"Nga đã thông báo cho tất cả quốc gia thành viên về việc rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở 6 tháng sau khi ra tuyên bố. Việc này sẽ diễn ra ngày 18/12/2021", Bộ Ngoại giao Nga cho biết trong thông cáo ngày 18/6.

Điện Kremlin trước đó cho hay việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở làm "đảo lộn đáng kể cán cân lợi ích" giữa các thành viên và buộc Nga phải rút lui. Hiệp ước Bầu Trời mở cho phép các nước thành viên thực hiện chuyến bay giám sát không vũ trang qua lãnh thổ một thành viên khác.

Nga từng hy vọng Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ đảo ngược quyết định rút khỏi hiệp ước của người tiền nhiệm Donald Trump. Tuy nhiên, chính quyền Biden không thay đổi chiến lược và tiếp tục cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước, điều mà nước này bác bỏ.

Máy bay Tu-214ON được Nga dùng cho các chuyến bay trong khuôn khổ hiệp ước. Ảnh: Wikipedia.

Nga công bố kế hoạch rời khỏi hiệp ước hồi tháng một, chính phủ nước này trình đạo luật rút khỏi hiệp ước lên quốc hội tháng trước. Tổng thống Vladimir Putin ngày 7/6 ký thông qua đạo luật rút Nga khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở, một tuần sau khi Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman thông báo cho người đồng cấp Nga Sergei Ryabkov về quyết định không quay lại hiệp ước này.

Hiệp ước Bầu trời Mở được ký năm 1992 và có hiệu lực từ năm 2002, cho phép gần 30 quốc gia thành viên thực hiện các chuyến bay giám sát được báo trước qua lãnh thổ của nhau để theo dõi các hoạt động quân sự tiềm tàng.

Quốc gia được giám sát sẽ nhận thông báo trước chuyến bay 72 giờ, đường bay sẽ được gửi tới trước 24 giờ để nước này đề xuất sửa đổi. Hiệp ước cho phép các thành viên yêu cầu bản sao hình ảnh được chụp trong chuyến bay giám sát do nước khác thực hiện.

Tuy nhiên, chính quyền tổng thống Donald Trump tháng 11/2020 thông báo rút khỏi hiệp ước này, sau khi cáo buộc Nga liên tục vi phạm thỏa thuận như ngăn cản chuyến bay của Mỹ trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga.

Washington cũng cho rằng Moskva lợi dụng những chuyến bay tại Mỹ và châu Âu để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Bầu trời Mở là một trong những hiệp ước lớn mà Washington rút khỏi dưới thời Trump. Trump cũng rút Mỹ khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) với Nga, làm leo thang căng thẳng giữa Moskva và Washington, vốn đã xuống mức thấp nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Biden khi nhậm chức tuyên bố sẽ có quan điểm cứng rắn hơn với Nga, song tỏ ra cởi mở hơn với các hiệp ước quốc tế sau khi Trump từ bỏ một loạt thỏa thuận đa phương.

Vài ngày sau khi nhậm chức, Biden gia hạn New START thêm 5 năm. Hiệp ước này được Mỹ và Nga ký tháng 4/2010, giới hạn số đầu đạn hạt nhân trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu của hai nước.