Vậy nguyên nhân nào khiến tình trạng cận thị, loạn thị ngày càng trẻ hóa nhanh như vậy? Hôm nay chúng ta hãy cùng trò chuyện với ThS, BS Phạm Thị Hằng - Trưởng khoa Khúc xạ, Bệnh viện mắt Quốc tế DND để cùng làm rõ.

ThS, BS Phạm Thị Hằng tốt nghiệp Đại học Y Thái Nguyên năm 2005 và có gần 20 năm tư vấn và điều trị khúc xạ với trên 10.000 ca phẫu thuật thành công

PV: Xin chào ThS, BS Phạm Thị Hằng! Rất cảm ơn bà đã nhận lời tham gia buổi phỏng vấn ngày hôm nay!

Là một chuyên gia Nhãn khoa với gần 20 năm kinh nghiệm, bà nhận xét như thế nào về tình trạng trẻ hóa của tật khúc xạ, cụ thể là cận thị và loạn thị hiện nay?

Tật khúc xạ xảy ra khi ánh sáng không được hội tụ tại võng mạc mà tại các điểm khác. Dẫn đến tình trạng không thể nhìn đúng hoặc nhìn rõ các hình ảnh từ thế giới bên ngoài. Nó bao gồm 3 loại là cận thị, loạn thị và viễn thị.

Phải thừa nhận rằng tốc độ gia tăng số lượng và trẻ hóa của các tật khúc xạ hiện nay rất đáng báo động, không chỉ ở Việt Nam mà là trên toàn thế giới. WHO từng cảnh báo rằng, dự kiến đến năm 2050, hơn 49% dân số thế giới mắc tật khúc xạ mà chủ yếu là tật cận thị.

Theo báo cáo tại Ngày Thị giác thế giới năm 2020, tật khúc xạ đang ngày càng phổ biến trong thanh thiếu niên. Tỷ lệ mắc khoảng 15 - 20% ở học sinh nông thôn, 30 - 40% ở thành phố. Tại Việt Nam, có khoảng gần 15 triệu trẻ từ 6 - 15 tuổi thì 3 triệu trong số đó mắc tật khúc xạ cần chỉnh kính, trong đó có tới 2/3 bị cận thị.

Bác sĩ Hằng và các y bác sĩ tại Bệnh viện mắt Quốc tế DND đã dành nhiều năm tham gia các chương trình về khúc xạ học đường

Nhân đây cũng xin chia sẻ một chút về trải nghiệm cá nhân của tôi. Khoảng 15 năm trước tôi bắt đầu tham gia các chương trình về khúc xạ học đường. So với hiện tại, tỷ lệ mắc tật khúc xạ, nhất là cận thị ở học sinh đang tăng lên rất nhanh. Đặc biệt là ở những lớp chuyên, lớp chọn, các thành phố lớn. Có những lớp chúng tôi đi khám gần đây cứ 10 em thì có từ 4 - 6 em bị cận thị, đang dùng kính cận.

PV: Vậy có những nguyên nhân nào dẫn tới cận thị, loạn thị thưa bác sĩ?

Xét trên mặt y học, cận thị xảy ra khi trục nhãn cầu quá dài, liên quan đến công suất hội tụ của giác mạc và thể thủy tinh của mắt. Khiến những tia sáng đi vào mắt hội tụ tại 1 điểm trước võng mạc thay vì đúng ngay tại võng mạc.

Bệnh cũng có thể xảy ra do giác mạc và/hoặc thể thủy tinh quá cong so với nhãn cầu. Trong vài trường hợp, cận thị còn do sự kết hợp của các nguyên nhân trên. Người bị cận thường chỉ có thể nhìn rõ các vật ở gần nhưng khó khăn khi nhìn vật ở xa.

Còn loạn thị là tình trạng mắt không ở trạng thái có kích thước tròn đều. Thường có hình dạng như hình elip, ánh sáng chiếu vào võng mạc sẽ bị bẻ cong theo 1 hướng hơn là phân bố toàn bộ mắt. Nghĩa là chỉ một phần sự vật được nhìn thấy rõ, còn lại xung quanh trông mờ và lượn sóng.

Ảnh minh họa (Nguồn: Pinterest)

Nếu xét nguyên nhân dẫn tới các tật khúc xạ thì về cơ bản có 2 nhóm chính. Đầu tiên là nhóm bẩm sinh (chiếm khoảng 60%) và thứ hai là nhóm do môi trường, lối sống (chiếm khoảng 40%). Tuy nhiên, phải khẳng định rằng, các tật khúc xạ ở trẻ em, nhóm người trẻ ngày nay thường xuất phát từ nhóm nguyên nhân thứ hai nhiều hơn.

PV: Để chi tiết hơn, bác sĩ có thể đưa ra và phân tích 5 lý do cụ thể khiến cận thị, loạn thị ngày càng tăng và trẻ hóa nhanh không ạ?

Như tôi đã nói, có rất nhiều nguyên nhân khiến cận thị, loạn thị tăng nhanh về số lượng và trẻ hóa nhanh. Thậm chí nó tồn tại ngay trong những sinh hoạt hằng ngày mà nhiều người không hề biết, hoặc biết nhưng vẫn làm. Khiến cận thị, loạn thị phát triển âm thầm và tiến triển nặng cũng rất nhanh.

