Lực lượng Hezbollah ở Lebanon ngày 25/8 tuyên bố đã phóng hơn 320 rocket vào hàng loạt vị trí quân sự của Israel. Hezbollah gọi đây là hành động đáp trả việc Israel hồi cuối tháng 7 tập kích hạ sát Fuad Shukr, "cánh tay phải" của thủ lĩnh Hassan Nasrallah tại ngoại ô thủ đô Beirut.

Sau đòn tập kích, ông Nasrallah nói với người dân Lebanon rằng giờ đây họ có thể "yên tâm", khẳng định rằng sau loạt rocket, Hezbollah đã hoàn thành nghĩa vụ báo thù Israel.

Quân đội Israel (IDF) cho biết ngay trước cuộc tấn công trên, 100 tiêm kích nước này đã tấn công phủ đầu các mục tiêu Hezbollah ở nam Lebanon, giúp giảm bớt quy mô cuộc tấn công của Hezbollah so với kế hoạch ban đầu của nhóm vũ trang. Đợt tập kích của Hezbollah cũng bị lưới phòng không Israel đánh chặn gần như toàn bộ nên không gây ra thiệt hại đáng kể cho dân thường.

Giao tranh Hezbollah - Israel tại khu vực biên giới Lebanon - Israel xảy ra gần như hàng ngày kể từ tháng 10/2023, khi nhóm vũ trang muốn thể hiện ủng hộ với đồng minh Hamas ở Dải Gaza. Căng thẳng khu vực leo thang sau vụ hạ sát Shukr và thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh ở Iran, dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột toàn diện ở khu vực.

Giới quan sát cho rằng thông điệp từ Nasrallah, cùng đợt tập kích rocket được đánh giá là hạn chế của Hezbollah, là một phần trong chiến thuật "rút củi đáy nồi" của nhóm, nhằm giảm bớt áp lực đối đầu với Israel, giúp cả hai bên lùi lại một bước trên bờ vực chiến tranh tổng lực.

"Đòn đáp trả của Hezbollah không lớn như kỳ vọng từ đồng minh", cựu quan chức tình báo Israel Avi Melamed, nhà phân tích tình hình Trung Đông, nói. "Động thái gửi thông điệp đến tân thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar rằng việc mở rộng phạm vi chiến sự ở khu vực mà ông mong chờ sẽ không diễn ra".

Thành viên Hezbollah trong cuộc diễn tập ở Aaramta, miền nam Lebanon, gần biên giới với Israel hồi tháng 5/2023. Ảnh: Reuters

Sau sự kiện Shukr và Haniyeh bị hạ sát, giới chức tình báo, các nhà ngoại giao và chuyên gia phân tích phương Tây đã gấp rút nghiên cứu để xác định xem Iran cùng các nhóm vũ trang mà nước này hậu thuẫn có thể đáp trả Tel Aviv thế nào.

Các quan chức Mỹ, Anh và Pháp liên tục kêu gọi Hezbollah và Iran kiềm chế. Loạt diễn biến dường như góp phần đẩy nhanh vòng đàm phán ngừng bắn và thả con tin ở Gaza, nhằm giảm bớt sự leo thang từ "Trục Kháng chiến" gồm hàng loạt nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn. "Trục Kháng chiến" từng nhiều lần cảnh báo tiếp tục sẽ tung đòn tập kích hiệp đồng vào Israel và đồng minh của Tel Aviv cho đến khi Israel dừng chiến dịch ở Gaza.

Nhưng đòn tấn công hạn chế ngày 25/8 đã cho thấy cả Iran lẫn "Trục Kháng chiến" cũng không mong muốn viễn cảnh một cuộc chiến quy mô lớn ở khu vực xảy ra.

