Khó khăn này không phải do chất lượng rượu vang của White được sản xuất ở vườn nho McLaren Vale – một trong những vùng trồng nho hàng đầu Australia. Đây là hệ quả của nhiều tháng căng thẳng ngoại giao giữa Trung Quốc và Australia.

White đã mất vài năm ở Thượng Hải để thiết lập mạng lưới phân phối thương hiệu rượu vang Jarressa Estate của mình cho thị trường Trung Quốc đang bùng nổ - nơi nhu cầu rượu vang ngoại của tầng lớp trung lưu tăng nhanh.

Giữa năm ngoái, hơn 96% rượu vang Jaressa Estate còn được bán tại Trung Quốc, lên đến 7 triệu chai một năm. Tuy nhiên, hồi tháng 11/2020, Bắc Kinh thông báo áp thuế lên rượu vang Australia như một phần của "cuộc điều tra chống bán phá giá" ở Trung Quốc. Theo Chính phủ, cuộc điều tra này được thúc đẩy bởi khiếu nại từ các nhà sản xuất rượu Trung Quốc. Từ đó, White cho biết ông không bán được thêm chai vang nào.

"Nó khiến chúng tôi bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chúng tôi có nhiều nguồn cung cấp phải thanh toán và các đơn đặt hàng đã có kế hoạch phải thay đổi. Nó khiến chúng tôi rơi vào tình huống rất khó xử", White chia sẻ.

Không chỉ White, hàng trăm nhà sản xuất vang Australia đã đầu tư mạnh vào thị trường Trung Quốc cũng đang đối mặt với tương lai không chắc chắn. Theo thống kê của tổ chức Wine Australia, lượng vang xuất khẩu sang Trung Quốc giảm xuống con số 0 trong tháng 12 năm ngoái. Cả năm 2020, tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này từ Australia sang Trung Quốc giảm 14%, chỉ còn 790 triệu USD.

Khách hàng cầm trên tay chai rượu vang Australia tại một siêu thị ở Hàng Châu hồi tháng 11/2020. Ảnh: CNN.

Tầm quan trọng của Trung Quốc với ngành vang Australia

Australia là quốc gia xuất khẩu rượu vang lớn thứ năm trên thế giới và cũng là quê hương của những vùng rượu vang nổi tiếng hàng đầu thế giới như Barossa Valley và Hunter Valley.

Theo Wine Australia, ngành công nghiệp rượu vang đóng góp đến 35 tỷ USD cho nền kinh tế quốc gia này mỗi năm. Trước tháng 11/2020, Trung Quốc là thị trường rượu vang lớn nhất của Australia. Năm 2019, hơn một phần ba rượu vang của Australia xuất khẩu đến Trung Quốc. Trung Quốc mua 840 triệu USD từ các vườn nho của Australia. Năm đó, lượng rượu vang Australia bán cho Trung Quốc bằng cả Mỹ, Anh và Canada cộng lại.

Theo Alister Purbrick, nhà sản xuất rượu vang thế hệ thứ 4, CEO của Tahbilk Group, Australia đã xây dựng lĩnh vực kinh doanh rượu vang ở Trung Quốc nhiều năm. Tuy nhiên, nó chỉ thực sự phát triển sau khi hai quốc gia ký hiệp định tự do thương mại năm 2015, loại bỏ 14% với rượu vang Australia.

Động thái này khiến một ngày công nghiệp đang phát triển tăng tốc thêm. Giai đoạn 2008 – 2018, xuất khẩu rượu vang đến Trung Quốc tăng từ 73 triệu USD lên hơn 1 tỷ USD. Nhu cầu với rượu vang của Trung Quốc không chỉ có Australia. Pháp vẫn là nhà xuất khẩu hàng đầu tới Trung Quốc, Australia thứ hai, Chile cũng tăng mạnh.

Purbrick cho biết các loại vang đỏ của Australia vẫn phổ biến với người tiêu dùng Trung Quốc, dù gần đây họ cũng bắt đầu chuyển sang vang trăng và vang nổ.

Zheng Li, chủ một công ty rượu vang tại Hàng Châu nghĩ rằng vang Australia đã thành công tại Trung Quốc. Theo quan điểm của ông, nó tốt hơn các loại vang được sản xuất ở những nơi khác và cũng rẻ hơn, chủ yếu nhờ hiệp định tự do thương mại giữa hai quốc gia.

