Hoạt động kỷ niệm chiến thắng phátxít tại Belarus. (Ảnh: AFP)

Ngày 9/5 - 74 năm sau ngày chủ nghĩa phátxít bị Hồng quân Liên Xô và các nước đồng minh đánh bại hoàn toàn, chấm dứt 4 năm Chiến tranh Thế giới lần thứ Hai, lễ kỷ niệm chiến thắng lịch sử này được tổ chức trang trọng tại hầu hết các nước và vùng lãnh thổ thuộc Liên Xô cũ.

Tại Belarus, Tổng thống Aleksander Lukashenko đã dẫn đầu đoàn đại biểu quốc gia đặt hoa tại Tượng đài Chiến thắng và chúc mừng toàn dân nhân Ngày Chiến thắng. Tổng thống Lukashenko khẳng định các thế hệ sau phải được biết cái giá mà nhân dân Belarus đã phải trả cho tự do và hòa bình, cho công bằng và cái thiện, để bảo đảm chiến tranh sẽ không lặp lại. Ông nhấn mạnh nghĩa vụ thiêng liêng phải giúp đỡ, quan tâm đến các cựu chiến binh, bảo đảm cho họ có cuộc sống xứng đáng.

Theo ông, bài học chính của cuộc chiến là phải đấu tranh mới có hòa bình, đặc biệt là trong thời đại ngày nay khi chủ nghĩa khủng bố toàn cầu đang lớn mạnh. Tổng thống Belarus cũng bày tỏ lo ngại trước tình hình châu Âu không có sự đoàn kết, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) gia tăng hoạt động gần biên giới Belarus, cũng như hiệp ước về lực lượng tên lửa tầm trung và tầm ngắn đang bên bờ vực bị xóa sổ. Nhân dịp này, Tổng thống Lukashenko cũng gửi điện chúc mừng Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo các nước khác thuộc Liên Xô cũ.

Hoạt động kỷ niệm Ngày Chiến thắng ở Ukraine được bắt đầu từ lễ đặt hoa tại Tượng đài Chiến sĩ Vô danh ở thủ đô Kiev và các thành phố khác. Tổng thống Petro Poroshenko, Thủ tướng Vladimir Groisman, các Bộ trưởng, giáo sĩ nhà thờ đã tham dự. Hoạt động chính là cuộc tuần hành “Trung đoàn Bất tử” tại Kiev và các cuộc tuần hành tương tự ở các thành phố lớn với phương châm “Không ai bị quên lãng, không điều gì bị lãng quên.”

Ước tính, khoảng 180.000 người tham dự tuần hành trong năm nay. Trước đó, kể từ năm 2015, ngày 8/5, Ukraine đã kỷ niệm Ngày Tưởng nhớ và Hòa giải, giống như cách kỷ niệm sự kiện năm 1945 ở các nước phương Tây, nhưng ngày 9/5 vẫn tiếp tục được kỷ niệm quy mô và là ngày lễ quốc gia. Cũng từ năm 2015, Quốc hội Ukraine đã đổi tên "Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại” thành “Ngày Chiến thắng chủ nghĩa quốc xã trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai”.

Trong ngày này, ý nghĩa của Chiến thắng được các đảng chính trị ở Ukraine tôn vinh. Lãnh đạo phe đối lập Yuri Boiko nhắc lại rằng nhân dân Ukraine đã chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại và Ukraine sẽ không cho phép ai xóa đi các trang lịch sử ấy, làm vấy bẩn ý nghĩa của “chiến công vĩ đại.”

Trong lúc này, cuộc tuần hành theo phong trào “Trung đoàn Bất tử” đang diễn ra tại hàng loạt các nước Liên Xô cũ. 25.000 người đã tham dự tuần hành tại thủ đô Nur-Sultan của Kazakhstan. Đoàn tuần hành dài 3,5 km đi qua các phố chính của thành phố, mọi người dân được phát miễn phí dải băng Chiến thắng màu xanh da trời. Các nhà tổ chức tuần hành kêu gọi tôn trọng kỷ niệm của mỗi gia đình và không lợi dụng tuần hành cho mục đích chính trị.

Còn tại Armenia, Tổng thống Armen Sarkissian cùng các thành viên chính phủ đã dẫn đầu đoàn tuần hành “Trung đoàn Bất tử” ở thủ đô Yerevan. Ông mang theo bức ảnh trinh sát huyền thoại của Liên Xô Gevorg Vardanian, người có công trong việc bảo đảm an ninh cho ba nguyên thủ (Nga, Anh và Mỹ) tại Hội nghị Tehran năm 1943 và sau này trở thành cố vấn cho chính ông Sarkissian khi ông lên làm Thủ tướng Armenia (1996-1997).

Trong phát biểu của mình, Tổng thống Armenia nhấn mạnh ba ý nghĩa quan trọng của hoạt động “Trung đoàn Bất tử”. Thứ nhất, thể hiện lòng biết ơn đến quá khứ, truyền thống và thế hệ cha ông. Thứ hai, thể hiện phẩm giá của mỗi con người. Thứ ba, là cách nhắc nhở về những bài học của chiến tranh để không lặp lại những sai lầm bi thảm, ngăn chặn chiến tranh.

“Trung đoàn Bất tử” là sự kiện trung tâm ngày hôm nay ở thủ đô Baku (Azerbaijan), Tbilisi (Gruzia), Chisinau (Moldova), thu hút hàng chục nghìn người dân cùng đại diện ngoại giao nước ngoài tham dự. Căn cứ không quân Nga tại Hmeimim (Syria), vùng lãnh thổ ly khai khỏi Gruzia Abkhazia, bán đảo Crimea, Cộng hòa nhân dân Lugansk tự xưng ở Ukraine cũng tổ chức tuần hành, diễu binh, đặc biệt đề cao ý nghĩa của hòa bình, nỗ lực chống chiến tranh và khủng bố.