Tổng thống Romania Klaus Iohannis ngày 12/3 tuyên bố ứng cử tổng thư ký NATO, kế nhiệm ông Jens Stoltenberg. Nhiệm kỳ của ông Stoltenberg, 64 tuổi, dự kiến kết thúc vào tháng 10.

Iohannis, 64 tuổi, kỳ vọng có thể thổi làn gió mới vào tư duy của liên minh giữa giai đoạn căng thẳng. Ông nói ưu thế của mình là cương vị lãnh đạo Romania, nước giáp biên giới với chiến trường Ukraine.

Ông Iohannis tin rằng NATO cần "sự đổi mới tư duy về sứ mệnh", đồng thời xem trọng hơn sự cân bằng Đông - Tây trong liên minh.

"Đông Âu cũng đóng góp quan trọng cho những thảo luận và quyết định trong NATO", ông nói. "Với ứng viên cân bằng, mạnh mẽ và có ảnh hưởng trong khu vực, liên minh sẽ có thể đưa ra những quyết định phù hợp nhất với nhu cầu và quan ngại của mọi thành viên".

Tổng thống Romania Klaus Iohannis tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Brussels, Bỉ vào tháng 6/2021. Ảnh: AFP

Tổng thống Romania Iohannis tuyên bố tranh cử khi nội bộ NATO xuất hiện xu hướng ủng hộ ứng viên một nước ở sườn phía đông của liên minh quân sự, hiểu rõ những căng thẳng địa chính trị với Nga.

Ông nói Romania, nước gia nhập NATO vào năm 2004 trong làn sóng liên minh mở rộng về phía đông, "am hiểu sâu sắc những thách thức lịch sử và an ninh hiện nay ở khu vực, nảy sinh từ chiến sự Nga - Ukraine".

Romania từ năm 2023 đã thiết lập cơ sở huấn luyện phi công khu vực Đông Âu, trong đó có phi công Ukraine, điều khiển tiêm kích F-16 của Mỹ. Hơn 5.000 quân nhân các nước NATO đang đồn trú tại Romania, quy mô lớn nhất trong khu vực đông nam của liên minh.

Ứng viên sáng giá nhất trong cuộc đua đến nay là Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte sắp mãn nhiệm. Chính phủ Mỹ, Anh và Đức đã công khai ủng hộ ông kế nhiệm ghế tổng thư ký NATO.

Tuy nhiên, chính trị gia 57 tuổi của Hà Lan vấp phải phản đối từ Hungary do mâu thuẫn ngoại giao. Thủ tướng Rutte cũng bị hoài nghi không đủ sức lèo lái NATO khi bản thân Hà Lan một thập kỷ qua không thể làm tròn cam kết tăng ngân sách quốc phòng lên 2% GDP.

Ông Iohannis giữ chức Tổng thống Romania từ năm 2014 và đã trải qua nhiều cuộc khủng hoảng trên chính trường nước mình, tự ví von bản thân như "lính cứu hỏa ngăn Romania sụp đổ". Ông thuộc cộng đồng gốc Đức tại Romania, từng là giáo sư vật lý trước khi làm chính trị.

Ứng viên tổng thư ký NATO muốn đắc cử cần nhận được đồng thuận từ toàn bộ 32 thành viên liên minh. Giới chức NATO kỳ vọng liên minh sẽ chọn được tổng thư ký mới trước hội nghị thượng đỉnh vào tháng 7.