Đồng thời, độ cồn của vang Australia cao hơn cũng hấp dẫn khách hàng Trung Quốc vốn quen sử dụng các loại rượu nặng. Hệ thống nhãn mác của vang Australia cũng dễ hiểu hơn các loại từ châu Âu.

Lee McLean, Giám đốc quan hệ chính phủ của Wine Australia nhận định sự bùng nổ của rượu vang Australia nhắm vào tầng lớp trung lưu ngày càng tăng ở Trung Quốc cũng là kết quả của các chiến dịch quảng cáo.

McLean cho biết một số nhà sản xuất, bán rượu tại Trung Quốc còn được mời đến Australia thăm các vườn nho và nếm thử sản phẩm. Theo Purdick tại Tahbilk Group, một số vườn nho ở Melbourne còn thêm thuê nhân viên phiên dịch tiếng Trung để phục vụ nhóm khách hàng này.

Căng thẳng Trung Quốc - Australia

Trung Quốc đã duy trì các biện pháp để ngăn rượu vang giá rẻ làm ảnh hưởng đến thị trường nội địa. Tuy nhiên, ngành công nghiệp rượu vang Australia tin rằng điều này thực sự liên quan nhiều hơn đến căng thẳng giữa hai nước.

Quan hệ giữa Australia và Trung Quốc bắt đầu xấu đi nhanh hơn hồi tháng 4 năm ngoái sau khi Thủ tướng Scott Morrison kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của Covid-19. Điều này khiến Bắc Kinh rất tức giận. Thậm chí, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn cho rằng phát ngôn của ông Morrison là "vô trách nhiệm".

"Có thể những người dân Trung Quốc sẽ hỏi tại sao chúng ta lại uống rượu vang Australia? Ăn thịt bò Australia", người phát ngôn này nói với Australian Financial Review. Ngay sau đó, các mặt hàng của Australia như gỗ, thịt bò, một số loại than và cuối cùng là rượu vang gặp khó khi vào thị trường Trung Quốc.

Tháng 8/2020, Trung Quốc phát động cuộc điều tra chống bán phá giá với rượu vang Australia. Đến tháng 11, mặt hàng này bị áp thuế 212% và đến nay vẫn chưa rõ thuế quan được áp dụng đến thời điểm nào.

Trước khi bị Trung Quốc áp thuế, ngành công nghiệp rượu vang Australia cũng đã phải đối mặt với một năm khó khăn. Một chuỗi thiên tai đã khiến các vườn nho tại nước này giảm 40% sản lượng nửa đầu năm 2020. Tiếp đến là đại dịch khiến lượng đơn đặt hàng từ các quốc gia khác trên toàn cầu cũng giảm. "Hai tác động này vẫn quá nhỏ so với ảnh hưởng từ chính sách thuế của Trung Quốc", Purdick đánh giá.

Alister Purbrick, CEO Tahbilk Group bước đi trên cánh đồng nho ở Victoria, Australia tháng 2/2020. Ảnh: CNN

Hiện tại, các nhà sản xuất rượu vang Australia phải tìm lối đi mới, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Một số đang đặt hy vọng vào Ấn Độ, hoặc các thị trường nhỏ hơn như Kazakhstan và Uzbekistan. Bên cạnh đó một hiệp định thương mại tự do với Vương quốc Anh sau Brexit cũng có thể mở ra cơ hội giảm thuế với rượu vàng Australia vào thị trường này.

Dù vậy, việc tìm kiếm khách hàng quốc tế vào năm đại dịch vẫn rất thách thức. Một số nhà sản xuất vẫn mong căng thẳng giữa Australia – Trung Quốc sẽ được giải quyết, dù có thể dài hơn một năm.

Tuy nhiên, Purbrick đánh giá kể cả khi thuế quan được nới lỏng, ngành rượu vang Australia vẫn sẽ phải không được phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc hoặc bất kỳ thị trường quốc tế nào.

"Chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm rất đáng quý từ tình cảnh hiện tại. Chúng ta phải làm thế nào để đồng hành lâu dài cùng một thị trường, khách hàng mà khi nó sụp đổ cũng không thể kéo theo mình", ông nói.