Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và nhà lãnh đạo Kim Jong-un đứng trên một xe limousine khi đi qua Cung Mặt trời tại Bình Nhưỡng. (Ảnh: AP)

Hugh Griffiths từng là điều phối viên của Liên Hợp Quốc chuyên theo dõi các vụ mua bán hàng hóa bị cấm của Triều Tiên, từ các vụ vận chuyển xăng dầu trị giá hàng triệu USD cho tới lô rượu vodka.

Năm ngoái, Griffiths nhận được bằng chứng mới đáng kinh ngạc cho thấy Triều Tiên đã vi phạm các lệnh trừng phạt kinh tế toàn cầu, khi xuất hiện bức ảnh chụp nhà lãnh đạo Kim Jong-un ngồi trong xe limousine Rolls-Royce màu đen sáng bóng trên đường tới gặp Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại thủ đô Bình Nhưỡng.

Các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc cấm Triều Tiên mua các sản phẩm xa xỉ như trang sức, du thuyền hay xe sang như chiếc limousine ông Kim Jong-un từng sử dụng để đi vòng quanh Bình Nhưỡng hồi tháng 10 năm ngoái, khi Ngoại trưởng Mỹ tới Triều Tiên thuyết phục ông Kim Jong-un từ bỏ kho vũ khí hạt nhân.

Những bức ảnh chụp ông Kim Jong-un bước ra từ siêu xe limousine Rolls-Royce đã mở ra một cuộc điều tra mới cho Griffiths và nhóm chuyên gia của ông tại Liên Hợp Quốc. Cuộc điều tra hứa hẹn mang lại nhiều kết quả, song cũng tiềm ẩn nhiều khó khăn.

Khó khăn là bởi, nếu Triều Tiên có thể lách các lệnh trừng phạt quốc tế để bí mật mua về những hàng hóa có giá trị lớn như xe limousine, thì nước này hoàn toàn đủ khả năng để nhập lậu những hàng hóa giá trị hơn.

“Đó là những gì đang xuất hiện trong đầu tôi. Nếu bạn có thể nhập lậu cả những chiếc limousine xa xỉ vào Triều Tiên, vốn được vận chuyển bằng container, thì bạn cũng có thể nhập lậu những thiết bị nhỏ hơn, như các linh kiện dùng cho các chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo. Điều đó thực sự đáng lo ngại”, Griffiths cho biết.

Chiếc xe màu đen sáng bóng chở hai nhà lãnh đạo Hàn Quốc và Triều Tiên đi qua đường phố Bình Nhưỡng năm 2018. (Ảnh: Reuters)

Sung-Yon Lee, giáo sư nghiên cứu Triều Tiên tại Trường Fletcher thuộc Đại học Tufts, cho biết Triều Tiên được cho là đã chi từ 650-700 triệu USD/năm để nhập khẩu các mặt hàng xa xỉ, từ các loại rượu thượng hạng cho tới ván trượt tuyết. Thông tin này do các cơ quan tình báo Hàn Quốc cung cấp.

Theo giáo sư Lee, Trung Quốc là “thủ phạm lớn nhất” cho phép Triều Tiên lách các lệnh trừng phạt quốc tế.

Biểu tượng chữ “R” của hãng xe sang Rolls-Royce được nhìn thấy rất rõ trên chiếc limousine của nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Ngoài ra, nhóm chuyên gia của Liên Hợp Quốc cũng phát hiện một vài chi tiết đặc biệt khác và gửi yêu cầu xác minh tới nhà sản xuất Rolls-Royce. Tuy nhiên công ty này chỉ cung cấp thông tin hạn chế, nói rằng chiếc xe có thể được sản xuất trong giai đoạn từ tháng 8/2012 - tháng 2/2017 tại cơ sở của Rolls-Royce ở Anh.

Theo Griffiths, việc nhà lãnh đạo Kim Jong-un quyết định sử dụng chiếc limousine sang trọng trong cuộc gặp với ngoại trưởng Mỹ năm ngoái, ngay cả khi mục đích của cuộc gặp nhằm đàm phán một thỏa thuận hạt nhân, là cách để ông gửi thông điệp tới Mỹ cũng như cộng đồng quốc tế rằng, Triều Tiên có thể đối phó với các lệnh trừng phạt.

“Điều quan trọng là phải xác định được bằng cách nào chiếc Rolls-Royce này tới được đây (Triều Tiên), vì Chủ tịch Kim rõ ràng đang gửi đi thông điệp rằng ông có thể đối phó dễ dàng với các lệnh trừng phạt”, Griffiths nhận định.

