Vài ngày sau khi được Thượng viện tuyên trắng án lần hai, cựu Tổng thống Donald Trump ra tuyên bố công kích một trong các "chóp bu" của đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ, đó là lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell.

"Đảng Cộng hòa sẽ không bao giờ lấy lại sự tôn trọng hay sức mạnh với những 'lãnh đạo' chính trị như Thượng nghị sĩ Mitch McConnell", ông Trump nói.

Cựu tổng thống miêu tả ông McConnell là chính trị gia ảm đạm, ủ rũ, buồn tẻ, rằng các thượng nghị sĩ Cộng hòa sẽ không bao giờ giành lại chiến thắng nếu tiếp tục phục tùng ông McConnell.

Tiếp tục cuộc trả đũa

Phát biểu chấn động nhắm vào Thượng nghị sĩ McConnell chỉ là một ví dụ cho thấy cách ông Trump công kích các thành viên đảng Cộng hòa "bất trung" nhằm xây dựng thương hiệu chính trị riêng cho bản thân, qua đó ngày càng mở rộng quyền kiểm soát trong nội bộ đảng.

Những gì cựu Tổng thống Trump đang thực hiện có thể mang lại rắc rối lớn cho đảng Cộng hòa. Ưu tiên của đảng Cộng hòa là giành lại quyền kiểm soát Thượng viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tháng 11/2022.

Trong khi các lãnh đạo đảng Cộng hòa hy vọng ông Trump giúp lật lại tình thế ở lưỡng viện, cựu tổng thống dường như quan tâm hơn tới mục tiêu trả thù các chính trị gia Cộng hòa từng vào hùa với phe Dân chủ luận tội ông.

Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski. Ảnh: AP.

Phát biểu tại Đại hội Hành động Chính trị Bảo thủ cuối tháng 2 vừa qua, cựu Tổng thống Trump thẳng thừng gạch tên 17 nghị sĩ Cộng hòa đã bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông, nói rằng họ cần bị hạ bệ.

"Hãy loại bỏ họ", ông Trump nói với các cử tri bảo thủ.

Ông Trump đã bắt đầu ra tay nhằm lật ghế một số chính trị gia Cộng hòa. Cựu tổng thống từng "thề" sẽ giúp đối thủ đánh bạị Thượng nghị sĩ Alaska Lisa Murkowski trong cuộc bầu cử năm tới, vì chính trị gia này ủng hộ phe Dân chủ luận tội ông.

Cựu Tổng thống Trump cũng chính thức ủng hộ một trợ lý cũ là Max Miller tham gia chạy đua bầu cử sơ bộ chống lại Athony Gonzalez, một trong 10 nghị sĩ Cộng hòa từng bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump ở Hạ viện.

Jason Miller, cố vấn thân cận của ông Trump, cho biết cựu tổng thống sẽ sớm công bố danh sách các ứng viên được ông ủng hộ trong bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới, trong đó có ứng viên tham gia bầu cử sơ bộ chống lại một chính trị gia Cộng hòa đương nhiệm.

"Sẽ có xác nhận ủng hộ với những người chạy đua tái đắc cử, chạy đua cho vị trí bỏ trống, và trong một trường hợp, có vẻ như là người chạy đua chống lại một chính trị gia Cộng hòa đương nhiệm", ông Miller tiết lộ.

Việc ông Trump tấn công các chính trị gia Cộng hòa "bất trung" thể hiện tính cách vốn có của cựu tổng thống, trong cả chính trị cũng như kinh doanh, theo nhà văn Michael D’Antonio, tác giả cuốn sách The truth about Trump.

"Trump là người luôn sòng phẳng với bất cứ ai ông ấy tin là đã làm hại mình. Đó luôn là vấn đề 'Bạn có về phe tôi không? Nếu không về phe tôi nghĩa là chống lại tôi, bạn phải bị loại bỏ'", ông D'Antonio miêu tả về ông Trump.

"Hãy góp tiền cho tôi"

Cố vấn Jason Miller nhấn mạnh cựu tổng thống "cam kết" phối hợp với các nhóm khác trong đảng, như Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa, để lựa chọn các ứng viên ủng hộ chương trình nghị sự "nước Mỹ trước tiên".

Dù vậy, cựu Tổng thống Trump cũng kiên quyết rằng bất cứ ai dùng tên hoặc hình ảnh của ông để chạy đua hoặc gây quỹ phải nhận được sự chấp thuận trước từ phía ông.

Đầu tháng 3, cựu tổng thống ra một thông báo gay gắt chỉ trích những chính trị gia "RINO" (Republican in name only - "chỉ mang danh Cộng hòa") bởi sử dụng uy tín của ông để gây quỹ cho chiến dịch tranh cử riêng của họ.

"Tôi hoàn toàn ủng hộ đảng Cộng hòa và các ủy ban quan trọng, nhưng tôi không ủng hộ những RINO và lũ ngốc, họ không có quyền sử dụng uy tín hay hình ảnh của tôi để gây quỹ. Cử tri đã trao cho họ quá nhiều tiền, và số tiền đó hoàn toàn bị lãng phí bởi những người không suy nghĩ cho lợi ích cao nhất của đảng Cộng hòa", ông Trump nói.

Ông Trump hát biểu tại Đại hội Hành động Chính trị Bảo thủ cuối tháng 2. Ảnh: Reuters.