Hezbollah trước đó cảnh báo sẽ đáp trả bất kỳ đòn tập kích nào của Israel vào Beirut bằng một đòn tấn công vào các đô thị lớn ở Israel. Nhưng chưa rõ do lên kế hoạch trước hay ảnh hưởng từ các đòn phủ đầu của Israel, Hezbollah vẫn chưa giáng đòn như cảnh báo. Các mục tiêu nhóm nhắm đến chủ yếu vẫn ở khu vực biên giới Lebanon - Israel, vốn là điểm nóng từ nhiều thập kỷ qua.

"Phản ứng hấp tấp có thể dẫn đến thất bại", thủ lĩnh Nasrallah giải thích trên truyền hình Lebanon sau đòn tập kích ngày 25/8. "Chúng tôi chọn chờ đợi, nhằm giúp tăng cơ hội thành công cho đàm phán về vấn đề Gaza".

Israel tuyên bố đã biết trước về ý định tấn công của Hezbollah và tung đòn phủ đầu, trong khi Hezbollah bác bỏ đây là "những lời dối trá". Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho hay Israel "không hướng tới một cuộc chiến tranh toàn diện", song cảnh báo họ sẽ "buộc các bên thực hiện bất cứ hành động tấn công nào phải trả giá đắt".

Nhà phân tích Melamed nhận định những tuyên bố hai bên đưa ra sau đòn tập kích lẫn nhau phần nào sẽ giúp ổn định tình hình khu vực, "kết thúc giai đoạn các bên phải chờ đợi trong lo lắng".

Kế hoạch tấn công và các mục tiêu ở Israel mà Hezbollah nhắm đến có thể đã được Iran chấp thuận, theo Melamed. Phía Mỹ nhiều khả năng đã báo trước cho Israel để Tel Aviv tấn công phủ đầu.

Keith Kellogg, cố vấn an ninh quốc gia dưới thời tổng thống Mỹ Donald Trump, khen ngợi hành động phủ đầu của Israel, cho rằng động thái có thể đã giúp ngăn Hezbollah phóng "hàng nghìn" rocket vào nước này.

"Những gì Israel thực sự đã làm là thiết lập lại sự răn đe ở khu vực. Tôi nghĩ đây là nước đi thông minh", Kellogg nói với Fox News Sunday. "Và tôi nghĩ việc này khiến Hezbollah phải trở về thế thủ".

Kellogg lưu ý Iran đã không có hành động nào để phối hợp với Hezbollah trong cuộc tập kích, dù Tehran trước đó cũng tuyên bố nước này có nghĩa vụ báo thù cho thủ lĩnh Hamas Haniyeh.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Tel Aiv ngày 18/6. Ảnh: AFP

Theo một quan chức Mỹ, hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy Iran sắp tấn công Israel, trong khi nguy cơ xảy ra xung đột toàn diện tại khu vực giảm đáng kể sau đòn tấn công của Hezbollah ngày 25/8, Tamara Qiblawi, nhà bình luận của CNN, nhận định.

Nhưng các chuyên gia cảnh báo mối đe dọa không hồi kết từ Iran sẽ tiếp tục kéo dài cuộc chiến tâm lý và khiến khu vực vẫn bên bờ vực xung đột nếu chiến sự Gaza còn tiếp diễn.

"Mối quan tâm chính lúc này là nếu các cuộc đàm phán ngừng bắn đang diễn ra ở Ai Cập và Arab Saudi thất bại, nguy cơ xung đột lan rộng tại khu vực sẽ tăng đáng kể", Fawaz Gerges, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế London, Anh cảnh báo.

Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby ngày 23/8 cho biết vòng đàm phán mới đã đạt bước tiến, bác bỏ thông tin nỗ lực đối thoại sắp sụp đổ. Theo ông Gerges, một thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas còn có thể ngăn căng thẳng Israel - Lebanon leo thang và lực lượng Houthi ở Yemen dừng tập kích tàu hàng qua Biển Đỏ.

"Tất cả đều phụ thuộc vào quá trình đàm phán ngừng bắn", Gerges nói.

Vị trí Lebanon và Israel. Đồ họa: AFP