Đến Bắc Kinh vào một chiều tháng mười hai, dù mới 16h40 nhưng trời đã tối sẫm. Tầm nhìn cực kém, đèn pha và đèn hậu mờ mịt, từ trong xe chẳng thể nhìn thấy thêm thứ gì bên ngoài đường cao tốc. Dù là chiều mùa đông, trời cũng không thể tối đen như thế. Bầu không khí hít vào hình như nặng hơn, và có cái gì đó làm cay mắt. Niềm vui được trở về nhà chuyển sang nỗi buồn phải sống trong thành phố ô nhiễm nặng nề.

Khói bụi dày đặc đã trở thành vấn nạn quốc gia, bắt đầu từ tháng 12, bao phủ hoàn toàn Thượng Hải, Nam Kinh và các thành phố khác trong vùng đồng bằng sông Dương Tử suốt một tuần. Trường học và đường cao tốc bị đóng cửa và nhiều chuyến bay bị hủy.

Trước đây, Bắc Kinh được xem là thủ phủ khói bụi của Trung Quốc, nhưng giờ đây, khói bụi lan rộng dọc vành đai từ Bắc Kinh đến Thượng Hải. Phải mất ít nhất hơn ba năm để xây dựng tuyến đường sắt cao tốc này, nhưng lại mất không tới hai năm cho khói bụi lan rộng. Với tốc độ này, khói bụi bao phủ toàn quốc thậm chí còn mất ít thời gian hơn.

Khói bụi là nguyên nhân chính gây các bệnh về tim mạch và hô hấp. Theo Chen Fengjuan - bác sĩ tại Bệnh viện nhân dân Thượng Hải số 8, thống kê số lượng bệnh nhân đến điều trị bệnh hô hấp vào đầu tháng 12 tăng thêm 96%, và chi chí điều trị tăng thêm 195%, so với số liệu cùng kỳ năm ngoái.

Một nghiên cứu do Ngân hàng Thế giới (WB) và Ban Quản lý bảo vệ môi trường Trung Quốc (CSEPA) tiến hành năm 2007 ghi nhận, mỗi năm, 750.000 người Trung Quốc bị giảm tuổi thọ do ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn. Bởi vậy Trung Quốc chắc là sẽ trở nên bệnh tật trước khi trở nên hiện đại.

Thế kỷ 19, Trung Quốc mang tiếng là "con bệnh của Đông Á", do ngoại xâm và chia rẽ nội bộ. Trớ trêu thay, trong thế kỷ 21, từ khóa đó là một sản phẩm của điện tăng trưởng Trung Quốc.

Đối với một chính phủ dựa vào hoạt động kinh tế như một nền tảng của tính hợp pháp, họ khuyến khích phát triển kinh tế chậm lại nhằm mục đích bảo vệ môi trường.Nhưng hình mẫu Trung Quốc nhắm tới lại là "phát triển bằng mọi giá”.

Để đạt được các mục tiêu kế hoạch đề ra vào năm 2017, theo ước tính, chính phủ cần đầu tư 1,75 tỷ USD, nhiều hơn gấp đôi số tiền mà chính phủ Trung Quốc đổ ra cho gói kích thích kinh tế năm 2008.

Để đảm bảo chiến lược tăng trưởng trọng tâm - GDP của chính phủ, một số quan chức Trung Quốc đã chỉ ra các nước phương Tây cũng "phát triển trước, bảo tồn sau" trong giai đoạn đầu của hiện đại hóa.

Tuy nhiên, các nước phương Tây phải trả một cái giá quá đắt.Tại Mỹ, những cái tên như Donora, Los Angeles gợi lên những ký ức buồn về khói bụi dày đặc và chết thảm. Nhưng lợi thế cho các nước đang phát triển sau, là có thể tránh được vết xe đổ của các nước phát triển đi trước. Thật không đáng để hàng triệu người giảm tuổi thọ, nên chính phủ Trung Quốc cần quyết định và hành động ngay để giảm thiểu ô nhiễm.

Những ngày mà "Giấc mơ Trung Quốc" luôn là một chủ đề nóng giữa các quan chức và học giả Trung Quốc.

Chính phủ Trung Quốc đáng được tín nhiệm vì các cải thiện vượt bậc trong đời sống vật chất của người dân trong suốt ba thập kỷ qua, là một phần quan trọng của giấc mơ Trung Quốc. Tuy nhiên, dường như giấc mơ lớn nhất của đa số người dân chỉ là có thêm những ngày không khí trong lành và bầu trời xanh.

Nếu chính phủ Trung Quốc không thể biến mong ước này thành sự thật cho người dân, giấc mơ Trung Quốc có thể trở thành cơn ác mộng Trung Quốc.