Hôm 11/12, Bộ trưởng Y tế Queensland, Tim Nicholls, thông báo 323 ống nghiệm chứa virus sống đã bị thất lạc vào năm 2021. Trong số đó có gần 100 ống virus Hendra, hai ống virus Hanta và 223 ống virus Lyssavirus, tất cả đều cực kỳ nguy hiểm đối với con người. Giới chức gọi đây là "vụ vi phạm an toàn sinh học nghiêm trọng".

Các mẫu virus bị mất tích tại Phòng thí nghiệm Virus học Y tế Công cộng Queensland, song đến tháng 8/2023, điều tra viên mới xác nhận vụ việc. Giới chức cho rằng các lọ virus đã bị thất lạc khi tủ đông bảo quản có sự hỏng hóc.

"Việc chuyển giao các mẫu virus đang gây lo ngại. Chúng được đưa sang một tủ đông khác mà không có giấy tờ thích hợp. Các mẫu virus có thể đã bị lấy khỏi kho bảo quản an toàn và bị thất lạc", Giám đốc Y tế Queensland, John Gerrard, phát biểu tại một cuộc họp báo.

Ba chủng virus bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm đều có thể gây chết người. Virus Hendra chủ yếu lây nhiễm cho ngựa nhưng có khả năng lây sang người, tỷ lệ tử vong ước tính khoảng 57%. Virus được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1994 sau một đợt bùng phát ở 21 con ngựa đua và hai người ở ngoại ô Hendra, Brisbane. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vật chủ tự nhiên của virus là loài dơi ăn quả, từ đó lây sang ngựa và người.

Virus Hanta là một loại virus truyền từ động vật, có nguồn gốc từ chuột và lây lan qua phân, nước tiểu, nước bọt của chúng. Ở người, virus gây ra hội chứng phổi Hanta, dẫn đến sốt, ớn lạnh, buồn nôn, tiêu chảy và tràn dịch màng phổi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), tỷ lệ tử vong do nhiễm virus này là 38% ở tất cả các trường hợp có triệu chứng.

Trong khi đó, Lyssavirus là một dạng virus bệnh dại có thể lây nhiễm cho người và các loài động vật có vú khác. Thế giới chưa có cách chữa trị căn bệnh này. Vì vậy, tỷ lệ tử vong của người bệnh là gần 100%. Ước tính, thế giới ghi nhận khoảng 59.000 người chết vì bệnh mỗi năm.

Minh họa các ống nghiệm tại phòng thí nghiệm. Ảnh: Pexel

Giới chức Queensland chỉ có thể xác nhận các mẫu virus bị mất tích trong tháng 11, vì phải chờ đợi một năm (từ cuối 2023 đến nay) mới được phép mở tủ đông, nơi virus được bảo quản. Hiện chưa rõ các lọ virus ở đâu, liệu chúng đã bị tiêu hủy hay chưa. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho thấy người dân có nguy cơ nhiễm bệnh từ các ống trên.

"Rất khó hình dung ra một kịch bản mà cộng đồng có thể gặp rủi ro. Điều quan trọng cần lưu ý là các mẫu virus sẽ bị phân hủy rất nhanh bên ngoài tủ đông và không còn có thể lây nhiễm. Nhiều khả năng, các mẫu đã bị tiêu hủy bằng nồi hấp tiệt trùng theo quy trình thông thường của phòng thí nghiệm và không được ghi lại đầy đủ", ông Gerrard nói.

Ông Gerrard cho biết thêm, khó có khả năng các mẫu virus bị vứt bỏ cùng với rác thải phòng thí nghiệm. Trong 5 năm qua, Queensland cũng chưa ghi nhận trường hợp nào nhiễm virus Hendra, Lyssavirus và Hanta.

Bên cạnh đó, không có bằng chứng cho thấy virus đã bị đánh cắp có chủ ý để dùng cho mục đích xấu. Các virus nguy hiểm, nhưng tỷ lệ lây nhiễm thấp, vì vậy không thể trở thành vũ khí sinh học nếu không được biến đổi gene.

"Quá trình vũ khí hóa virus rất phức tạp và không phải là điều mà một người nghiệp dư có thể làm", ông Gerrard nói.

Bộ Y tế Queensland đã ủy quyền cho một cơ quan thực hiện điều tra độc lập về các mẫu virus thất lạc, đảm bảo tình trạng này không xảy ra lần nữa. Cuộc điều tra sẽ do Thẩm phán Tòa án Tối cao đã nghỉ hưu, Martin Daubney AM KC, đứng đầu. Đồng điều tra viên là chuyên gia an toàn sinh học Julian Druce.