Tuy nhiên, hành động của ông Kim Jong-un liên quan tới chiếc limousine cũng mở ra cho đội ngũ chuyên gia của Liên Hợp Quốc một hướng điều tra mới. Các chuyên gia của Liên Hợp Quốc trước đó từng truy tìm dấu vết một xe limousine Mercedes-Benz khác của Triều Tiên và phát hiện ra rằng, chiếc xe này có liên quan tới một doanh nhân Trung Quốc. Griffiths hy vọng cuộc điều tra lần này đối với chiếc Rolls-Royce cũng mang lại kết quả tương tự.

Con đường xe sang vào Triều Tiên

Các cận vệ chạy theo xe chở ông Kim Jong-un trong chuyến đi tới làng đình chiến ở khu phi quân sự năm 2018. (Ảnh: Reuters) 

Cuộc điều tra của nhóm chuyên gia Liên Hợp Quốc bắt đầu bằng một bước đơn giản: thu thập những bức ảnh chụp công khai chiếc Mercedes-Benz tại Bình Nhưỡng, tìm kiếm bất kỳ đặc điểm nhận dạng nổi bật nào của chiếc xe sang này. Tạp chí Car and Drive ước tính chiếc Mercedes-Benz có giá ít nhất 450.000 USD.

“Mercedes-Benz đã rà soát lại cơ sở dữ liệu của họ và sau một quá trình loại trừ, họ đã nhận diện được những chiếc xe khả nghi”, Griffiths cho biết.

Quá trình sàng lọc của Mercedes đã giúp các nhà điều tra của Liên Hợp Quốc tìm ra công ty cuối cùng sở hữu chiếc limousine trước khi chúng được đưa tới Triều Tiên. Họ phát hiện ra rằng các siêu xe này được chuyển bằng container hàng hải từ cảng Long Beach ở bang California, Mỹ tới thành phố Đại Liên, Trung Quốc, theo yêu cầu của một doanh nhân Trung Quốc tên George Ma.

Báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2016 phát hiện công ty của Ma từng dính líu tới các vụ vận chuyển “vật liệu liên quan tới vũ khí” đến Congo. Tới tháng 3 năm nay, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã áp lệnh trừng phạt mới đối với Liaoning Danxing International Forwarding - một trong các công ty vận chuyển xe Mercedes cho Triều Tiên.

“Công ty Liaoning Danxing thường sử dụng các hành vi gian lận để cho phép các quan chức phụ trách mua sắm của Triều Tiên tại Liên minh châu Âu (EU) có thể mua các hàng hóa cho chính quyền Triều Tiên”, Bộ Tài chính Mỹ cáo buộc hồi tháng 3.

Theo Griffiths, “ít nhất với chiếc Mercedes của Triều Tiên, nhóm chuyên gia của Liên Hợp Quốc cũng chỉ ra là có liên quan tới Liaoning Danxing” và nêu đích danh doanh nhân George Ma, từ đó giúp chặn đứng con đường nhập lậu các hàng hóa xa xỉ từ nước ngoài vào Triều Tiên.

Trong khi đó, cuộc điều tra về chiếc Rolls-Royce dường như bị đình trệ. Mặc dù nhóm chuyên gia của Liên Hợp Quốc vẫn đang tiếp tục điều tra vụ việc, song Griffiths cho biết rất khó để cuộc điều tra có thể tiến xa nếu không có thông tin nhận dạng về siêu xe này.

Chưa dừng lại ở hai chiếc trên, một siêu xe mới đã xuất hiện ở Triều Tiên gần đây. Hồi đầu năm nay, ông Kim Jong-un được nhìn thấy ngồi trong chiếc Mercedes-Maybach S600 chống đạn. Theo The Drive, một trang mạng về ô tô, siêu xe này có giá ít nhất 500.000 USD.

“Dường như có một hệ thống đã được thiết lập sẵn để nhập lậu các hàng hóa xa xỉ bị cấm (vào Triều Tiên)”, Griffiths nhận định.

Joshua Stanton, một luật sư từng giúp Quốc hội Mỹ soạn thảo luật trừng phạt Triều Tiên, nhất trí rằng sự xuất hiện của các siêu xe limousine tại Triều Tiên là dấu hiệu cho thấy lỗ hổng đáng lo ngại trong việc thực thi các lệnh trừng phạt. Tuy vậy, ông Stanton vẫn cho rằng điều đó không có nghĩa là các lệnh trừng phạt Triều Tiên vô tác dụng.