Ngư lôi Shkval là cơn ác mộng của bất kỳ con tàu nào trên biển được sản xuất từ 1977 này sắp có phiên bản nâng cấp với tầm bắn xa hơn và chính xác hơn!

Như vậy, nếu việc phát triển Shkval 3 là đúng và nó có được các đặc tính tương tự ngư lôi hiện đại nhất của phương Tây, nhưng đồng thời còn có cả tốc độ kinh hoàng dưới mặt nước, liệu nó có dấy lên cuộc chạy đua vũ trang mới hay không? Một thông tin đáng chú ý là một điệp viên của CIA, Edmond Pope, bị Nga bắt và bỏ tù suốt 20 năm khi đang đánh cắp các tài liệu về Shkval. Đến năm 2000, Pope được tổng thống Nga, Vladimir Putin, tha bổng vì bệnh ung thư. Vấn đề chưa rõ là liệu CIA đã có được các bí mật về việc chế tạo Shkval hay chưa...

370 km/h dưới mặt nước? Tốc độ đó đạt được bằng cách nào? Đây có thể là phản ứng của bạn khi lần đầu nghe về Shkval. Đó là nhờ hiệu ứng siêu bóng nước (supercavitation). Siêu bóng nước dựa trên hiệu ứng bóng nước (cavitation), trong đó bọt nước được hình thành trong môi trường chất lỏng. Nguyên nhân gây ra bọt nước có thể là do sự chênh lệch áp suất, hoặc nhiệt độ, hoặc chuyển động của một vật rắn trong môi trường chất lỏng ở tốc độ cao. Trong đa số ứng dụng kỹ thuật, bóng nước được xem là có hại vì các bong bóng sau khi hình thành sẽ lập tức bị "nổ" và chúng tạo ra các sóng xung kích gây hư hại bề mặt vật rắn.

Tuy vậy, siêu bóng nước lại có lợi theo khía cạnh khác. Bạn có thể đã biết, các phương tiện đường thuỷ hoặc hàng hải thường có vận tốc chậm trên bộ hoặc trên không, vì chúng gặp lực cản của nước. Để cải thiện vấn đề này, thường các kỹ sư cố gắng thiết kế cho thân tàu ít tiếp xúc với mặt nước nhất, mà tàu cánh ngầm là một ví dụ. Song với các ngư lôi thì không thể vì chúng hoàn toàn chìm trong nước. Và siêu bóng nước được đưa ra như một giải pháp.

Hiện tượng bóng nước đã được biết đến từ lâu và cách đây hơn nửa thế kỷ, các kỹ sư Nga đã áp dụng nó vào trong thiết kế Shkval. Một chiếc đầu nhằm tạo ra bóng nước và chiếc "bóng" này sẽ bao bọc toàn bộ chiếc thân dài 8,2 mét của ngư lôi Shkval. Do đó toàn bộ chiếc ngư lôi sẽ hoàn toàn "cách ly" với môi trường nước xung quanh. Không tiếp xúc với mặt nước, lực ma sát sẽ giảm đi và vận tốc của Shkval được tăng lên đáng kể. Lúc mới rời khỏi máy phóng, Shkval có tốc độ khoảng 93 km/h. Nhưng khi động cơ phản lực và cơ chế siêu bóng nước được kích hoạt, con số này nhảy lên 370 km/h! Thậm chí theo một số báo cáo, chiếc ngư lôi này còn đạt tới 560 km/h, và dĩ nhiên là dưới nước!

Cái chết đáng sợ từ dưới mặt nước

Mặc dù trong thế kỷ 21, loại vũ khí diệt hạm được "yêu thích" nhất là những chiếc tên lửa, đặc biệt là tên lửa hành trình như Tomahawk, BrahMos, Exocet, Harpoon, Granit... Song không phải chúng không có nhược điểm. So với ngư lôi, chúng có tốc độ cao hơn, tầm bắn xa hơn nhưng ngược lại, chúng cũng đắt đỏ hơn và không đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn mục tiêu (chỉ trong 1 lần bắn).

Thực tế tuỳ vào vị trí đánh trúng trên thân tàu, kích thước tàu và đươn lượng nổ, một quả tên lửa hành trình có thể tiêu diệt được con tàu hoặc chỉ làm hư hại một phần thân tàu. Nếu một quả tên lửa chỉ đánh trúng vào phần kiến trúc thượng tầng (phần phía trên thân tàu) mà khu vực đó không có vũ khí dạng nổ (đạn pháo, rocket, ngư lôi...), nhiều khả năng con tàu vẫn sống sót và có thể rời khỏi hiện trường nếu động cơ vẫn hoạt động tốt.

Nhưng với ngư lôi thì vấn đề hoàn toàn khác. Do đánh trúng con tàu ở vị trí dưới mặt nước, kết hợp với đương lượng nổ mạnh hơn, quả ngư lôi có thể "xé rách" con tàu ra làm đôi hoặc nếu không, nước biển sẽ tràn vào con tàu không qua vết lủng mà nó gây ra. Tất nhiên tuỳ thuộc vào thiết kế và kích thước con tàu mà liệu các thuỷ thủ có thể bơm nước ra ngoài kịp để tránh chìm tàu hay không. Song khả năng diệt hoàn toàn mục tiêu (chỉ trong 1 lần bắn) của ngư lôi lớn hơn đáng kể so với tên lửa. Trong khi đó, chi phí mua tên lửa luôn đắt đỏ hơn ngư lôi.