Thay vào đó, cựu tổng thống kêu gọi cử tri ủng hộ quyên góp tiền cho ủy ban hành động chính trị (PAC) của riêng ông có tên Save America PAC. Theo cố vấn Miller, Save America PAC đã huy động được 80 triệu USD và vẫn còn khoảng 18 tháng để quyên góp tiền trước thời điểm bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Nỗ lực thu hút tiền quyên góp cho ủy ban hành động chính trị của riêng mình đã dẫn tới những chỉ trích nhắm vào cựu tổng thống, rằng ông Trump chỉ lo quyên góp tiền cho bản thân mình, thay vì giúp đảng Cộng hòa giành lại lưỡng viện.

"Ông ấy không muốn bất cứ điều gì ảnh hưởng tới khả năng gây quỹ của PAC mà ông ấy đã tạo ra, vì thế ông ấy tìm cách đổi hướng dòng tiền khỏi đảng Cộng hòa và để nó chảy vào PAC đó. ", Michael Steele, cựu chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa, nói.

Ông Steele cho rằng vận động chính trị hay hoạt động gây quỹ giờ đây là một loại hình kinh doanh, một hình thức giao dịch tài chính ở cấp độ mới mà cựu Tổng thống Trump muốn nhắm tới.

Tận dụng thương hiệu chính trị của bản thân để thu lợi có thể là triển vọng tài chính sáng sủa nhất lúc này của ông Trump.

Năm ngoái, do ảnh hưởng của đại dịch, doanh thu của Trump Organization lao dốc thảm hại. Cá nhân ông Trump phải gánh vác khoản nợ 300 triệu USD sẽ đáo hạn trong 4 năm tới, theo New York Times.

Rắc rối cũng đến từ cuộc điều tra mở rộng của công tố viên New York đối với các hoạt động kinh doanh của tập đoàn Trump.

"Nếu nhìn vào những rắc rối pháp lý mà ông ấy đối mặt, cùng nguy cơ nhiều doanh nghiệp ông ấy sở hữu sắp sụp đổ, rõ ràng ông Trump đang cần tiền, và không đồng USD nào là quá nhỏ để giành giật vào lúc này. (Nỗ lực gây quỹ) giờ là công việc kinh doanh mới của ông ấy", tác giả D'Antonio nói.

Nội chiến đảng Cộng hòa đã chấm dứt?

Thời gian qua, các lãnh đạo Cộng hòa tìm cách giải tỏa mọi căng thẳng giữa cựu tổng thống với các thành viên của đảng, thuyết phục họ rằng nội bộ đảng cần đoàn kết trong cuộc đấu với phe Dân chủ.

"Nội chiến đảng Cộng hòa đã chấm dứt", Thượng nghị sĩ Rick Scott, chủ tịch Ủy ban Thượng viện Quốc gia đảng Cộng hòa, cho biết hồi cuối tháng 2.

Dù vậy, khi Thượng nghị sĩ Scott gặp ông Trump ở Mar-a-Lago hồi đầu tháng 3, cựu tổng thống không cam kết sẽ đứng ngoài cuộc bầu cử sơ bộ trong nội bộ đảng cho các ghế Thượng viện.

"Ông ấy không hứa. Tôi chắc rằng ông ấy muốn tỏ ra hữu dụng. Vì vậy điều tốt nhất ông ấy có thể làm là ủng hộ bất cứ ai chiến thắng bầu cử sơ bộ", Thượng nghị sĩ Scott nói.

Hai lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện là Kevin McCarthy và Steve Scalise cũng đã tới Florida để gặp ông Trump.

Thượng nghị sĩ Rick Scott nói nội chiến đảng Cộng hòa đã kết thúc. Ảnh: Times.

Bên cạnh đó, Thượng nghị sĩ Rand Paul cũng đã đến Mar-a-Lago để gây quỹ và gặp mặt ông Trump, với hy vọng nhận được sự ủng hộ của cựu tổng thống trong bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.

Tới lúc này, ông Trump đã ủng hộ một số thượng nghị sĩ Cộng hòa chạy đua tái đắc cử, trong đó có Tim Scott của South Carolina hay Jerry Morgan của Kansas.

Cố vấn Miller cho biết những tuyên bố ủng hộ tiếp theo của ông Trump sẽ dành cho một số thượng nghị sĩ Cộng hòa đương nhiệm.

"Mọi người đang đổ tới Mar-a-Lago hoặc tìm cách nói chuyệnh qua điện thoại thuyết phục Tổng thống Trump ủng hộ họ", ông Miller nói.

Nỗ lực giành giật sự ủng hộ từ phía ông Trump làm nổi bật ảnh hưởng to lớn mà cựu tổng thống đang nắm giữ đối với đảng Cộng hòa, dù đã rời Nhà Trắng.

Nhưng ông Trump và các lãnh đạo đảng sẽ khó có thể hòa hợp nếu cựu tổng thống tiếp tục công kích các chính trị gia Cộng hòa đương nhiệm, hay tranh giành tiền quyên góp về PAC của mình, điều sẽ gây tổn hại cho hy vọng giành lại lưỡng viện của đảng Cộng hòa.

"Họ sẽ sớm đối đầu nhau bởi lợi ích khác biệt. Ông Trump không có ý định củng cố đảng, ông ấy muốn người ủng hộ mình được bầu, và vì thế sẵn sàng bỏ qua những người không trung thành", ông Steele nói.