Bánh chưng là món ăn đặc trung luôn có trên bàn thờ gia tiên của mỗi người Việt vào mỗi dịp Tết cổ truyền. Thông thường bánh được làm từ gạo nếp, đỗ xanh, thị‌t heo bên ngoài được gói lá dong nên có màu xanh khá đẹp mắt. Thế những với người Thái ở Mường Lò, Yên Bái thì bánh chưng lại có màu đen vô cùng độ‌c đáo.

Vốn dĩ bánh chưng đen cũng được làm từ các nguyên liệu đặc trưng thường thấy như gạo, lá dong, dỗ xanh, thị‌t heo mà thôi. Tuy nhiên thay vì loại gạo nếp thông thường thì người Thái dùng gạo nếp TúLê, một loại gạo đặc trưng trên Yên Bái để gói bánh. Để tạo màu đen đặc trưng, người Thái lấy thân cây núc nác tước vỏ, hoặc hoa cây vừng đen đốt thành than, giã mịn như bột, trộn lẫn với gạo nếp, đảo đều cho đến khi gạo quyện với bột than thành màu đen.

Màu đen của bánh được làm từ tho của một số loại cây trộn với gạo nếp Tú Lệ

Cách nấu bánh cũng đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và kỹ thuật thì bánh mới ngon. Khi bánh được gói xong sẽ thả vào những nồi nước, nước phải đổ ngập mặt bánh. Lót ít lá dong ở dưới đáy nồi và trên mặt để bánh không bị dính vào nồi làm rách vỏ. Lúc nước luộc bánh chưa sôi thì đun lửa to, khi bánh đã có độ sôi nhất định thì cần giữ cho lửa đều, đủ nhiệt để bánh chín nhuyễn, chín đều và đun khoảng 6 – 7 tiếng. Người nấu bánh phải biết cách điều chỉnh lửa để bánh không quá não dù luộc lâu.

Phải biết điều chỉnh độ lửa thì bánh mới ngon

Khi bánh chín vớt ra cho vào chậu nước rửa qua để làm sạch mỡ bám trên vỏ bánh. Đem treo bánh thành từng cặp để cho bánh không bị mốc. Thưởng thức một miếng bánh, cảm nhận được hương vị thật đặc biệt, vị thơm của nếp Tú Lệ, chút bùi của đỗ xanh, chút béo của thị‌t lợn, vị là lạ bột núc nác, vị mát của lá dong vô cùng hấp dẫn. Đặc biệt là người Thái thường ăn bánh chưng đen chấm kèm nước mắm.

Bánh chưng sau khi nấu có màu sắc vô cùng lạ

Một điều độ‌c đáo không kém là dù gọi chung là bánh chưng nhưng người Thái vừa gói theo dạng hình vuông vừa gói theo dạng hình trụ giống bánh tét dưới miền xuôi. Bánh chưng đen mang ý nghĩa thiêng liêng thể hiện sự biết ơn đối với tổ tiên, thiên nhiên đất trời và là món ăn ngày Tết truyền thống của người dân tộc Thái trên vùng cao Tây Bắc.

Bánh chưng của người Thái được gói giống dạng bánh Tét dưới miền xuôi

Trước đây món ăn chỉ được làm trong dịp lễ tết cổ truyền của người Thái, tuy nhiên hiện nay nó đã trở thành món ăn phổ biến mà bất cứ ai khi tới đây đều muốn mua về làm quà tặng người thân, bạn bè hay thưởng thức ngay tại chỗ.

Bánh chưng đen được bày bán rất nhiều trên Yên Bái

Bánh chưng có thể để được từ vài ngày đến hơn một tuần trong nhiệt độ thường. Vì thế rất tiện cho những ai du lịch Yên Bái muốn mua món này về làm quà cho gia đình hay người thân.