Chưa kể, ngoài việc diệt hạm ra, ngư lôi gần như là cách tốt nhất để tiêu diệt tàu ngầm đối phương, nếu như chúng trốn thoát khỏi tầm bắn cũng những vũ khí diệt ngầm phổ thông như mìn nổ sâu (deep charge) hoặc bom hoặc đạn pháo. Cũng có loại tên lửa chuyên để diệt ngầm nhưng tương tự tên lửa diệt hạm, chúng đắt hơn và cần hệ thống phóng riêng đặt trên tàu. Nên dùng ngư lôi hay tên lửa để diệt ngầm là tuỳ thuộc bản thân mỗi con tàu và chi phí hoạt động.

Do vậy mặc dù ngư lôi có những hạn chế về tầm bắn và tốc độ, nó vẫn luôn được dùng như một trang bị chính của hải quân các nước. Tương tự bộ binh có tầm tác chiến nhỏ hơn không quân nhưng hầu như nước nào có quân đội cũng đều có bộ binh.

Người Nga đang nghiên cứu Shkval 3?

Nhưng nói vậy không có nghĩa Shkval có thể "ngủ quên" trên chiến thắng. Do tầm bắn quá hạn chế, phiên bản đầu tiên chỉ đạt cự ly 7 km còn phiên bản 2 đạt 15 km. Kết hợp với sự phát triển của các công nghệ săn ngầm hiện đại, những tàu ngầm hiện nay rất khó tiếp cận mục tiêu trong cự ly gần như vậy mà không bị phát hiện. Thế nên các kỹ sư Nga chỉ có 2 lựa chọn - hoặc trang bị nhiều tên lửa hơn cho tàu ngầm, hoặc phát triển loại ngư lôi mới có tầm bắn xa hơn.

Và có vẻ họ chọn cả 2 cách. Shamil Aliev, trưởng nhóm kỹ sư thiết kế thuộc công ty Dagdiesel nằm ở miền nam nước Nga, cho biết công ty của ông đang phát triển "những vũ khí dưới mặt nước có độ chính xác cao". Cách đây 2 năm, Aliev thừa nhận Nga đang thua kém Pháp và Mỹ trong việc phát triển ngư lôi: "Sau cùng thì, các ngư lôi của chúng tôi nặng hơn và ồn hơn khi so sánh với những ngư lôi tốt nhất trên thế giới, vì chúng thiếu những thành phần cập nhật mới nhất như thiết bị phân tích dữ liệu và suy đoán thông tin".

Trước mắt theo tiết lộ của Aliev, hãng Dagdiesel hiện đang có 2 vũ khí mới. Một là một loại ngư lôi "mini" có chiều dài khoảng 300 mm. Ngư lôi này sẽ không "chạy ào ào" như Shkval mà ngược lại, nó sẽ "bơi" từ từ một cách lặng lẽ đến gần mục tiêu, bám vào đó và phát nổ. Nhờ kích thước nhỏ và tốc độ chậm của mình, loại ngư lôi sẽ khó bị tàu ngầm đối phương phát hiện.

Món vũ khí thứ 2, Aliev không tiết lộ. Song dựa trên phát biểu 2 năm trước của ông, cũng như Dagdiesel là nơi đã thiết kế và sản xuất ra Shkval, người ta cho rằng công ty này đang tiến hành nâng cấp thêm cho loại ngư lôi trên. Chúng có thể là các nâng cấp về mặt cảm biến, đầu dò mục tiêu... nhằm tăng cường tầm bắn và khả năng chuyển hướng của Shkval hơn trước, khiến cho thứ vũ khí vốn đã đáng sợ này càng thêm nguy hiểm hơn.

Aliev nhấn mạnh: "Quả ngư lôi không chỉ có thể đánh trúng mục tiêu, mà còn có thể đánh vào những điểm trọng yếu nhất, ví như phòng điều khiển của chỉ huy hoặc phần động cơ của tàu. Ngoài ra đừng quên rằng tàu ngầm có thể bị tiêu diệt bởi 1 quả ngư lôi. Gần như là không thể diệt hoàn toàn tàu ngầm chỉ bằng 1 quả tên lửa".

Như vậy, nếu việc phát triển Shkval 3 là đúng và nó có được các đặc tính tương tự ngư lôi hiện đại nhất của phương Tây, nhưng đồng thời còn có cả tốc độ kinh hoàng dưới mặt nước, liệu nó có dấy lên cuộc chạy đua vũ trang mới hay không? Một thông tin đáng chú ý là một điệp viên của CIA, Edmond Pope, bị Nga bắt và bỏ tù suốt 20 năm khi đang đánh cắp các tài liệu về Shkval. Đến năm 2000, Pope được tổng thống Nga, Vladimir Putin, tha bổng vì bệnh ung thư. Vấn đề chưa rõ là liệu CIA đã có được các bí mật về việc chế tạo Shkval hay chưa...