Được công bố ngày 27/4, Sách Xanh Ngoại giao 2021 của Nhật Bản tố cáo các hoạt động quân sự của Trung Quốc mang tới "quan ngại sâu sắc" cho khu vực và cộng đồng quốc tế, đồng thời ca ngợi quan hệ liên minh với các đối tác trong nhóm "Bộ Tứ", theo Kyodo News.

Tập trung công kích Trung Quốc

Sách Xanh Ngoại giao là báo cáo thường niên về các hoạt động và chính sách đối ngoại do Bộ Ngoại giao Nhật Bản xây dựng và công bố.

Báo cáo năm 2020 miêu tả các hoạt động quân sự của Trung Quốc tạo ra "mối quan ngại chung", đồng thời đánh giá quan hệ song phương giữa Tokyo và Bắc Kinh có dấu hiệu tan băng.

Năm nay, báo cáo tiếp tục nhận định quan hệ với Trung Quốc là "một trong những mối quan hệ song phương" quan trọng nhất đối với Nhật Bản.

Tuy nhiên, Sách Xanh Ngoại giao 2021 của Nhật Bản tố cáo việc Trung Quốc thiếu minh bạch trong tăng cường sức mạnh quân sự, cũng như gia tăng các hoạt động đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng trên các vùng biển châu Á, mang tới "quan ngại sâu sắc" cho khu vực và cộng đồng quốc tế.

Tàu khu trục DDG-112 Harbin của Trung Quốc nổ súng trong cuộc tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông. Ảnh: AP.

Trong năm qua, Bắc Kinh đẩy mạnh các hoạt động tại vùng biển quanh quần đảo Senkaku/Điều Ngư tranh chấp giữa hai nước.

Trung Quốc cũng đẩy mạnh hoạt động của hải cảnh, hải quân và lực lượng bán vũ trang đội lốt tàu cá tại các khu vực ở Biển Đông, dù vấp phải sự phản đối từ cộng đồng quốc tế.

Thời gian qua, Nhật Bản đã cùng Mỹ, Australia và Ấn Độ tham gia sáng kiến "Bộ Tứ", nhằm thúc đẩy tự do hàng hải ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thượng tôn pháp luật, trong bối cảnh Trung Quốc hành xử ngày càng hung hăng, bất chấp luật pháp quốc tế.

Báo cáo của Bộ Ngoại giao Nhật Bản cho biết tầm nhìn của "Bộ Tứ" đã nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, và rằng Tokyo sẽ tiếp tục tìm kiếm sự hợp tác của các đối tác, thông qua những đối thoại đa phương và song phương.

Bộ Ngoại giao Nhật Bản cũng chỉ trích luật hải cảnh mới do Trung Quốc ban hành. Luật này cho phép lực lượng chấp pháp Trung Quốc nổ súng trên các vùng biển mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, có nguy cơ khiến xung đột nổ ra tại khu vực.

Các vấn đề Tân Cương và Hong Kong cũng được báo cáo của Bộ Ngoại giao Nhật Bản đề cập.

Trước việc Chủ tịch Tập Cận Bình hoãn chuyến thăm Nhật Bản, báo cáo nhận định Tokyo và Bắc Kinh lúc này cần tập trung vào nỗ lực kiềm chế đại dịch Covid-19, đồng thời cho biết Tokyo chưa sẵn sàng sắp xếp thời điểm khác cho chuyến thăm.

Sau khi Sách Xanh Ngoại giao Nhật Bản 2021 được công bố, Bắc Kinh đã lập tức chỉ trích Tokyo "thổi phồng cái gọi là mối đe dọa Trung Quốc, tấn công ác ý và can thiệp vô lý vào công việc nội bộ của Trung Quốc".

Quan hệ với Mỹ và Hàn Quốc

Báo cáo cho biết liên minh giữa Tokyo và Washington tiếp tục là "hòn đá tảng" trong chính sách đối ngoại và an ninh của Nhật Bản. Bộ Ngoại giao Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng ngày một lớn của mối quan hệ này, trong bối cảnh môi trường an ninh khu vực đối mặt nhiều bất ổn.

Trước đó, Thủ tướng Nhật Yoshihide Suga hôm 16/4 đã tham dự cuộc họp cấp cao với Tổng thống Mỹ Joe Biden. Hai nhà lãnh đạo cam kết cùng nhau hợp tác để đối phó các thách thức đến từ Trung Quốc cũng như Triều Tiên.

Nhật Bản và Mỹ đang cân nhắc triển khai sáng kiến cơ sở hạ tầng công nghệ cao, nhằm cân bằng với sáng kiến Vành Đai, Con đường của Bắc Kinh.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga. Ảnh: AFP.

Đối với nước láng giềng Hàn Quốc, báo cáo cho biết Tokyo phản đối phán quyết của tòa án Seoul hồi tháng 1 yêu cầu chính phủ Nhật Bản trả tiền bồi thường vì hoạt động của nhà thổ do quân đội Nhật Bản lập ra trên bán đảo Triều Tiên giai đoạn chiếm đóng 1910-1945.

Tokyo cho rằng thỏa thuận song phương năm 1965 đã giải quyết dứt điểm mọi tồn tại liên quan tới giai đoạn Nhật Bản chiếm đóng bán đảo Triều Tiên, trong đó có vấn đề "phụ nữ giải trí".

Nhật Bản cho rằng đơn kiện của những "phụ nữ giải trí" nên bị tòa án Hàn Quốc bác bỏ trên nguyên tắc miễn trừ quốc gia, đây là nguyên tắc của luật pháp quốc tế bảo vệ một chính phủ không thể bị xét xử bởi tòa án quốc gia khác.

Tuần trước, một tòa án Hàn Quốc đã bác đơn kiện của một nhóm người từng là "phụ nữ giải trí", cho biết tòa án nước này không có thẩm quyền xét xử vụ kiện.

Sau khi Sách Xanh Ngoại giao 2021 được Nhật Bản công bố, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã triệu tập quan chức cấp cao của Đại sứ quán Nhật Bản ở Seoul để phản đối.

"Chính phủ Hàn Quốc cực lực phản đối việc chính phủ Nhật Bản lặp lại những tuyên bố chủ quyền vô nghĩa đối với quần đảo Dokdo, lãnh thổ rõ ràng thuộc về chúng tôi về mặt lịch sử cũng như địa lý theo luật pháp quốc tế", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hàn Quốc Choi Young Sam cho biết.

Nhật Bản gọi quần đảo Dokdo là Takeshima và cũng tuyên bố chủ quyền với khu vực này.

Ông Choi cũng yêu cầu Nhật Bản hành xử có trách nhiệm trong giải quyết vấn đề "phụ nữ giải trí", phù hợp với các thỏa thuận giữa hai nước trước đó.