Trong bài đăng trên tài khoản WeChat ngày 5/2, Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc kể câu chuyện liên quan sinh viên họ Zhang giành được suất vào "đại học hàng đầu" ở nước ngoài dù trượt kỳ thi tuyển sinh đại học ở Trung Quốc năm 2006.

Sau khi tốt nghiệp, sinh viên này bị "xử phạt nghiêm khắc" vì liên quan vụ rò rỉ nghiên cứu khoa học của Trung Quốc. Cơ quan Trung Quốc không cho biết Zhang đã học ở đâu và ở nước nào, nhưng nói người này tham gia hội sinh viên Trung Quốc ở nước ngoài và học tập rất tốt nên được một quan chức trong trường đại học chú ý.

Quan chức này được cho là đã giúp Zhang liên lạc với hai đặc vụ nước ngoài và thuyết phục anh ta cung cấp thông tin tình báo về sinh viên quốc tế Trung Quốc cũng như các "thông tin nhạy cảm" khác để đổi lấy tiền.

Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc nói những đặc vụ này cam kết giúp Zhang được vào làm tại một viện nghiên cứu ở Trung Quốc, dù Zhang không có bằng cấp đúng chuyên ngành, và yêu cầu Zhang giúp đỡ các đồng nghiệp của họ thu thập thông tin.

"Zhang đã tự hủy hoại tương lai đầy hứa hẹn" khi bị cơ quan tình báo nước ngoài lôi kéo và bị khuất phục trước sức cám dỗ của đồng tiền, Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc cho hay, đồng thời cảnh báo sinh viên nên cảnh giác với những rủi ro an ninh quốc gia cũng như động cơ tiềm ẩn đằng sau những tương tác tưởng chừng vô hại khi học tập và ra nước ngoài.

Trụ sở Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc. Ảnh: Wikidata

Theo bộ này, một số quốc gia đã thẩm vấn công dân Trung Quốc, quấy rối và giữ người không chính đáng. Tháng trước, một nhóm sinh viên bị thẩm vấn khi đến sân bay Mỹ, bị kiểm tra thiết bị điện tử bao gồm điện thoại và máy tính. Một số thậm chí còn bị thu hồi thị thực và bị cấm nhập cảnh Mỹ trong 5 năm.

Theo những sinh viên Trung Quốc từng bị thẩm vấn, họ trở thành mục tiêu vì học chuyên ngành khoa học và kỹ thuật nhạy cảm, hoặc có khả năng liên quan các chương trình của Hội đồng Học bổng Trung Quốc do chính phủ Trung Quốc hỗ trợ.

Trung Quốc kêu gọi sinh viên không nên hoảng sợ, giữ bình tĩnh trong những trường hợp như vậy. Nếu câu hỏi liên quan bí mật nhà nước hoặc thông tin nội bộ của Trung Quốc, người bị thẩm vấn phải từ chối trả lời.

Chính quyền Trung Quốc những tháng gần đây tăng cường tập trung vào các rủi ro đối với an ninh quốc gia. Bộ An ninh Quốc gia hoạt động tích cực hơn trên mạng xã hội để cảnh báo về mối đe dọa từ đặc vụ nước ngoài.

Năm ngoái, Bộ trưởng An ninh Quốc gia Trần Nhất Tân cho biết nước này phải "chủ động phòng thủ" trước điệp viên nước ngoài để tăng cường an ninh quốc gia và sự lãnh đạo của đảng. Luật phản gián mới có hiệu lực vào tháng 7/2023, mở rộng cả định nghĩa về hoạt động gián điệp và quyền điều tra của các cơ quan an ninh quốc gia.

Theo Bộ Giáo dục Trung Quốc, hơn 8 triệu sinh viên đã du học từ năm 1978 đến cuối năm 2021, trong đó Mỹ, Anh và Singapore là những điểm đến phổ biến nhất