Trong đó, có 5 nguyên nhân phổ biến nhất sau đây:

1. Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều

Công nghệ khoa học ngày càng hiện đại giúp đời sống của chúng ta được nâng cao hơn nhưng cũng đi kèm với nhiều nguy cơ sức khỏe. Đặc biệt là tình trạng lạm dụng thiết bị điện tử như máy chơi game, tivi, điện thoại, máy tính… của thanh thiếu niên, người trẻ tuổi hiện nay.

Ảnh minh họa (Nguồn: Pinterest)

Trong khi đó, theo WHO thì chỉ cần tiếp xúc với màn hình của các thiết bị điện tử trên 3 giờ mỗi ngày, mắt sẽ có nguy cơ bị suy giảm thị lực 90%.

2. Ngồi sai tư thế và nhìn sai cách

Ngồi sai tư thế dẫn đến hướng nhìn hay khoảng cách nhìn sai là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các tật khúc xạ. Trong đó, việc nhìn quá gần và nhìn quá lâu, cộng thêm điều kiện ánh sáng không đủ ảnh hưởng rất lớn tới nguy cơ mắc cận thị, loạn thị.

Bởi vì nó làm tăng biên độ điều tiết của thủy tinh thể, khiến mắt làm việc quá sức và trục nhãn cầu có thể bị thay đổi.

3. Yếu tố gia đình

Mặc dù di truyền không được xếp vào các nguyên nhân chính thức của tật khúc xạ, nhưng một nghiên cứu gần đây trên 2.880 học sinh ở Trung Quốc lại cho thấy kết quả đáng kinh ngạc.

Cụ thể, ở những trẻ mà bố và mẹ đều không mắc tật khúc xạ thì tỷ lệ con mắc là 7,3%. Còn nếu bố hoặc mẹ mắc tật khúc xạ thì tỷ lệ trẻ mắc ở trẻ là 26,2%. Nhưng con số này sẽ tăng lên tới 45% nếu cả bố và mẹ đều có tật khúc xạ. Bởi vì yếu tố gen có thể ảnh hưởng tới cấu trúc của nhãn cầu, trục nhãn cầu và công suất của giác mạc.

4. Ăn uống và sinh hoạt thiếu cân bằng

Theo báo cáo của Hội đồng chống cận thị Nhật Bản, ăn uống không cân bằng làm gia tăng nguy cơ cận thị, loạn thị. Nhất là chế độ ăn thừa đường, canxi, protein và thiếu crom.

Ảnh minh họa (Nguồn: Pinterest)

Trong khi rất nhiều người trẻ ngày nay đang tiêu thụ thừa đường, dẫn đến làm giảm sự hấp thu vitamin B1, vitamin C, vitamin A. Từ đó làm quá trình lão hóa thủy tinh thể diễn ra nhanh hơn, gây đục thủy tinh thể. Ngoài ra, việc thiếu thời gian hoạt động ngoài trời hay ngủ không đủ giấc cũng khiến cận thị, loạn thị dễ tìm đến và tiến triển nhanh.

5. Chăm sóc mắt sai cách

Không ít người có thói quen lạm dụng các loại thuốc nhỏ mắt, vitamin, thực phẩm chức năng cho mắt mà không tìm hiểu kỹ. Nó sẽ gây phản tác dụng và dễ sinh ra các rối loạn, bệnh lý về mắt bao gồm cả cận thị, loạn thị. Thói quen dụi mắt, massage mắt hay sử dụng kính sai cách cũng là 1 nguyên nhân đáng lưu tâm.

PV: Vậy có những phương pháp nào để khắc phục hoặc điều trị dứt điểm cận thị, loạn thị thưa bác sĩ?

Đầu tiên, cần phải hiểu rằng cận thị, loạn thị không chỉ ảnh hưởng tới mọi mặt cuộc sống mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng về mắt. Chẳng hạn như thoái hóa điểm vàng cận thị, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp và bong võng mạc, nhiều trường hợp có thể dẫn đến mù vĩnh viễn.

Về cách khắc phục, phổ biến nhất là dùng kính cận, lens cận. Tuy nhiên đây không phải phương án lâu dài, bởi vì độ cận hay loạn vẫn sẽ tăng theo thời gian, sẽ đến lúc chúng không còn tác dụng nữa. Hơn nữa, chúng cũng gây nhiều bất tiện cho người dùng.

Quy trình khám và tư vấn phẫu thuật tật khúc xạ tại Bệnh viện mắt Quốc tế DND

Để điều trị dứt điểm, bạn nên tìm đến phẫu thuật tật khúc xạ. Hiện tại, có 2 nhóm phẫu thuật chính bao gồm: phẫu thuật bằng Laser và đặt kính nội nhãn. Với nhóm phẫu thuật Laser, bao gồm các phương pháp như Lasik, Femto-Lasik, SmartSurfACE và hiện đại, nhanh, ít đau, hạn chế biến chứng, ít tái cận nhất là công nghệ ReLEx SMILE.

Còn với kính nội nhãn, bác sĩ sẽ đặt một thấu kính nhỏ, mỏng và mềm vào mắt thông qua vết mổ ở rìa giác mạc. Kính nằm ẩn sau tròng đen và trước thủy tinh thể, bổ sung công suất cho mắt từ bên trong, thay thế hoàn toàn cho kính áp tròng hay kính gọng đeo bên ngoài.

Để chọn được phương pháp phù hợp, tốt nhất hãy tìm đến các cơ sở, bệnh viện uy tín để được khám và tư vấn trước khi quyết định!

PV: Xin cảm ơn những chia sẻ vô cùng bổ ích của ThS, BS Phạm Thị Hằng!