Truyền thông nhà nước Nga cho biết các tiểu đoàn trừng giới "Storm-Z" đã tham gia nhiều trận đánh ác liệt ở Ukraine và một số thành viên của họ đã được trao huân chương dũng cảm. Tuy nhiên, thông tin về cách thức thành lập cũng như tổn thất của lực lượng này chưa được công bố nhiều.

Artyom Schikin, 29 tuổi, tới từ vùng Mordovia, miền trung Nga, đang thụ án tù hai năm tù thì được sĩ quan từ Bộ Quốc phòng tiếp cận. Schikin được đề nghị tham gia tiểu đoàn trừng giới tham chiến tại Ukraine để được ân xá.

Theo hồ sơ tòa án và lời kể của hai người họ hàng, dù sẽ mãn hạn tù vào cuối năm nay, Schikin vẫn đồng ý vì anh muốn được xóa án tích, cũng như muốn kiếm một khoản tiền để sửa sang lại nhà cửa. Đơn vị mà anh gia nhập được gọi là Storm-Z, lực lượng có thành phần chính là tù nhân, theo Reuters.

"Storm-Z" là tên gọi không chính thức, kết hợp giữa thuật ngữ chỉ lực lượng xung kích và Z, chữ cái được quân đội Nga sử dụng làm biểu tượng cho chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Sự tồn tại của Storm-Z bắt đầu được biết đến từ hồi tháng 4, thời điểm quân đội Ukraine thu được các tài liệu mật mô tả cách thức Nga thành lập những tiểu đoàn trừng giới này.

Nhóm thành viên đơn vị trừng giới Storm-Z tuyên bố từ chối chiến đấu trong video đăng ngày 28/6. Ảnh: Reuters

Reuters đã phỏng vấn 5 thành viên tiểu đoàn trừng giới cũng như các nguồn tin khác, trong đó có binh sĩ quân đội chính quy Nga, để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của các đơn vị Storm-Z.

Theo đó, mỗi đơn vị Storm-Z có quân số khoảng 100-150 người, được phối thuộc cho các đơn vị quân đội chính quy. Thành viên trong đơn vị chủ yếu được tuyển mộ từ nhà tù ở Nga, tương tự cách thức tuyển quân của nhóm lính đánh thuê Wagner. Điểm khác biệt là Storm-Z nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của Bộ Quốc phòng Nga.

Tù nhân tình nguyện gia nhập Storm-Z sẽ được xóa án tích và trả lương. Một số thành viên Storm-Z cho biết họ được đề nghị mức lương tháng 200.000 ruble (2.000 USD), song thực tế chỉ nhận được khoảng 100.000 ruble.

Ngoài thành phần nòng cốt là tù nhân, các tiểu đoàn trừng giới còn bao gồm các binh sĩ vi phạm kỷ luật, như uống rượu say trong lúc làm nhiệm vụ, sử dụng chất kích thích hoặc bất tuân thượng lệnh.

Theo điều lệnh của quân đội Nga, quân nhân có thể bị điều chuyển sang các đơn vị trừng giới nếu bị tòa án quân sự kết tội.

Nhóm điều tra độc lập Conflict Intelligence Team (CIT) cho biết Storm-Z thường được điều động tới các mặt trận khốc liệt nhất, thực hiện cả nhiệm vụ tấn công lẫn phòng thủ. Nhiệm vụ xung kích thường rất nguy hiểm, khiến Storm-Z hứng chịu tổn thất nặng nề.

Một thành viên Storm-Z cho biết đội của anh ban đầu có 120 người, nhưng hiện chỉ còn lại 15 người đủ sức chiến đấu. Số còn lại đã thiệt mạng hoặc bị thương sau khi tham chiến tại Bakhmut hồi tháng 6.

Một binh sĩ Nga giấu tên cho biết anh từng kháng lệnh để điều trị vết thương cho một nhóm gồm 6-7 thành viên Storm-Z, sau khi một chỉ huy yêu cầu bỏ mặc họ.

"Tôi không rõ tại sao chỉ huy lại ra lệnh đó, song điều này cho thấy thành viên Storm-Z không được coi trọng như lính bình thường", binh sĩ này nói, thêm rằng bất cứ ai bị phát hiện có mùi rượu trong hơi thở sẽ lập tức bị điều chuyển sang các đơn vị Storm-Z.

Schikin được biên chế vào đơn vị trừng giới thuộc Trung đoàn Bộ binh Cơ giới Cận vệ số 291, triển khai tham chiến ở vùng Zaporizhzhia từ hồi tháng 5, thời điểm Ukraine bắt đầu chiến dịch phản công quy mô lớn ở hướng này.

Người thân của Shchikin nói họ mất liên lạc với anh từ ngày 18/6. Họ sau đó được biết đơn vị của Shchikin đã bị quân Ukraine tấn công và anh đang mất tích. Họ đề nghị Bộ Quốc phòng Nga tìm kiếm Shchikin, song đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời.

"Với những thành viên đơn vị Storm-Z như nó thì không ai vội vàng cả", một người thân của anh nói.

Hồi cuối tháng 6, một nhóm 20 thành viên Storm-Z tham chiến tại Zaporizhzhia đã quyết định phản kháng và từ chối quay lại tiền tuyến. Họ đăng một video lên mạng xã hội để phản đối cách mình bị đối xử.

"Ở tiền tuyến, chúng tôi không được cung cấp đủ đạn dược, nước uống và thức ăn. Người bị thương không được mang đi chữa trị, còn thi thể người chết thì bị bỏ lại trên chiến trường", một người nói trong đoạn video. "Chúng tôi bị giao những mệnh lệnh khủng khiếp và không đáng để chấp hành. Chúng tôi từ chối tiếp tục chiến đấu".

Một người thân của thành viên trong nhóm cho biết nhóm này sau đó đã quay lại chiến đấu với điều kiện được cải thiện, nhưng không rõ khi nào họ được giải ngũ. Một phụ nữ là người thân của lính Storm-Z khác trong nhóm cho biết cô sợ phải nghe tin tức gửi về từ chiến trường và chỉ mong mọi việc sớm kết thúc. "Làm ơn chấm dứt xung đột đi", cô nói.