Theo CNBC, Trung Quốc đang đối mặt với cuộc khủng hoảng điện nghiêm trọng do thiếu than. Các nhà phân tích cho rằng Australia có lượng than mà Bắc Kinh cần. Tuy nhiên, nền kinh tế thứ 2 thế giới khó đảo ngược lệnh cấm nhập khẩu than từ Australia.

Theo truyền thông địa phương, Bắc Kinh đang giải phóng một lượng nhỏ than nhập khẩu từ Australia đã mắc kẹt tại các cảng ở Trung Quốc trong nhiều tháng do lệnh cấm.

"Các báo cáo cho biết một lượng nhỏ than của Australia đã được phép thông quan tại Trung Quốc. Điều đó làm dấy lên suy đoán rằng chính quyền Bắc Kinh sẽ tìm cách nới lỏng lệnh cấm nhập khẩu than đối với Australia", nhà phân tích hàng hóa năng lượng và khai thác Vivek Dhar tại Commonwealth Bank of Australia bình luận.

Trung Quốc đang chạy đua để đối phó với cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng. Ảnh: Financial Times.

Thiếu than trầm trọng

"Nhưng chúng tôi không cho rằng các nhà chức trách Trung Quốc sẽ nới lỏng lệnh cấm đối với than từ Australia vào mùa đông này", ông nói thêm.

Cuối năm ngoái, Trung Quốc đã ngừng mua than của Australia. Đó là kết quả của căng thẳng thương mại leo thang sau khi Canberra kêu gọi tiến hành cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc dịch Covid-19.

Trước đó, Australia là nhà cung cấp than lớn của Trung Quốc. Năm 2019, khoảng 38% lượng than nhiệt nhập khẩu của đất nước 1,4 tỷ dân đến từ Australia.

Trung Quốc phụ thuộc vào than để sản xuất điện. Kể từ giữa tháng 8, ít nhất 20 tỉnh trên cả nước đã thông báo cắt điện ở các mức độ khác nhau.

Nguyên nhân là thiếu hụt nguồn cung than, các yêu cầu của chính phủ nhằm cắt giảm khí thải và nhu cầu sản xuất tăng cao khi nền kinh tế toàn cầu phục hồi từ cuộc khủng hoảng vì Covid-19.

Đáng nói, nhu cầu sẽ tăng cao khi mùa đông tới gần. Các nhà chức trách đang tìm cách can thiệp, bao gồm cho hoạt động trở lại những mỏ than cũ, loại bỏ các quy tắc nhằm kiểm soát giá điện và cân nhắc tăng nhập khẩu nhiên liệu nước ngoài.

Khi mùa đông tới, Trung Quốc có thể chứng kiến tình trạng thiếu điện tồi tệ nhất trong vòng 10 năm qua. Ảnh: Reuters.

Chính quyền Trung Quốc đã yêu cầu các công ty khai thác than thúc đẩy sản lượng, cung cấp 12 triệu tấn nhiên liệu/ngày trong 3 tháng cuối năm. Thế nhưng, dường như những biện pháp này vẫn chưa đủ quyết liệt.

"Đến mùa đông, Trung Quốc có thể chứng kiến tình trạng thiếu điện tồi tệ nhất kể từ năm 2010", nhà phân tích Tracy Liao của Citigroup cảnh báo.

"Điều này sẽ làm tăng rủi ro đình lạm (nền kinh tế đình trệ trong khi lạm phát cao), áp lực tăng trưởng đối với nền kinh tế Trung Quốc và toàn cầu trong mùa đông tới, kéo giá năng lượng lên cao, thúc đẩy cắt giảm quy mô lớn trong các lĩnh vực hàng hóa hạ nguồn", bà cảnh báo.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh có thể sẽ không sớm dỡ bỏ những hạn chế nhập khẩu đối với Australia.

Họ dự đoán rằng thay vào đó, Trung Quốc sẽ tìm cách thúc đẩy sản xuất than trong nước, khai thác những nguồn cung quốc tế và thúc đẩy các ngành công nghiệp hạn chế sản lượng và khí thải.

Rào cản địa chính trị

"Không có dấu hiệu nào cho thấy Trung Quốc sẽ cho phép các công ty mua những lô hàng than mới từ Australia", ông Rory Simington - nhà phân tích của Wood Mackenzie - bình luận.

“Tình hình chính trị vẫn chưa được cải thiện", ông giải thích. Bắc Kinh cũng có thể tìm đến các quốc gia khác để tăng nguồn cung than.

"Trung Quốc có thể tăng mua từ các nhà cung cấp Indonesia. Nhưng họ đã gần đạt công suất cao nhất", ông Abhinav Gupta - nhà phân tích tại công ty môi giới Braemar ACM - bình luận.

“Trung Quốc cũng đang cố gắng mua thêm than của Mông Cổ và Nga để đáp ứng nhu cầu. Tuy nhiên, Bắc Kinh có thể phải cạnh tranh với các khách hàng châu Âu", ông nói thêm. Ngoài ra, Trung Quốc còn tăng mua từ Mỹ và Colombia.

Lượng than nhập khẩu từ Indonesia và Nga đến Trung Quốc ngày càng tăng. Từ tháng 1 đến tháng 8/2021, Indonesia chiếm khoảng 57% lượng than nhiệt nhập khẩu của Trung Quốc.

Theo nhà cung cấp giá hàng hóa Argus, giá than nhiệt của Australia tại cảng Newcastle đã tăng mạnh trong năm nay, bất chấp lệnh cấm nhập khẩu từ phía Trung Quốc.

"Động lực chính thúc đẩy giá than nhiệt, nhất là từ Australia, là nhu cầu của Bắc Á khi mùa đông sắp tới", ông Dhar giải thích.

Theo ông Shane Oliver, Trưởng bộ phận Chiến lược đầu tư tại AMP Capital, đà tăng của giá than khó có thể đảo chiều ngay lập tức, ngay cả khi Trung Quốc dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu đối với than của Australia.

Theo ông, xuất khẩu của Australia vẫn tăng cao bất chấp lệnh cấm và giá quặng sắt giảm mạnh.

Còn theo ông Dhar tại Commonwealth Bank of Australia, nếu Bắc Kinh tiếp tục mua than từ Canberra, điều đó chỉ thúc đẩy nhu cầu đối với than Australia và kéo giá lên cao hơn nữa.

Tuy nhiên, các quan chức Australia đã chỉ trích Trung Quốc vì những lệnh trừng phạt thương mại mở rộng sang các mặt hàng xuất khẩu khác, chẳng hạn rượu vang và lúa mạch.