Căng thẳng ở biên giới phía bắc Israel tăng nhiệt trong những ngày qua, khi quân đội Israel tuần trước tuyên bố kế hoạch tấn công Lebanon đã được phê duyệt. Thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah đe dọa "không có nơi nào ở Israel an toàn" trong trường hợp hai bên xảy ra chiến tranh tổng lực.

"Chúng tôi sẽ chiến đấu kề vai sát cánh cùng Hezbollah", thành viên cấp cao một nhóm dân quân tại Iraq, làm việc tại thủ đô Baghdad, khẳng định.

Người này tiết lộ với hãng tin AP một số thành viên của nhóm đã được triển khai đến Lebanon nhưng được giới hạn ở vai trò cố vấn. Ông khẳng định lực lượng của mình sẵn sàng hỗ trợ Hezbollah trong trường hợp Israel đưa quân vào Lebanon, song từ chối tiết lộ chi tiết kế hoạch hành động.

Theo thành viên cấp cao một nhóm dân quân khác tại Lebanon, loạt nhóm vũ trang Lực lượng Tổng động viên Iraq (PMF), Fatimiyoun tại Afghanistan, Zeinabiyoun tại Pakistan và Houthi tại Yemen đã bày tỏ dự tính đưa người đến Lebanon nếu chiến sự nổ ra.

Nhiều nhóm dân quân thân Iran đã hoạt động từ lâu trên lãnh thổ Syria, hỗ trợ quân chính phủ chống lại phiến quân ly khai và giành lại lãnh thổ từ tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Theo giới nghiên cứu địa chính trị, các nhóm có thể nhanh chóng vượt qua biên giới Syria - Lebanon, vốn có nhiều khu vực không được kiểm soát chặt chẽ, và nhanh chóng tăng viện cho Hezbollah nếu cần thiết.

Các tay súng Hezbollah diễn tập tại Jezzine, phía nam Lebanon vào tháng 5/2023. Ảnh: AP

Hôm 19/6, thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah cho biết các nhóm vũ trang từ Iran, Iraq, Syria, Yemen và nhiều nước khác ở Trung Đông từng gợi ý điều hàng chục nghìn quân đến hỗ trợ Hezbollah nhưng nhóm này chưa cần đến giúp đỡ vì đã có 100.000 thành viên.

Ông lưu ý trạng thái đối đầu hiện nay giữa Hezbollah và Israel, tập trung ở khu vực biên giới, chủ yếu huy động các lực lượng rocket, tên lửa và drone nên họ chưa gặp thách thức về quân số. "Tôi đã cảm ơn lãnh đạo các nhóm nhưng giải thích rằng chúng tôi còn đang thừa người", Hassan Nasrallah nói.

Tuy nhiên, quan điểm của Hezbollah có thể thay đổi khi nổ ra chiến tranh tổng lực với Israel. Trong phát biểu vào năm 2017, thủ lĩnh Hezbollah từng khẳng định các tay súng từ Iran, Iraq, Yemen, Afghanistan và Pakistan sẵn sàng "trở thành đối tác" của họ trong kịch bản này.

Qassim Qassir, nhà phân tích chính trị Lebanon chuyên về Hezbollah, cũng cho rằng tổ chức này sẽ cần đến hỗ trợ từ các đồng minh trong khu vực nếu những cuộc tập kích trả đũa qua lại như hơn nửa năm qua leo thang thành chiến tranh toàn diện và kéo dài. "Các lực lượng thuộc Trục Kháng chiến đã xây dựng được 'ngôn ngữ quân sự chung' và có thể hợp lực hiệu quả", ông nhận định.

Các nhóm vũ trang thân Iran nhắc lại phương án này dường như để "ngửa bài" với Israel, qua đó cảnh báo Tel Aviv ngừng leo thang nếu không muốn nhiều lực lượng khác trong khu vực nhảy vào cuộc chiến, theo Qassir.

Vị trí Lebanon, Israel và Cao nguyên Golan. Đồ họa: AFP

Eran Etzion, cựu phó lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia Israel, hôm 20/6 cảnh báo "nguy cơ cao" Tel Aviv bị cuốn vào tình cảnh cùng lúc chiến đấu trên nhiều mặt trận. Lực lượng Houthi, các nhóm dân quân Iraq, cùng "một dòng chảy khổng lồ các tay súng từ Afghanistan và Pakistan" có thể đổ vào Lebanon và Cao nguyên Golan nếu chiến tranh nổ ra ở biên giới phía bắc Israel, trong khi làn sóng biểu tình chống Israel sẽ bùng phát ở hàng loạt thủ đô các nước Trung Đông.

Charles Lister, giám đốc chương trình nghiên cứu Syria thuộc Viện Trung Đông (MEI) tại Washington, lo ngại đối đầu Hezbollah và Israel đang "ở gần ngưỡng bùng nổ nhất trong vòng 8 tháng qua".

Ông nhận định những ranh giới hai lực lượng ngầm vạch ra trong các vụ tập kích qua lại đã dần bị xóa nhòa "một cách có hệ thống", khi cả Israel và Hezbollah dần mở rộng phạm vi tập kích, điều chỉnh chiến thuật, thay đổi loại vũ khí sử dụng và tầm quan trọng của mục tiêu.

Hezbollah triển khai lực lượng tập trận ở miền nam Lebanon vào tháng 5/2023. Ảnh: AP

Lần gần đây nhất Israel tấn công miền nam Lebanon là vào năm 2006, sau khi Hezbollah bắt hai binh sĩ nước này. Cuộc chiến kéo dài 34 ngày đã khiến khoảng 1.200 người Lebanon và hơn 140 người Israel thiệt mạng, tàn phá nhiều cơ sở hạ tầng dân sự Lebanon trong đó có sân bay Beirut.

Tuy nhiên, chiến dịch không gây thiệt hại đáng kể cho Hezbollah. Ngược lại, vị thế của tổ chức này được củng cố vì Israel chấp nhận rút quân. Cuối cùng, tất cả những gì Tel Aviv đạt được là Nghị quyết 1701 của Liên Hợp Quốc về thỏa thuận ngừng bắn giữa các bên. Nghị quyết kêu gọi Hezbollah rút lực lượng khỏi biên giới với Israel, nhưng tổ chức của Lebanon đến nay chưa bao giờ tuân thủ.

"Mọi thông điệp cảnh cáo từ cả hai phe đều cần được xem xét nghiêm túc. Không ai có thể xem nhẹ mức độ nghiêm trọng của viễn cảnh chiến tranh tổng lực giữa hai phe. Cuộc chiến năm 2006 đã rất thảm khốc. Nếu chiến tranh một lần nữa xảy ra, thiệt hại lần này sẽ còn thảm khốc hơn nữa đối với cả hai phe", Lister bình luận.