vi, rất khó phát hiện khi kiểm toán. Khoản lợi nhuận được chuyển trực tiếp vào danh mục tài sản của chủ sở hữu, là vô cùng lớn khi họ nằm trong số 1% hoặc 0,1% những người giàu nhất nước Mỹ”, giáo sư Daniel Reck đến từ Trường Kinh tế London, nhận định.

Bên cạnh đó, giới kinh doanh cũng biết cách tận dụng lỗ hổng trong kiểm toán để giảm số thuế phải nộp. Chẳng hạn như dùng khoản lỗ trong quá khứ để bù vào thu nhập hiện tại, ghi hoãn hoặc thiếu lợi nhuận.

Đáng chú ý, các nhà phát triển bất động sản còn có quyền khấu hao giá trị của một tòa nhà trong báo cáo tài chính, mặc dù giá trị thực của nó đang không ngừng tăng lên.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump là một ví dụ. Tháng 10 năm ngoái, tờ New York Times tiết lộ báo cáo thu nhập thường niên của ông Trump và cho biết ông không đóng một đồng thuế thu nhập liên bang nào trong suốt 10 năm.

Tính riêng trong năm đắc cử (2016) và năm đầu nhiệm kỳ, tỷ phú New York chỉ phải nộp 750 USD tiền thuế mỗi năm.

Theo NYT, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ phải đóng 750 USD tiền thuế mỗi năm từ khi vào Nhà Trắng. Ảnh: USA Today.

Giải thích về chiêu trò né thuế của các đại gia Mỹ, giáo sư Eric Zwick đến từ Đại học Chicago cho biết, 84% giới siêu giàu nước này đều thu lợi nhuận thông qua các công ty bình phong hoặc dùng nhiều thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính.

Theo ông, trong nhóm 0,1% người giàu nhất nước Mỹ, số lượng chủ các doanh nghiệp không phải đóng thuế hai lần lớn hơn rất nhiều so với số lãnh đạo các doanh nghiệp lớn.

“Năm 2014, khoảng 139.000 chủ các doanh nghiệp không bị đánh thuế hai lần có tổng thu nhập 264 tỷ USD. Con số này cao gấp 8 lần thu nhập của 10.700 lãnh đạo tại 500 công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất nước Mỹ”, ông nói.

Trong khi đó, thống kê của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cho thấy, tính tới năm 2018, chỉ có 0,6% tiền thuế thu nhập cá nhân được kiểm toán, giảm 46% so với năm 2010. Tỷ lệ bỏ sót trong kiểm toán - tính riêng trong nhóm triệu phú - lên tới 61%.

Khó khăn trong việc kiểm toán

Ở một diễn biến khác, lượng kiểm toán viên tại IRS ghi nhận đà giảm trong nhiều năm. Cùng lúc đó, ngân sách dành cho công tác điều tra vẫn chưa được đáp ứng.

“Chúng ta cần có những đặc vụ chuyên biệt. Mỗi USD được chi thêm cho kiểm toán, IRS có thể mang về 5-7 USD”, Charles Rettig, một ủy viên tại IRS, khẳng định. Người này từng đề xuất tăng chi viện cho cơ quan thuế trong cuộc họp quốc hội hồi tuần trước.

Cùng lúc đó, kế hoạch tăng thuế liên bang của Tổng thống Mỹ Joe Biden nếu thành hiện thực sẽ là một cơn lốc thổi vào hầu bao của giới siêu giàu. Đảng Dân chủ đang đồng tình với đề xuất sửa lại các đạo luật thuế mà họ cho là chưa đủ mạnh để ngăn chặn các công ty Mỹ chuyển việc làm và thu nhập ra hải ngoại.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden dự định tăng thuế liên bang lên 28%, mức cao nhất từ năm 1993. Ảnh: Forbes.

Trong khi đó, đảng Cộng hòa vẫn có thể ủng hộ những sáng kiến có lợi cho họ. Chẳng hạn như chuyển từ thuế xăng dầu sang thu phí tính theo dặm để tài trợ cho các dự án đường cao tốc, hoặc chi nhiều tiền hơn cho IRS.

Những người ủng hộ cho rằng thay vì tăng thuế, chính phủ Mỹ vẫn có thể thu về 1.000 tỷ USD mỗi năm nhờ siết chặt các quy định về báo cáo thu nhập và chi thêm cho công tác kiểm toán.

Ở chiều ngược lại, bất bình đẳng thuế luôn là một trong những vấn đề quan trọng mà các nghị sĩ đảng Dân chủ muốn thay đổi. Tuy nhiên, kế hoạch tăng thuế chắn chắn sẽ vấp phải nhiều khó khăn khi giới siêu giàu luôn kiếm tiền bằng nhiều con đường khác nhau, và chính họ đều thủ sẵn hàng tá chiêu trò thay đổi cơ cấu thu nhập để trốn thuế.